Austurland : málgagn sósíalista á Austurlandi - 23.02.1943, Blaðsíða 2

2
AUSTURLAND
Lífsskilyrði Djúpavogs
•
Aðalatvinnuvegur Djúpvoginga
var, er og verður fiskveiðar. Land-
búríaður getur aldrei orðið aðal-
atvinnuvegur sökum þess að land-
rými, sem til þess þyrfti, er ekki
fyrir hendi eins og er, því síður, ef
þróunarbraut þorpsins ætti að
verða með eðlilegum hætti. Hey-
skapur handa þeim skepnum, sem
hafa verið þar, er mikið aðfenginn,
erfiður og kostnaðarsamur; en nú
er nokkuð úr heyþörfinni bætt með
nýrækt, þó mikið vanti á að hún
sé komin í það horf, sem til er ætl-
ast. —
Um alllangt árabil áttu hér
heima yfirbyggðir vélbátar — a. m.
k. alltaf tveir — sem haldið var úti
á þorskveiðar, sæmilegir bátar eftir
þeirra tíma kröfum. Austfirðingar
streymdu hingað með stærri og
minni báta til úthalds á vetrum;
og austfirzkir útgerðarmenn og
einn Norðmaður byggðu hér
bryggjur og hús. Aðkomubátarnir
sköpuðu hér mikla atvinnu og við-
skipti. Nú er þessi gullöld Djúpa-
vogs sem útgerðarstaðar liðin. En
þetta sýnir, að staðurinn hefir haft
álit á sér sem verstöð stórra báta, og
því skyldu þau skilyrði sem þá voru
frá náttúrunnar hendi, ekki vera
til enn? Bryggjur og hús hafa sum
verið rifin, önnur minnkuð í sam-
ræmi við þarfir þeirrar útgerðar,
sem nú er rekin hér — trilluútgerð-
ar. Árangur, sem næst af úthaldi
slíkra báta, með jafn einhliða veiði-
aðferð og hér er notuð, hlýtur að
verða tiltölulega lítill, nema fiskur
gangi nálægt; og það hafa seinni
ár sannað. Sjósókn í marz og apríl
á opnum 3 tonna bátum suður til
Hvítinga getur ekki komið til mála,
nema svo sjaldan, að ekki er viðun-
andi. Héðan til Hvítinga mun vera
nærri 3 stunda ferð í meðfalli og
góðu veðri; sé nú heim að sækja
alla þessa leið — og jafnvel sunnan
úr „bugt“ — í versnandi veðri, þá
geta hinar grunnu og straumþungu
-t—i’-r-i—i—i--i—i—i--i—i—i—i—i—i—3--t—t--i-
Oddsskarðsvegurinn
Norðfirðingar hafa barizt fyrir
því í mörg ár að komast í bílvega-
samband við aðalbílvegakerfi lands-
ins. Þeim hefir eðlilega þótt það
harðleikið, að fjölmennasti bærinn
á Austurlandi og sá bærinn, sem á
ýmsa vegu hefir mesta starfsmögu-
leika allra bæja austanlands, skuli
vera einangraðastur þeirra ailra. Á
Norðfirði er stærri og öflugri fiski-
bátafloti en á öllum hinum fjörð-
unum eystra samanlagt. Þaðan cr
einna stytzt og hagstæðast að róa á
beztu fiskimiðin eystra. Innsigling-
in er stutt og hrein og höfnin ágæt.
Neskaupstaður hefir líka vaxið ört
síðustu árin, og margt bendir til, að
enn muni hann vaxa verulega. En
skiljanlega háir vegaleysið vexti og
viðgangi bæjarins mjög mikið, Góð-
ar og greiðar samgöngur eru lífs-
skilyrði blómlegs atvinnulífs. Þetta
hafa Norðfirðingar skilið, og því
hafa þeir gert margvíslegar tilraun-
ir til þess að fá úr samgönguvand-
ræðunum bætt. Þeir, sem með vega-
leiðir austur með landi verið orðn-
ar lítt færar opnum bátum, er þang-
að kemur. Sumarfiskur er einnig
langsóttur hér, venjulega a. m. k.
Þessir bátar eru of smáir. Þeir
mega ekki minni vera en 4—8 tonn
og allir yfirbyggðir. Einnig ættu
að vera hér 2—3 stórir bátar, sem
hægt væri að gera út á línu, síld og
dragnót, eftir því sem við ætti á
hverjum tíma.
Það sem hefir verið og er mestur
hemill á útgerð hér, er vöntun á
frystihúsi. Skip, sem taka fisk í
frost, eru treg til að liggja hér sök-
um bátafæðar og fábreytni fiskjar-
ins, sem á boðstólum er, en væri hér
frystihús, þá er sá erfiðleiki yfir-
stíginn.
Berfirzkir sjómenn! Þið eigið að
mynda með ykkur sterk fagleg
samtök og berjast fyrir bættum
kjörum og nýsköpun atvinnuvegar
ykkar. Það er gumað af nógu fjár-
magni í landinu. Til livers ætti að
nota það, ef ekki til endurbóta og
eflingar atvinnuveganna? Sjómenn!
Farið ekki í hópum að heiman til
að leita atvinnu við sömu tæki og
hægt er að hafa hér heima. Útveg-
ið ykkur þessi tæki. Aukin og bætt
útgerð er skilyrði fyrir verklegum
og menningarlegum framförum
þessa þorps. —
Á „rabbfundi", sem Eysteinn
Jónsson hélt með kjósendum hér
fyrir haustkosningarnar, var gerð
fyrirspurn til hans þess efnis, hvort
hann vissi ekki til að gerðar hafi
verið hafnarbætur á sambærilegum
stöðum Djúpavogi og hvort liann
teldi ekki líkur til, að slíkt mál
fengi áheyrn. Svarið var játandi, og
ennfremur benti hann á leiðir, sem
fara ætti til framdráttar málinu og
fjáröflunar, ef menn liyggðu til
slíkra framkvæmda. Einnig sagðist
Eysteinn Jónsson myndi leggja mál-
inu liðsinni sitt í framangreindum
atriðum, ef hann, Eysteinn Jónsson,
yrði þá þingm. Sunnmýlinga.
Nú skal engum aðila, sem með-
ferð þessa máls heyrir undir og því
hafa lofað stuðningi, vantreyst að
H~H"H-++++++4"H-H-+-H-+++++-H-4"n
nál ríkisins hafa farið, hafa þó dauf-
heyrzt við kröfum Norðfirðinga, og
því er stærsti og athafnamesti bær
Austurlands ennþá afskekktastur
þeirra allra.
Fyrir nokkrum árum var þó látið
undan kröfum Norðfirðinga og haf-
izt handa um að koma Norðfirði í
vegasamband.
En þrátt fyrir mótmæli Norðfirð-
inga var vegurinn lagður á alröng-
um stað. Norðfirði átti nú að koma
í vegarsamband á þann hátt að
leggja veg frá Eskifirði út mest all-
an Reyðarförð, yfir Vaðlavíkurheiði
og til Viðfjarðar. Þangað er þessi
vegur nú kominn. Frá Viðfirði átti
svo vegurinn að Hggja út fyrir
Viðfjarðarnes og inn fyrir Hell-
isfjörð, þaðan út fyrir Hellisfjarðar-
nes og inn fyrir Norðfjörð. Öllum
mátti vera það ljóst í upphafi, að
vegur þessi mundi aldrei komast til
Norðfjarðar, og það af honum, sem
lagt yrði, mundi verða svo viðhalds-
og endurbótafrekt, að vegurinn
kæmi að engu gagni. Norðfirðingar
bentu frá upphafi á, að vegurinn
ætti að leggjast frá Eskifirði yfir
Afgreiðsla fjárlaga
Nýlega hefir verið gengið frá
fjárlögum ársins 1943. Um af-
greiðslu þessara fjárlaga hafa orðið
allharðar og snarpar sviptingar og
þá mest deilt um framlög til verk-
legra framkvæmda, menningarmála
og ýmissa félagslegra mála, Sósíal-
istar liafa aldrei fyrr átt fulltrúa í
fjárveitinganefnd þingsins, sem
mestu ræður venjulega um af-
greiðslu fjárlaganna. En nú sátu
2 fulltrúar sósíalista í nefndinni.
Enginn vafi getur á því leikið, að
vegna stórum aukins þingstyrks sós-
íalista og áhrifa á afgreiðslu fjár-
laganna, hefir nú tekizt að mjaka
ýmsum nauðsynjamálum betur á-
fram en nokkru sinni áður. Enda
eru nú ýmsir helztu foringjar hinna
gömlu flokka hundóánægðir með
útlit fjárlaganna.
Það er þó fjarri lagi, að við sós-
íalistar séurn ánægðir með fjárlög-
in, eins og þau eru; margt er þar
öðruvísi en við lögðum til og sumt
þing og þjóð til skammar. Hér eru
ekki tök á að rekja afgreiðslu fjár-
laganna, en þó skal hér sagt lítil-
lega frá örfáum atriðum.
1. Bygging barnaskóla utan
kaupstaða.
Það er alkunnugt, að barna-
fræðsla okkar býr víða úti um land
við ónógt húsnæði og sumsstaðar
ónothæft. Flest sveitafélög hafa
reynt, mörg þó af lítilli getu, að
fá úr þessu bætt. Þau hafa sótt um
tilskilinn byggingarstyrk til ríkisins
og lagt þungt að sér með megin-
hluta kostnaðarins, sem hvílir sam-
kvæmt lögum á þeim. Ríkið hefir
óreyndu. En það mætti kalla hausa-
víxl á hlutunum og öfugstreymi at-
burðanna, ef ekki kæmi hér a. m.
k„ jafnframt slíkri hafnargerð,
hraðfrystihús og sæmilegir bátar
með tilheyrandi tækjum.
Ásm. Guðnason.
l—I—I—I--I—I—I—I—I--I”!—I—5—I—I--1—I—1—I--I—í—1--1—I—I—l--í
Oddsskarð til Norðljarðar.
í fyrra sumar sendi vegamála-
stóri menn austur til þess að atliuga
um vegarstæði yfir Oddsskarð og
livort tiltækilegra væri að leggja
veginn þar eða halda veginum á-
fram frá Viðfirði til Norðfjarðar.
Sú athugun leiddi í ljós, að vegur
yfir Oddsskarð mundi verða miklu
ódýrari og mun styttri en frá Við-
firði.
*
Að undanförnu hefir staðið yfir
á Alþingi samþykkt fjárlaga fyrir
árið 1943. í því sambandi hefir að
venju verið um það deilt, Iivaða
vegi skuli leggja kapp á á árinu.
Austfirðingar hafa verið svo heppn-
ir að þessu sinni að eiga á Alþingi,
og það í sjálfri fjárveitinganefnd
þingsins, mann, sem kunnugur er
aðstæðum eystra og áhuga hefir fyr-
ir framkvæmdum þar. Lúðvík Jós-
epsson hefir ábyggilega gert sitt til
þess, að fjárframlag, t. d. til Odds-
skarðsvegarins, er í þetta skipti
jafnliátt og raun ber vitni um.
Á fjárlagafrumvarpi stjórnarinn-
ar var ekki gert ráð fyrir einni ein-
þó, þrátt fyrir liina miklu og brýnu
þörf, alltaf dregið svo sem unnt
liefir verið úr framlögum sínum í
þessu skyni. Sósíalistar töldu það
auðvitað skyldu sína að fá úr þess-
um málum bætt. Á fjárlögum árs-
ins 1942 var veitt til barnaskóla-
bygginga 45 þús. kr.
Á þessu frumv. eins og það lá fyr-
ir frá stjórninni, var áætlað að verja
100 þúsund kr. Fjárveitinganefnd
samþykkti eftir nokkra athugun, að
veita til þessara mála 190 þús. kr.
og lagði til við þingið, að það yrði
samþykkt. Við sósíalistar lögðum
hinsvegar til að varið yrði 500 þús.
kr„ en það hafði fræðslumálastjóri
eindregið lagt til. Þingið felldi
þessa tillögu okkar og einnig vara-
tillögu okkar um 400 þús. kr. En
sem afleiðing okkar harðorðu um-
mæla um afturhaldsemi þeirra
manna, sem leyfðu sér að standa
gegn slíkum nauðsynja- og ’fram-
faramálum, fékkst framlagið' þó
liækkað í 250 þús. kr. Það er sér-
staklega athyglisvert fyrir sveitir
landsins, sem verst eru staddar með
skólahús, að einmitt flestir fulltrú-
ar þeirra, þingmenn Framsóknar
og íhaldsins, stóðu fastast á móti
liækkun þessa framlags. Þeir töldu
það of mikla eyðslu, að íslenzka rík-
ið veitti eins miklu til bygginga
barnaskóla á öllu landinu á heilu
ári og einn braskari í Reykjavík
leyfir sér að eyða í eitt lúxushús
handa sér og íjölskyldu sinni.
*
2. Laun barnakennara.
Gamla þjóðstjórnin tók upp
þann ósið að greiða nokkrum em-
bættismönnum launauppbætur úr
ríkissjóði án allra lagaheimilda.
Sem framhald af því var öllum hér-
aðslæknum, prestum, sýslumönn-
um, bæjarfógetum, prófessorum og
nokkrum fleiri embættismönnum
greitt um 800—900 þús. kr. í auka-
laun s.l. ár.
Fjárveitinganefnd ákvað að taka
ekki þessa launafúlgu upp í fjár-
lög nema að samþykkt yrði þar um
Framliald á 4. síðu.
++4.++.H"H.+-H.++-H-++.í4,.l-* *H~H"H~H-
ustu krónu í Oddsskarðsveginn, en
eins og fjárlögin nú hafa verið sam-
þykkt, verður lagt til vegarins 200
þúsund krónur. Með þessum fjár-
lögum er Oddsskarðsvegurinn við-
urkenndur sem einn af þeim veg-
um, sem mest þörf sé á að leggja
og eðlilegast sé að veita mestu fé í.
Auk þessa hefir verið samþykkt
að verja í ár til vegarins þeim 20
þús„ sem í fyrra var ráð fyrir gert í
Norðfjarðarveginn, en ekki var
unnið fyrir.
Samkvæmt áætlunum vegamála-
stjóra þá mun Oddsskarðsvegurinn
kosta með núgildandi verðlagi um
900 þús. krónur. Brú þarf að gera
yfir Norðfjarðará hjá Skuggahlíð,
og er gert ráð fyrir að hún verði um
36 m. löng, steypt í þrennu lagi og
muni kosta með núverandi verði
um 70 þús. krónur.
í sumar verður því væntanlega
byrjað á veginum yfir Oddsskarð.
Norðfirðingar og Eskfirðingar sér-
staklega og eflaust allir Austfii'ðing-
ar fagna því og vöna að vegurinn
komizt sem fyrst alla leið.