Austurland : málgagn sósíalista á Austurlandi - 01.12.1943, Side 1

AUSTURLAND
MÁLGAGN SÓSÍALISTA Á AUSTURLANDI
/. árgangur Desember 1943 8. tölublað
Ásmundur Guðnason, Djúpavogi
KOSNINGABEITUR
1 fleiri ár hafa fulltrúar Sunn-
Árni Ágústsson
Er ástæða til að örvænta
um framtíð Seyðisf jarðar?
Mýlinga á Alþingi verið Fram-
sóknarmenn, þar til'við haust-
kosningar 1942 að Lúðvík Jóseps-
son (sósíalisti) hlaut uppbótár-
þingsæti.
Eysteinn Jónsson, sem setið
hefur á þingi síðan 1934, og var
um tíina ráðherra, gæti maður í-
myndað sér að hefði — af vissum
ástæðum — verið álitinn fyrst og
fremst fulltrúi Djúpavogs og ná-
grennis.
Jafnframt þessu hafa sveitar-
stjórnir hreppanna á umræddu
svæði verið að langmestu leyti í
höndum Framsóknarmanna.Með
markvísum og samstilltum sókn-
araðgerðum í Jiágu verklegra og
m en ningar 1 egra f ramkvæmda
liefði árangur af starfi þessara
manna átt að getá verið góður.
Fyrir kosningar 1934 fóru
„agentar“ Framsóknar hér að
impra á því við sjómenn í þorp-
inu, að bátakostur þorpsins væri
ónógur, bæði að vöxtum og gæð-
um — sem satt var. Hvort ekki
mundi rétt að stofna samvinnu-
útgerðarfélag og gera tilraun til
að fá keypta 3 til 4 vélbáta, 20 til
30 tonn að stærð.
Eysteinn Jónsson var talinn
málinu hlyntur, nægar leiðir opn
ar til fjáröflunar, engir sjáanlegir
örðugleikar, sem ekki væru yf'ir-
stíganlegir. Félagið var stofnað.
Stóiar ákvarðanir teknar, og mál-
'ið sem be/.t undirbúið til að
hrindast af stað, þegar Eysteinn
,,okkar“ væri kominn á þing.
„Stemningin“ var góð, ýmsir sáu
sína gömlu draurna rætast-------
„og skrautbúin skip fyrir landi“.
1937 dró Eysteinn upp mjög
glæsilega mynd af bættu sam-
göngukerfi hér um slóðir: bíl-
ferju yfir Berufjörð, brúm á árn-
ar í Álftafirði, og stórbættum veg-
um. —
Fyrir síðustu kosningar leiddu
þeir Jón Sigurðsson kaupfélags-
stjóri og Eysteinn Jónsson, hugi
sína og „háttvirtra kjósenda“ að
veglegri hafnargerð, sem gera
þyrfti á Djúpavogi. Stemningin
var ekki eins góð og 1934. Mér er
nær að halda, að enginn, sem á
fundinum var, hafi tekið Jxi fé-
lagana alvarlega. Og enn síður
hafi hugmyndaflug kjósendanna
komizt Jiað liátt, að sjá „Esju“ og
önnur skip, sem liingað koma
leggjast við „liafnargarðinn" og
hina virðulegu foringja Fram-
sóknar stíga á land, líta á „fram-
kvæmdirnar" og meðtaka þakk-
læti íbúanna. —
Og hvað svo?
1934 voru kosningar ekki fyrr
afstaðnar og F.ysteinn kominn á
Jring, en tundur var haldinn í
hinu nýstofnaða samvinnuút-
gerðairlelagi, en þá kvað við ann-
an tón í leiðtoganum. Jafn færar
og allar leiðir voru fyrir kosning-
ar, svo voru Jjær ófærar eftir
kosningar. Því var einnig lýst yfir
að stuðnings frá þingm. kjördæm
isins myndi alls ekki vera að
vænta — — — og þar með var
draumurinn búinn“----------
Nú er bílvegurinn kominn
suður á Beruíjarðarströnd — að
austan og ofan af „Héraði" — svo
tímabært er, að bílíerjan komi til
framkvæmda.
Útlit er á, að fjárframlag til
vegarins frá Djúpavogi suður til
sýslumarka, hafi verið svo naumt
Miklu starfi, pappír og prent-
svertu hefur verið varið til að
spilla sambúð bændaalþýðunnar
og alþýðunnar í sjávarþorpun-
um. — Heill stjórnmálaflokkur
lítur á það sem sinn höfuðtilgang
að skapa Jressa sundrungu og við-
halda henni, enda byggir hann
tilveru sína eingöngu á Jjví, að
slík sundrungarstarfsemi geti bor
ið ávöxt. — Menn munu skilja,
að hér er átt við Framsóknar-
flokkinn. Tækist samstarf bænda
og verkafólks, er tilveru Fram-
sóknarflokksins lokið.
Sósíalistafíokkurinn einbeitir
sér nú að Jjví marki, að skapa ein-
ingu þessara tveggja arma ís-
lenzkrar alþýðu og allt útlit er á,
að þessu marki verði náð. — Og
Jiótt þjóðstjórnarflokkarnir ham-
ist gegn Jjessari viðleitni, hefur
það engin áhrif á starf sósíalista
önnur en Jrau, að gera þá ákveðn-
ari í að ná settu marki. — Það er
ekki aðeins Fratnsóknarflokkur-
inn, sem í Jressu sér endi tilveru
sinnar, Alþýðuflokkurinn og
Sjálfstæðisflokkurinn — allt ís-
lenzka auðvaldið — snýst til varn-
ar gegn þessari nýju sókn, því hér
er barist um meira en tilveru eins
stjórnmálaflokks. — Það er barizt
um tilveru auðvaldsþjóðskipu-
lagsins á íslandi. Og í þeirri bar-
áttu skipa sér í eina sveit forystu-
menn þjóðstjórnarflokkanna, því
hagsmunum þeirra er stefnt í
beinan voða.
Eins og Framsóknarflokkurinn
reynir að æsa bændur gegn verka-
það haíi allt farið í viðhald á veg-
leysum, sem frekar gætu talizt
vatnsfarvegir en bílvegir. Árang-
urinn er sá, að enn getur varla
talizt bílfært Jjessa 36 km. leið
suður að Hofsá; og enn er Hofsá
óbrúuð, og útilokar bílflutninga
í Suður-Álftafjörð.
Sunnan Hofsár vantar brýr og
bætta vegi.
Þess hefur ekki heyrzt getið að
, .hafnargerðarhugmyndin* ‘ hafi
komið fyrir síðasta þing; — gott
að eiga „beitu“ í frosti til næstu
mannaveiða, ekki víst að ímynd-
unaraflið hafi skapað aðra betri.
En Djúpvogingar láta sér ekki
lengur nægja að horfa á „Stereo-
skop“ Framsóknarforingjanna.
Þeir vilja verklegar fram-
kvæmdir.
Væri nú ekki athugandi fyrir
foringja F'ramsóknar, bæði lrér
og annarsstaðar, utan þings og
innan, að framkvæma nú eitt-
FRAMHALD á 4. síðu
mönnum og fiskimönnum, eins
reyna leyfarnar af Alþýðuflokkn-
um að æsa verkalýðinn gegn
bændunum. Og markmið beggja
er hið sama: að koma í veg fyrir
að gagnkvæmur skilningur, sam-
úð og samstarf geti tekizt með
þessum aðilum. — Og Sjálfstæðis-
flokkurinn lætur ekki sitt eftir
liggja, en á hins vegar allerfitt
um vik, því hann reynir að telja
þjóðinni trú um, að hann sé
flokkur allra stétta, en eins og
menn vita, er erfitt tveim herr-
um að þjóna. — Sjálfstæðisflokk-
urinn getur Jjað ekki, frernur en
aðrir. — Hann þjónar aðeins hags
munum Kveldúlfs, heildsalanna
og annarra slíkra, en reynir að
fara dult með.
Samningarnir í hinni títt-
nefndu sexmannanefnd hafa
valdið miklum deilum. — Með
því samkomulagi, sem þar náðist,
vannst fyrsti stórsigurinn, sent
unnizt hefur í sameiningarbar-
áttu sveita- og sjávaralþýðunnar,
en jafnfram fékk sundrungar-
pólitík Framsóknarmanna þar
sitt lyrsta stóra högg. En fleiri
slík munu á eftir koma, unz sigr-
ast hefur verið á sundrungaröfl-
unum og íslenzk alþýða sækir í
einni fylkingu til bjartari fram-
tíðar.
Það má að vísu deila um ein-
stök atriði í útreikningum nefnd-
arinnar og ýmislegt hefði senni-
lega mátt betur fara. En þess ber
að gæta, að starfstími nefndarinn-
FRAMHALD á bls. 4
Áður fyrr var Seyðisfjörður
öndvegisbær á Austurlandi. Þá
var atvinnulííið í svo miklum
blóma þar, að fólk úr fjarlægustu
landshlutum sótti þangað til þess
að aila sér og sínum björg í bú.
Innlend og erlend skip, hlaðin
fiski lögðu afla sinn á land á
Seyðisiirði og skapaði það rnikla
atvinnu í bænum. Viðskiptalífið
var fjörugt og verzlun mikil,
enda voru þá iðuglega skip í för-
um milli Seyðisfjarðar og út-
landa. í þá daga voru betri sam-
göngur milii Seyðisfjarðar og
annarra landa, en þær eru nú
milli Austijarða og Reykjavíkur.
Eins og alstaðar, þar sem athafna-
lífið er heilbrigt og atvinnuveg-
irnir í blóma, þróaðist á þessum
tíma sú menning á Seyðisfirði,
sem bærinn ber svip af enn í dag.
Um alllangt skeið voru geíin út á
Seyðisfirði tvö blöð, er nutu for-
ustu þjóðþekktra gáfumanna.
Var annað Jieirra „Bjarki,“ er
Þorsteinn Erlingsson, skáld
stýrði. Án efa liafa þessi blöð
haft mikil og góð áhrif á bæjar-
lífið. Þau hafa að sjálfsögðu tengt
Seyðifirðinga nokkuð sarnan um
áliugamál bæjarins og vakið þá
til umhugsunar um ýmis efni. Og
svo vel var þá Seyðisfjörður í
sveit settur um samgöngur við
önnur lönd, að jafnvel Reykja-
víkurblöðin birtu nýustu erlend-
ar fréttir upp úr Seyðisíjarðar-
blöðunum.
Hér er ekki svigrúm til þess að
skýra nánar frá blómatíma Seyð-
isfjarðarbæjar, enda er hitt frem-
ur tilgangur þessarar greinar, að
vekja athygli manna á þeim örð-
ugleikum, sem steðja nú að Seyð-
firðingum, vegna þess hve at-
vinnuvegum Jjeirra hefir hrörn-
að síðustu árin.
Það, sem mér virðist bera of-
mikið á hjá mörgum Seyðfirðing-
um er vantrú Jieirra á viðreisnar-
möguleika bæjarins. Þessi vantrú
á að mínum dómi ekki lítipn
þátt í því vonleysi og Jjeim upp-
gjafarhug, sem leitt heíur til í-
skyggilega mikils fólksflótta úr
bænum síðustu árin. Eða liafa
hinir vanU'úuðu í þessum efnum
rétt fyrir sér? Eru framtíðar-
möguleikar Seyðisfjarðar minni
en annarra hliðstæðra byggðar-
laga á íslandi? Er í raun og veru
ástæða til þess að örvænta um
framtíð þessa bæjar? Eg hygg að
óhætt sé að svara þessum sjjurn-
ingum neitandi.
Seyðisfjörður er byggður upp
af fiskveiðum, verzlun og sigling-
um. Náttúran hefir lagt Seyðis-
firði til rnarga þá kosti, sein aðrir
staðir hafa ekki. Þar er einhver
bezta sjálfgerða höfnin, sem til er
á landinu. Þar er vatnsorka næg
til rafvirkjunar fyrir bæinn og
aðstaða til fiskveiða engú lakari
en t. d. á Norðfirði, Jjar sem nú
er blómleg útgerð í örum vexti.
En þrátt fyrir Jjað, þótt ekki
verði séð, að Seyðisfjörður hafi
lakari afkomuskilyrði frá nátt-
tirunnar hendi en nágrannakaup-
túnin svo sem Norðfjörður, hefir
liann tjiegis mjög aftur úr þeim
að ýmsu leyti síðustu árin. Hið
óvenjulega ástand, sem hér skap-
aðist með hernáminu hefir í svíjj
dregið úr afleiðingum Jjess, að
bæinn skortir atvinnuvegi. Setu-
liðsvinna hefir verið talsverð á
Seyðisfirði og fyrir Jjað hefir al-
koma Seyðfirðinga verið bærileg
um stund. En þegar sú vinna
hverfur tír sögunni horfir ver en
nokkru sinni fyrr fyrir Seyðfirð-
ingum, ef ekkert verður gert til
Jjess að mæta lífsþörfum þeirra í
framtíðinni.
Eg hef hér að framan bent á
það, að Seyðisfjörður er ekki frá
náttúrunnar hendi verstaddur en
margir aðrir staðir á landinu og
hafi jafnyel margt fram yfir þá.
Vegna Jjess virðist mér það
grundvallarskilyrði fyrir því, að
takast megi að endurbyggja at-
vinnuvegi bæjarins og skajja íbú-
um hans sæmileg afkomuskilyrði
og lífsöryggi, að bæjarbúar sjálfir
efli með sér trú á framtíð byggð-
arlagsins og taki höndum saman í
aðkallandi viðreisnarbaráttu.
Það má að sjálfsögðu gera ráð
fyrir því, að bæjarbúar verði að
gera stórt og fórnfrekt átak til
þess að rétta við hina hrörnandi
atvinnuvegi og skipuleggja Jjá að
nýju eftir Jjví sem hagkvæmast
kann að Jjykja. En slíkt átak gera
Seyðlirðingar Jjví aðeins að Jjeir
trúi því, að Jtað beri tilætlaðan
árangur. Fyrir því er trúin á Jrað,
að Seyðisfjörður geti átt fyrir sér
góða framtíð svo mikils virði í
Jjessum efnum. Slík trú myndi
án efa stöðva ujjplausnina, hrekja
vonleysið og uppgjafarstefnuna á
dyr, en skapa í þess stað með bæj-
arbúum vilja.og kjark til raun-
hæfra athafna. Svo virðist sem
Seyðfirðingar eigi um tvær aðal-
leiðir að velja eins og nú horfir.
Sú fyrri er að ganga baráttulaust
af hólmi, flýja örðugleikana, sem
blasa við og leita sér bólfesti ann-
arsstaðar, án Jress Jró að geta gert
sér grein lyrir Jjví, sem J>ar kann
að mæta þeirn. Þetta er upjjgjaf-
arleiðin. Og vel gæti svo farið, að
beir ser.i hana kysu, lentu í engu
FRAMHALD á bls. 4
a. m. k. allt til síðasta árs — að
Bjarni Þórðarson:
Samstarf alþýðunn-
ar í sveit og við sjó