Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1985, Blaðsíða 102
100
Árbók Háskóla íslands
stofnunina. Á árinu 1986 var við stofnun-
ina alls 31 kennari með rannsóknaaðstöðu
og sérfræðingsstöður voru 30. Annað
starfsfólk í fullu starfi var alls 30. Auk þess
eru að jafnaði einhverjir lausráðnir um
skamman tíma vegna sérstakra verkefna.
Eins og yfirlit forstöðumanna stofa og
deildarstjóra bera með sér er starfsemi
stofnunarinnar víðtæk og margbrotin.
Porkell Helgason
1. Eðlisfræðistofa
Á árunum 1983 til 1986 störfuðu að jafn-
aði 4 fastráðnir kennarar háskólans á eðlis-
fræðistofu. Pá voru þar 3 sérfræðingar og
einn tæknifræðingur í föstum stöðum, og
að jafnaði unnu þar 3-6 lausráðnir verk-
fræðingar og eðlisfræðingar, auk stúdenta,
einkum í tengslum við ýmis sérverkefni.
Forstöðumaður eðlisfræðistofu á þessu
tímabili var Örn Helgason dósent. Megin-
markmið stofunnar eru rannsóknir í eðlis-
fræði. Nánar má greina það í eftirfarandi
þætti:
a) Öflun nýrrar þekkingar í eðlisfræði.
b) Könnun nýrra leiða til að nýta auðlindir
landsins.
c) Smíði vísindatækja og að fylgjast með
tækniþróun í tilraunalegri eðlisfræði.
d) Stuðla að stöðugri endurnýjun fag-
þekkingar og hæfni með rannsóknar-
starfsemi og virkum tengslum við hlið-
stæðar stofnanir erlendis.
e) Veita nýútskrifuðum eðlisfræðingum
tækifæri til rannsóknarstarfa um 1—3ja
ára skeið á stofunni.
f) Stofan tekur virkan þátt í kennslu í eðlis-
fræði á vegum eðlisfræðiskorar raunvís-
indadeildar.
Rannsóknarstarfsemi stofunnar er bæði
á sviði tilrauna og í kennilegri eðlisfræði,
auk þess sem mörg verkefni eru unnin í
samvinnu við aðila utan stofu og stofnunar.
Hér á eftir verður gerð stuttlega grein fyrir
helstu viðfangsefnum stofunnar, en starf-
semin fer að mestu leyti fram í húsnæði
Raunvísindastofnunar við Dunhaga, þar
sem nú er orðið æði þröngt.
Eðlisfræði þéttefnis
Petta heiti er samnefnari fyrir nokkur
viðamikil viðfangsefni, sem tengjast rann-
sóknum á eðlisfræðilegum eiginleikum ým-
issa efna. Má þar nefna seguleiginleika
flökkurafeinda við lágt hitastig (nærri al-
kuli, um —270°C). Þetta verkefni hefur
verið unnið í samvinnu við erlenda há-
skóla, Helsinkiháskóla og Cambridgehá-
skóla. Verkefnið er unnið undir stjórn dr.
Þorsteins I. Sigfússonar, en auk hans hefur
Bera Pálsdóttir unnið að þessu.
Annað verkefni, sem Þorsteinn hefur
stýrt, eru rannsóknir á kísiljárni og duft-
myndun í framleiðslu kísiljárns á vegum
Járnblendifélagsins. Að þessu verki unnu
auk Þorsteins þeir Birgir Jóhannesson eðl-
isfræðingur og Halldór Guðmundsson.
Dr. Hans Kr. Guðmundsson vann að
rannsóknum á leiðni í málmglerum og
hraðstorkutækni, og var þetta verk unnið
að hluta í samvinnu við Háskólann í Urb-
ana, Illinois, og síðar kom Iðntæknistofnun
inn í verkið, en Hans réðst til þeirrar stofn-
unar 1985. Að mælingum í þessu verki
unnu einnig þau Heiðar Jón Hannesson og
Bera Pálsdóttir.
Þriðji meginþáttur í þéttefnisrannsókn-
um eru mælingar á bergsýnum með svo-
nefndum Mössbauerhrifum. Þessar mæl-
ingar hófust upp úr 1975. Þetta er sam-
vinnuverkefni milli jarðfræðastofu (próf.
Sigurður Steinþórsson) og Tækniháskóla
Danmerkur. Mössbauermælingarnar eru
undir umsjón Arnar Helgasonar dósents,
en auk hans hafa Heiðar Jón Hannesson og