Austurland : málgagn sósíalista á Austurlandi - 01.11.1943, Síða 1
1. árg.
7. tbl.
Málgagn Sósíalista á Austurlandi
Bjarní Þórdarson:
Sundlaugin í Neskaupstað
Um mörg undanfarin ár hafa
Norðfirðingar alið þá von í brjósti,
að þeim mætti auðníizt að koma
sér upp heitri sundlaug í þorpinu.
En takmarkið virtist svo fjarlægt
og erfiðleikarnir svo miklir, að fáir
dirfðust að gera ráð fyrir þvi, að
þessi almenna hugsjón gæti ræzt
fyrsl um sinn.
En það undarlega hefur skeð, að
hugsjónin um heita sundlaug hefur
íklæðst veruleikanum. Og það kom
í ljés, að það sem einkum vantaði,
var öflug forysta og framtak til
að héfjast handa. — Svo mun og
um fíeiri almenn framfaramál, að
til þess að koma þeim áleiðis, skorti
fyrst og fremst framtakssemi og
áræði.
Þrjú félög hér í bænum mega
teljast brautryðjendur í sundlaug-
arbyggingarmálinu. Eru )>að, í-
þróttafélagið ',Þróttur“, Kvenna-
deild Slysavarnafélagsins* og Kven-
félagið „Nanna“. Höfðu þau safn-
að nokkru fé til fyrirhugaðrar
sundlaugar. — Það fé hefði að vísu
hrokkið skammt nú í dýrtíðinni,
en þýðing fjársöfnunarinnar var
ekki livað sízt í því fólgin, að liún
glæddi áhuga manna fyrir fram-
kvæmd verksins og hvatti til fram-
taks. Ef þessi þrjú félög liefðu ekki
hafizt handa, er líklcgt að laugin
væri óbyggð ennþá.
Fyrir nálægt tveimur árum var
nefnd skipuð til að hafa forystu um
byggirigu laugarinnar. Bæjarstjórn
kaus tvo menn, þá Lúðvík Jósefs-
son, sem var formaður nefndarinn-
ar, og Odd A. Sigurjónsson.
„Nanna“ skipaði Kristrúnu Helga-
dóttur, Kvennadeild Slysavarnafé-
lagsins Sigríði Jónsdóttur og
„Þróttur“ Jóhannes Stefánsson.
Nefnd þéssi tók þegar til starfa
af hinum mesta skörungsskap og
réði sér framkvæmdastjóra, Stefán
Þorleifsson, íþróttakennara. Hefur
hann, ásamt nefndinni, sýnt hinn
mesta dugnað, áræði og ósérplægni
í starfi sínu og sigrast á liinum
fjárhagslegu örðugleikuin, sem við
var að etja. — Pór Stefán til
Reykjavíkur, útvegaði teikningu af
lauginni, loforð um fjárfrainlag frá
íþróttancfnd ríkisins, lagði drög að
kaupum á byggingarefni o. s. frv.
Elj usemi nefndarinnar og Stefáns
er Jiað ekki sizt að þakka, að laug-
in er komin upp.
í fyrravor, 1942, var byrjað á
sjálfu verkinu og 8. ágúst s.l. var
laugin vígð. Þó var verkinu ekki
að fullu lokið og er ekki enn, því
umhverfi laugarinnar hafði ekki
verið lagfært. — Yfirumsjón með
verkinu hafði Sig. Friðbjörnsson,
inúrari.
\
Stefán Þorleifsson íþróttakcnnari.
Af kunnugum mönnum er Lalið
að laugin í Neskaupstað sé með
fullkomnustu og beztu útisund-
laugum á landinu. Henni var val-
inn staður í allstórri kvos í miðj-
um bænum, rétt ofan við frysti-
húsið. — Lengd laugarinnar er 25
m„ breidd 8 m. og mesta dýpt 2.50
m. Við norðurenda laugarinnar eru
búningsklefar, steypiböð, kennara-
herbergi, miðstöð og klefi fyrir
væntanlegt gufubað.
Umhverfi laugarinnar er nú ver-
ið að fegra og lagfæra og er allt út-
lit á, að hér sé að rísa upp hinn
glæsilegasti útisamkomustaður. —
Er þcgar lokið við að gera brekk-
una vestan laugarinnar þannig, að
hún er öll í þrepum og hið bezta
áhorfendasvæði. — Er og áformað
að fara eins að með austurhlutann.
Skammt ausan við laugina er
skrúðgarðurinn, sem verður smátt
og smátt tilkomumeiri og fegurri
eftir því sem árin líða. — Milli
hans og laugarlóðarinnar er einn
allstór sandhóll. — Eg hef heyrt
menn stinga upp á því, að skrúð-
garðurinn yrði stækkaður vestur
að lóð laugarinnar og hvort tveggja
gert að sameiginlegum útisam-
komustað bæjarþúa. Ég er þessari
uppástungu mjög fylgjandi og vil
að bæjarstjórn fyrirbyggi allar
byggingar, eða önnur mannvirki íi'
nefndu svæði, sem enn er óbyggt,
mcð það fyrir augum, að skrúð-
garðurinn verði stækkaður cin-
hverntíma síðar. — Ef úr þessari
ráðagerð yrði, væri Neskaupstaður
líklega betur staddur mcð útisam-
komustað en líklega nokkurt annað
þorp á landinu af svipaðri stærð.
Upphitun laugarinnar er þannig
fyrir komið, að afgas aflvélar á
rafstöðinni, sem er þarna skammt
frá, er látið hita vatnið í þar til
gerðu tæki, smíðuðu af fyrirtæki
Gísla Halldórssonar, verkfræðings
í Reykjavík, og er síðan leitt í
laugina. — Ekki verður enn um
það sagt hvernig þessi aðferð gefst
hér að vetrinum, cn það sem af er
hefur hún reynzt sæmilega og hefur
þó tíðin verið óvanalega köld síð-
an laugin tók til starfa.
Einstaka menn eru svo skamm-
sýnir, að telja óráð að hafa byggt
laugina kostnaðarins vegna. —
Sannleikurinn er sá, að laugin verð-
ur að teljast ótrúlega ódýr. Eins
og hún er nú, áð meðtöldum kostn-
aði við lögun umhverfisins, cr vcrð
liennar um 210 þús. kr„ eða álíka
mikið og einn 15—20 tonua mótor-
bátur. *
Nokkra menn hef ég heyrt halda
því fram, að ckki hefði átt að
byggja Iaugina á meðan verðbólg-
an helzt. — Þetta er hin mesta
firra. — Ef dregið hefði verið að
byggja laugina þangað til nokkrum
árum eftir stríð, yrði sennilega
komin kreppa og allir haft nóg með
sína peninga að gera, og þó laugin
yrði þá e. t. v. 10 sinnum ódýrari
gæti svo farið að hver króna, sem
í hana færi, væri 10 sinnum vcrð-
meiri en nú. — Þessi mótbára gæti
átt við rök að styðjast, ef mann-
virkið væri að mestu í skuld, en
það er þegar að miklu leyti greitt
Sundlaugin í Neskaupstað. (Myndina tók fí. Bjömsson, Norðfirði).
og verður væntanlega greitt að
fullu á næsta ári.
Kostnaðurinn við sundlaugar-
bygginguna hefur að mestu hvílt
á bæjarsjóði og íþróttasjóði ríkis-
ins. Alhniklu liafa áðurnefnd félög
safnað og ýms fyrirtæki hafa lagt
fram nokkurt fé. — Þá liafa og
Mjóafjarðar- og Norðfjarhreppur
lagt fram sinn skerf, enda til þess
ætlast, að laugin geti einnig orðið
þeim að notum.
Það er ekki ósennilegt, að síðar
muni það sýna sig, að sú almenna
sundkunnátta, sem væntanlega
kemur með starfrækslu laugarinn-
ar, verði einhverntíma til þess að
bjarga lifi einhverra sjomanna okk-
ar og er þá þess að vænta, að þær
fáu hjáróma raddir, sem andmælt
hafa sundlaugarbyggingunni,
hljóðni, jafnvel þó kostað hafi heilt
mótorbátsverð að frelsa líf þeirra.
Til viðbótar því, sem áður er
sagt, ntá geta þess, að aðgangur er
að lauginni aðeins að norðanverðu
og liggja háar, steinsteyptar tröpp-
ur af svokölluðu Miðstræti niður
að lauginni. Með þessu er fyrir-
byggt að óhreinindi berist í laug-
ina með baðgestum.
Rekstur laugarinnar annast
fimnt ntanna ncfnd f. h. bæjar-
stjórnar, en bæjarsjóður er eigandi
laugai-innar og rekur hana. —
Nefndin er skipuð af sömu aðilunt
og á sama hátt og byggingarnefnd
laugarinnar var skipuð. Ilafa söntu
ntenn, scm þá nefnd skipuðu, verið
valdir í stjórn laugarinnar og er
það vel farið, því hún Iiefur sýnt
þann dugnað í starfi sínu, að vel
er dienni treystandi til að starf-
rækja laugina svo vel fari.
Sundkennari er Stefán Þorleifs-
son. Hann er ungur ntaður og ötull
og hinn reglusamasta í hvívetna og
fullvíst, að liann rækir starf sitt af
elju og trúmennsku.
Framh. á 3. síðu.
LÚÐVÍK JÓSEPSSON:
Kauptún
á Fijótsdalshéraði
Undanfarin ár höfum við sósíal-
istar bent á nauðsyn þess, að haf-
ist yrði lianda um nýsköpun í land-
búnaðarntálum þjóðarinnar. Við
höfum vakið athygli á því, að auk-
in véltækni og verkaskipting við
landbúnaðarstörf, sé frumskilyrði
þess, að liægt sé til frantbúðar að
bæta lífskjör og auka þægindi
þcirra, sent í sveitunum búa.
Til þess að liægt sé að koma við
véltækni nútímans, svo nokkru
nenri, í landbúnaðarframleiðslu
okkar og til þess að hægt sé að
konta fram hliðstæðri verkaskipt-
ingu til sveita og nú er í kaupstöð-
um landsins, er óhjákvæmilegt að
upp rísi þorp eða kauptún til
sveita. Þeirri stefnu að þétta bæri
byggðina til svcita, færa bæina
santan í liverfi eða þorp, vcx stöð-
ugt fylgi. Því miður ber cnn all-
rnikið á þeim ntönnum, sem sýna
fullkomið skilningsleysi til þessara
tillagna og það sent verst er, að
þeirra gætir hvað mest ntcðal
helztu ráðantanna um landbúnað-
framkvæmdir. Þrátt fyrir andóf
slíkra manna gegn tilögum okkar
sósíalista um samfærslu byggðar-
innar og aukinnar verkaskiptingar
til sveita, þá hugsa bændur. víða
á iandinu og f. d. á Austurlandi
eins og nú skal nánar að vikið, til
framkvæmda í þessa átt.
UNDIRBÚNINGUR HAF-
INN AÐ MYNDUN ÞQRPS
Á FLJÓTSDALSHÉRAÐl.
Á Austurlandi hefur mörgunt
komið til lnigar. að sveitaþorp \
ætti eftir að rísa upp á miðju
Héraði i nánd við krossgötur þær,
sent myndast við Lagarfljótsbrú.
Fljótsdalshérað cr eitt fegursta hér-
að landsins og býr yfir feikna
ntöguleikunt til landbúnaðarfram-
leiðslu.
Þar er bygging nú tlreifð, nokkr-
ir km. á milli bæja, cins og allstað-
ar annars staðar til sveita hér á
landi. Vörudreifingarmiðstöð fyrir
Héraðið er niður á Reyðarfirði í
40—100 km. fjarlægð frá bænda-
býlunum. Alla þessa löngu leið
er vörunum dreift út til livers ein-
staks býlis. Dreifingarkostnaður
verður á þennan hátt óhæfilega
hár, auk þess sent þcssu skipulagi
fylgir á liverju ári sá vandi. að
Fagridalur, eina leiðin frá Rcyðar-
firði til Héraðs, lokast unt lengri
eða skentmri tínia. Bændur á
Héraði hafa eins og eðlilegt er, hug-
leitt það í tilefni af þessum vanda-
málum, að flytja verzlunarmið-
stöðina frá Reyðarfirði upp á Hér-
að. Og nú þegar þeir sjá, betur en
nokkru sinni fyrr, að hin eðlilega
þróun í landbúnaðarniálunt okkar.
er sú, cins og hjá öðrum þjóðum.
að byggðin til sveita þéttist, færist
saman og myndi þorp eða byggða-
hverfi, þá liafa þeir brotið á bak
aftir alla ntótspyrnu gegn því, að
verzlunin verði flutt upp yfir og
liafa því ákveðið, að kaupfélagið í
Reyðarfirði byggi verzlunarhús þar
á Iléraði, sent væntanlegu kaup-
túni síðar væri ætlað að risa upp.
Flutningur verzlunarinnar er
grundvallaratriði fyrir sköpun hins
Framh. á næstu síðu.