Austurland : málgagn sósíalista á Austurlandi - 01.12.1943, Blaðsíða 6

4
AUSTURLAND
KOSNINGABEITUR
FRAMHALD af 1. síðu
livað af því, sem þeir liafa fyllt
með munninn fyrir kosningar, og
enn er ógert, áður en það verður
um seinan; svo það geti þó orðið
grafskrift yfir Framsókn.
En eitt er það mál, sem ekki
liefur þótt varlegt að nota sem
,,beitu“ — hefði kannski orðið að
verða meira, ef hreyft hefði ver-
ið —; þar á ég við byggingu hrað-
frystihúss á Djúpavogi.
Jafn augljóst nauðsynjamál og
hraðfrystihúsbyggingar eru nú
orðnar öllum útkjálka stöðum,
lífvænlegri afkornu bæði land-
búnaðar og sjávarútvegs til trygg-
ingar, hefur það mál mætt full-
komnu tómlæti hinna ráðandi
manna.
Á sama tíma og frystihúsbygg-
ing hér, er orðin knýjandi nauð-
syn, þá er bankinn látinn rífa
hús, sem hann á hér og vill selja á
2500 krónur; hús, sem vel liefði
mátt nota sem siíkt.
Djúpivogur var ofarlega á skrá,
sem Sambandið gerði yíir slíkar
byggingar og hugðist að styrkja.
Nú er Hornafjörður byrjaður á
slíkri byggingu. Hraðfrystihús-
þörfin, með sölu sjávarafurða
fyrir augum, er ekki síður að-
kallandi hér en á Hornafirði. Á
vetrum er svo mikil útgerð á
Hornafirði, að bátafæð hamlar
aldrei komu fiskitökuskipa þang-
að; en svo er hér. Hvað sumar-
afla viðvíkur verður frystihús
einnig ómetanlegur gróði hér.
Aðkomubátar, og jafnvel erlend
skip, sækja veiði hingað á nær-
liggjandi mið fyrir þúsundir og
aftur þúsundir króna árlega, í
fisktegundum, sem hér er til-
gangslaust að veiða, eins og sakir
standa. Bændur og sjómenn
verða að gera sér það ljóst, að
fyrr en varir, geta þeir staðið and-
spænis þeirri staðreynd, að salt-
að kjöt og fiskur verði ill- eða ó-
seljanlegt.
Bændur og sjómenn! Samein-
ist um þetta nærtækasta bjargráð
atvinnuvega ykkar, og komið því
í framkvæmd svo fljótt sem tök
eru á.
' Hvenær hafa verið heppilegri
tímar en nú, þegar öll fyrirtæki
raka saman gróða, að hrinda af
sér deyíðinni og hefjast handa?
Fyrst frystihús, stærri báta,
brýr og bílvegi! Síðan hafnar-
gerð.
Strax eftir liina fyrstu þing-
setu Lúðvíks Jósepssonar, standa
liinir Jringnrenn sýslunnar ber-
skjaldaðir frammi fyrir staðreynd
unum. Útskýringa þarf ekki við.
Sú saga hefur áður verið rakin í
þessu blaði, og verður það ekki
betur gert. — Hin verzta sjálfs-
blekking, sem hent getur smá-
bændur, sjómenn, verkamenn og
annað láglaunafólk, er að telja
sér trú um að því beri að fylgja
Framsókn.
Framsókn vinnur á móti hvers
kyns framfara- og menningarmál-
um, getur af sér lagsmíði, sem
miða að útþurrkun lýðræðis, en
sköpun einræðis.
bað er Sósíalistaflokkurinn,
sem allri alþýðu, bæði til sjávar
og sveita ber að fylkja sér um.
bað er sósíalistum að þakka, að
kaup og kjör hinna vinnandi
stétta er það, sem það er.
I>að er þeim að þakka að fé-
lagsleg samtök og réttindi fólks,
í borg og í bæ, til sjávar og sveita,
eru ekki stórskert. Sósíalista-
flokkurinn er sá stjórnmálaflokk-
urinn, sem hefur beztum kröft-
um á að skipa. Margt af bezta
menntafólki þjóðarinnar skipar
sér þar í fremstu raðir.
Er mögulegt að sá málstaður sé
ekki góður, sem þetta fólk berst
fyrir? Jú, vissulega er sú stefna
rétt, að allir geti lifað frjálsbornu
athafna- og menningarlífi, og fái
að njóta þess, án þess að sá mögu-
leiki sé eyðilagður með kúgun
manns á manni. Þetta er það rétt-
læti, sem Jóhannes úr Kötlum á
við, þar sem hann segir: ,/lð slá
skjaldborg um réttlætið, maður
við mann, pað er menningin, is-
lenzka pjóð“.
SAMSTARF ALÞÝÐUNNAR í SVEIT
OG VIÐ SJÓ
FRAMHALD af 1. síðu
ar var alltof stuttur og því ekki
unnt, að gera tillögur hennar
eins úr garði og æskilegt Iiefði
verið. — En í þessu sambandi
skiptir mestu máli, að framveg-
is, á meðan stríðið stendur og
væntanlega miklu lengur, verður
verðlag á landbúnaðarafurðum
ákveðið rneð frjálsu samkomu-
lagi bœnda og neytenda. Með
þessari ákvörðun er endi bund-
inn á það ófremdarástand, sem
rfkt hefur um verðlagningu þess-
ara vara. Ingólfur á Hellu og séra
Sveinbjörn fá nú ekki framar, að
nota vald sitt yfir þessum málum
til þess að yfirbjóða hvor annan í
verðlagningu á mjólk og kjöti í
því skyni, að múta bændum á
Suðurlandsundirlendi til fylgis
við sig. — Framleiðendur og neyt-
endur semja sjálfir um verðið án
þess að Sveinbjörn og Ingólfur
komist þar nærri með sína
skemmdarstarfsemi.
Alþýðuflokkurinn, sem þjáist
nú mjög af ólæknandi uppdrátt-
arsýki, sér ekki fram á annað en
dauða', við lítinn orðstír, í næstu
kosningum. — En þó reynir hann
af fremsta megni að lengja líf
sjúklingsins og er þar um vafa-
saman mannkærleik að ræða. —
Ein mixtúran, sem notuð er í
Jressu augnamiði, er sú, að ala á
úlfúð milli aljjýðu við sjó og í
sveit og að gera Sósíalistaflokk-
inn tortryggilegan í augum kaup-
staðarbúa vegna sameiningarbar-
áttunnar. En þessi viðleitni mun,
eins og allt sem Alþýðuflokkur-
inn tekur sér fyrir hendur, snú-
ast í höndum hans gegn honum
sjálfum.
Kratarnir hafa legið sósíalist-
um á hálsi fyrir að ganga að sam-
komulagi sexmannanefndarinn-
ar. — Allir, sem til þekkja og
kunnir eru málflutningi flokks-
nefnu þessarar, vita, að ef sósíal-
istar hefðu hindrað samkomulag-
ið, hefði Alþýðuflokkurinn —
með réttu — skammast út af
þeirri afstöðu.
Ef ekki hefði verið farin sú
leið, sem farin var, hefði Fram-
sóknarflokkurinn o. fl. getað al-
ið áfram á sundrung og úlfúð
milli bændaalþýðunnar og al-
þýðunnar í Jrorpunum við sjó-
inn. Nú hafa vopnin verið slegin
úr höndum þeina og geta þeir
ekki á heilum sér tekið af ótta
við að flótti bresti í lið þeirra. —
Þeir, sem viðstaddir voru eld-
húsdagsumræðurnar nú síðast
komust ekki hjá að sjá að svo var
sem gengju þeir á glóðum.
Ef ekki hefði náðst samkomu-
lag um verðlag landbúnaðaraf-
urða, væri kjötkílóið nú selt á
a. m. k. 10 kr. og mjólkurpottur-
inn á 2—3 krónur, að því er Ing-
ólfur á Hellu telur. — Svo er að
sjá, sem kratarnir hefðu óskað
eftir slíku verði.
Verkafólkið og fiskimennirnir
í sjávarjiorpunum geta vel unnt
sveitaalþýðunni þess, að geta lif-
að sem mönnum sæmir. Víst er
um það, að ævikjör sveitafólks-
ins á árunum fyrir stríðið, voru
ekki alltaf beisin, fremur en
verkafólksins.
En bændaalþýðan verður að
gera sér það Ijóst, hverjir eru
hennar raunverulegu óvinir. Það
er ekki kaupstaðaaljjýðan, ]:>að er
ekki Sósíalistaflokkurinn. — Hin-
ir raunverulegu óvinir bænda-
stéttarinnar eru þeir ófyrirleitnu
bragðarefir, sem náð hafa tökum
á samtökum hennar og nota síð-
an áhrif sín til Jiess að hindra
samstarf bænda og verkalýðs, sem
verða mundi báðum aðilum til
hagsbóta. — Á þennan hátt skapa
þessir Herrar sér ekki aðeins
möguleika til þess að láta veru-
legan hluta af tekjum bóndans
renna í sinn vasa, sem milliliða-
gróða, heldur eru þeir jafnframt
ein öflugasta stoðin, sem stendur
undir auðvaldsþjóðfélaginu á ís-
landi. — Bændastéttin verður að
losa sig úr viðjum þessara manna.
— Hún verður að ganga sem
frjáls og óháð stétt til samvinnu
á fuilkomnum jafnréttisgrund-
velli við alþýðu bæjanna. — Hún
verður að öðlast skilning .á að-
stöðu alþýðunnar í þorpunum.
— Hún verður að skilja það, að
því betri senr verða kjör verka-
lýðs og fiskimanna, því betri
verða hennar eigin kjör vegna
Jress að þá selst framleiðslan.
Með breyttum búnaðarháttum
og áætlunarframleiðslu eftir til-
lögum sósíalista, má koma ís-
lenzkum landbúnaði á Jrann
grundvöll, að lífvænlegt verði að
stunda jiá atvinnu og verðið þarf
þá ekki að vera hærra en almenn-
ingi er fært að kaupa vöruna á.
En það er ekki nóg að bændur
læri að Hta á verkamennina sem
eðlilega samherja. Verkafólk og
fiskimenn þurfa líka ýmislegt að
læra í þessu efni. — Þjóðstjórn-
arflokkununr hefur tekizt að
koma ár sinni svo fyrir borð, að
almennt skilningsleysi og andúð
er gegn bændastéttinni í sumum
bæjum. Andúð þessi er sköpuð
og henni viðhaldið af sundrung-
aröflum auðvaldsins. — Um leið
og aukin kynning tekst með þess-
um stéttum, hverfur andúðin og
tortryggnin.
Kaupstaðabúar Jrykjast greiða
alltof liátt verð fyrir landbúnað-
arafurðir. Þetta er vafalaust rétt.
En smábóndinn fær bara alltof
lítið fyrir sína vöru, kannske 4—5
ER ÁST.ÆÐA TIL AÐ ÖRVÆNTA
UM FRAMTÍÐ SEYÐISFJARÐAR
FRAMHALD af 1. síðu
minni örðugleikum en j}eim, er
þeir flýðu frá. Og víst mun það,
að lífsbarátta eldri Seyðfirðinga
í nýjum framandi heimkynnum
myndi verða rótlausari og síður
tengd þeim staðþundnu félags-
legu markmiðum, er gefur bar-
áttu hinna ákveðinn tilgang, fyll-
ingu og reisn, er standa vörð um
bæjarfélagið „sitt“ og keppa að
því að treysta veg þess og fram-
tíðaröryggi. Hina leiðina má
tákna með þessari setningu, sem
eg hygg að hollt væri hverjum
Seyðfirðingi að tileinka sér: H.ér
vil eg heyja mína lífsbaráttu,
sigra eða falla á Jaeim stað, sem eg
treysti ekki síður en öðrum stöð-
um á landinu til þess að veita
mér lífsöryggi.
Eg hygg að enginn vali geti
leikið á því, að Joetta sé gæfuleið-
in fyrir Seyðfirðinga.
En hvort, sem það eru Seyð-
firðingar eða aðrir, þá öðlast Jieir
hvorki gull né græna skóga bar-
áttulaust. í viðreisnarbaráttu
Seyðisfjarðarkaupstaðar verða
i
kr. fyrir kjötkílóið, þó neytand-
inn þurfi að kaupa það lielmingi
hærra verði. — Svo verður jafnan
meðan bændur losa sig ekki við
forráðamenn sína og taka sjálfir
að sér sín málefni.
Það er von allra framsýnna
og róttækra umbótamanna í sveit
og við sjó, að alþýða sveitanna og
þorpanna beri gæfu til þess, að
skipa sér sein fyrst í eina sveit,
er síðan sæki í fullkominni ein-
ingu að sameiginlegu marki —
Jrví marki að skapa heilbrigt
menningarlíf og atvinnulíf í
landinu, byggt á lirelsi, jafnrétti
og bræðralagi.
Þegar það hcfur gerst, er land
vort raunverulega frjálst og Jnjóð-
in sjálfstæð, en fyrr ekki.
FJÁRLÖGIN 1944
FRAMHALD af 2. síðu
Samþykkt var að veita 1200 kr.
til sjömannalesstofu í Horna-
firði.
Samþ. var að heimila ríkisstj.
að kaupa jörðina Hafursá fyrir
allt að 55 þús. kr., til þess að
korna þar upp tilraunastöð. Einn-
ig var samþ. heimild til ríkisstj.
uin að verja 00 þús. kr. til bygg-
ingar dýralæknisbústaðar á
Fljótsdalshéraði.
Til bryggjugerðar í Neskaup-
stað var samþ. 75 þús og til liafn-
argerðar í Höfn í Hornaf. 50 þús.
kr., til lendingarbóta í Vopna-
firði 15 jms., og 40 þús. til Borg-
arfjarðar.
TH bókasafnsins á Seyðisfirði
voru samþ. kr. 6250 óg til Nes-
kaupstaðar 3750. Til elliheimilis
í Neskaupstað 3000 kr.
10 milliónir í verðupp-
bætur.
Samjr. var tillaga um 10 millj.
í verðuppbætur á útfluttar land-
búnaðarafurðir. TiII. fylgdu
Framsóknar- og sjálfstæðisrnenn
en sósíalistar og Aljr.ílm. voru á
móti.
Sósíalistar lögðu til að áætlað-
Seyðfirðingar sjálfir að liafa for-
ustuna. Enginn einn nraður né
einstakur stjórnmálaflokkur get-
ur leyst Jaann vanda, er bíður
Seyðfirðinga í atvinnumálununr.
Seyðfirðingar allir og óskiftir, án
tillits til fjarlægari pólitískra
sjónarmiða verða að taka hönd-
um saman um mál byggðar sinn-
ar. Geri þeir Jrað, eru sigurvon-
irnar miklar og ástæða er þá einn-
ig til Jress að ætla, að ríkisvaldið
leggi sanngjarnan hlut til við-
reisnar bæjarins. í þessari litlu
grein hef ég aðeins komið því að,
sem ég tel að mestu varði í þessu
efni, en það er trú Seyðfirðinga á
framtíðarmöguleika bæjarins.
Hitt er efni í aðrar og fleiri grein-
ar að gera sér ljóst, hvernig beri
að byggja upp atvinnulífið í bæn-
um og á hvaða atvinnuvegi sé
rétt að leggja mesta áherzlu. En
Jiað hygg eg Joó, að augljóst sé,
að sjávarútvegur liljóti að verða
undirstöðuatvinnuvegur Seyðis-
Ijarðar, þótt iðnaður, landsnytjar
o. 11. komi einnig til greina. Nátt-
úran hefir úthlutað Seyðisfirði
sízt lakari eða minni gjöfum, en
hverjum öðrum sambærilegum
stað hérlendis. Það þarf aðeins að
vekja með íbúunum traust á
staðnum, og jDeir þurfa einnig að
efla með sér framtak, samheldni,
kjark og, nokkra fórnarlund í
svip til þess að vinna bug á örð-
ugleikun um.
Niðurstaða þessara hugleið-
inga er því sú: Að Seyðisfjörður
geti átt sér langa og farsæla fram- »
tíð, ef íólkið, sem Jrar býr, hefir
trú á þvf, að sameinað átak þess
sjálfs við aðsteðjandi erfiðleika
beri ekki síður árangur Jiar, en á
öðrum stöðum á Islandi.
Og loks þetta: Það er undlr
Seyðfirðingum sjálfum komið að
mestu leyti hver verða örlög
byggðarinnar milli Bjólfs og
StrandaLinds á komandi árum.
ar yrðu (i millj. i,il veiðbóta á út-
fluttar landbúnaðarafurðir og að
uppbæturnar giæiddust aðeins á
]>að vörumagn, sem takmarkast
við það, að bændur, sem ekki
hafa hærri árstekjur en svarar til
meðalbús, fái verð fyrir allar
söluafurðir sínar samkv. 6-
mannanefndar-álitinu.
Sósíalistar hala margtekið J>að
fram að þcir eru á móti verðupp-
bótum úr ríkissjóði til þeirra
manna, sem hafa yfir 14500 kr.
nettótekjur, nema á sem svarar
meðalbúsmagn hjá þeim.
En jafnhliða þessu lögðu sósí
alistar til að áætluð yrði 4 millj.
kr. upphæð til launabóta handa
þeiin fiskimönnum, sem veist
hafa orðið úti með laun að und-
anförnu. Var í till. gert ráð fyrir
að Aljiingi setti í þessu sambandi
lög iun trýggingu á lágmarkslaun
hlutaráðinna fiskimanna og smá-
útvegsmanna.
B;íðar Jaessar till. sósíalista
voru felldar. Það er minnisvert
atriði fyrir austfirzka fiskimenn,
að á sama tíma sem Eysteinn og
Páli Zophóníasson samþ. millj-
ónagreiðslur úr ríkissjóði til stór-’
efnaðra bænda í sveit, þá fella
J>eir till. um stuðning við smá-
útvegsmenn og sjÖmenn.