Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1985, Blaðsíða 77
Heimspekideild og fræðasvið hennar
75
son og Jörgen Pind handa við að þýða rit-
vinnslukerfið DisplayWrite/370 fyrir IBM
á Islandi. Var kerfinu valið heitið Ritvang-
ur/370 á íslensku. Það var beint framhald af
hinni miklu vinnu við orðasafn fyrir sjálf-
virkan leiðréttingarbúnað, sem unnið var
að árin á undan. Luku þeir verkinu í byrjun
september. Síðan var ákveðið að halda
áfram þessari samvinnu Orðabókar há-
skólans og IBM á íslandi. Næsta verkefni,
sem varð fyrir valinu, var þýðing á Display-
Write/36, ritvinnslukerfi fyrir System/36
tölvur. Ákveðið var, að Helga Jónsdóttir
tæki að sér umsjón með þessu verkefni.
Hefur þetta þýðingarstarf fyrir IBM á ís-
landi haldist síðan og aukist smám saman
°g margs konar rit verið þýdd á íslensku.
Má þar nefna m.a. Ritvang/36, Fyrstu
kynni af Ritvangi/370, Fyrstu kynni af Rit-
vangi/36, Liðsinna/36 og Stoð-forrit. Sam-
starfið milli IBM á íslandi og Orðabókar
háskólans hefur verið farsælt og báðum að-
hum til hagsbóta. Mun það því væntanlega
enn halda áfram um óákveðinn tíma.
Önnur verkefni
Orðabók háskólans hefur tekið að sér
tölvuvinnslu og útgáfu orðsifjabókar eftir
Asgeir Bl. Magnússon. Er uppruni ís-
lenskra orða rakinn aftur í forngermönsku
°g indó-evrópsku og sýndur skyldleiki við
°rð í öðrum málum. Eins er í bókinni greint
frá tökuorðum í íslensku. Þar sem hér er
urn mikið og þarft verk að ræða, álítur
stjórn Orðabókarinnar sjálfsagt að stuðla
að því, að það komist sem fyrst fyrir sjónir
almennings.
Þá hefur Orðabókin hafið könnun á tíðni
°rða í íslensku ritmáli. Hefur Friðrik
Magnússon unnið þetta verk. Er reynt að
velja sem fjölbreytilegasta texta, sem ættu
að gefa eðlilega mynd af íslensku ritmáli. í
slíkri tíðniorðaskrá kemur fram tíðni allra
orðmynda, sem fyrir koma í textunum.
Eins má sjá þar tíðni beygingarmynda orða
°g fá upplýsingar um tíðni ýmissa mál-
fræðiatriða, svo sem tíðni orðflokka, falla,
tíða sagnorða o.s.frv. Er orðtíðnibók hið
þarfasta verk, enda má draga af henni
margvíslegan lærdóm.
Ýmis önnur verkefni hefur Orðabókin
tekið að sér fyrir aðila utan stofnunarinnar
og þá í því skyni, að þau geti um leið komið
að haldi við sjálft orðabókarstarfið með
einum eða öðrum hætti. Má þar nefna
tölvuinnslátt á svörum við spurningalista
þjóðháttadeildar Þjóðminjasafnsins um
hátíðis- og merkisdaga. Eins hefur texti
Nýja testamentis Odds Gottskálkssonar
frá 1540 verið sleginn á tölvu með nútíma-
stafsetningu.
Önnur atriði
Á þessum árum hafa sérfræðingar Orða-
bókar háskólans sótt ýmsar ráðstefnur og
þing, hérlendis og erlendis, þar sem orða-
bókarmál voru til umræðu, og eins heim-
sótt ýmsar orðabókarstofnanir. Jón Hilmar
Jónsson sótti í september 1983 þing orða-
bókarmanna í Exeter í Englandi. Gafst þar
tækifæri til að kynnast því, sem nú er efst á
baugi í orðabókarfræðum og nýjungum í
orðabókargerð. Guðrún Kvaran var í Vest-
ur-Þýskalandi fyrri hluta árs 1983, og þá
heimsótti hún Deutsches Wörterbuch í
Göttingen og kynnti sér starfsemi stofnun-
arinnar og vinnuaðferðir. í maí 1984 sótti
Guðrún alþjóðlegt þing um orðabókargerð
í Kaupmannahöfn. Á þinginu tók Guðrún
að sér að gerast fulltrúi af íslands hálfu
í Evrópusamtökum orðabókarmanna,
EURALEX. Þá kom Guðrún fram fyrir
hönd Orðabókarinnar og flutti erindi á ráð-
stefnu til varðveislu og eflingar íslenskri
tungu, sem Sverrir Hermannsson mennta-
málaráðherra efndi til í Þjóðleikhúsinu 1.
desember 1985. Jörgen Pind sótti 1986 ráð-
stefnu NordData 86 í Stokkhólmi og flutti
fyrirlestur á ensku: „The Computer meets
the historical dictionary". Vakti fyrirlest-
urinn mikla athygli, og hlaut Jörgen verð-
laun fyrir. Loks sóttu Guðrún Kvaran, Jón