Austfirðingur - 09.01.1932, Qupperneq 1

3. árgangur Seyðisfirði, 9. janáar 1932 1. tölublað

Árið sem leið
Á síðasta mannsaldri hefir al-
drei verið myrkara fyrir augum
hugsandi manna á þessu landi en
í lok ársins 1931. Sú óvættur,
sem sjá mátti nálgast árið áður
reið í garð. Kreppan dundi yfir.
Og íslenska þjóðin bar ekki gæfu
til að láta sjer nokkurs annars
víti að varnaði verða. Hvergi í
heiminum var þó betri aðstaða
ti( þess að vera viðbúinn vágest-
inum. Kreppan var dunin yfir
gervallan heiminn og allir vissu
að \ið gátum ekki farið hennar
varhluta. Það var eins og náttúr-
an sjálf hefði lagt sig fram til
þess, að gefa íslands hamingju
vopn í hendur. Samfeld góðæri
höfðu verið undanfarið. Aldrei
höfðu landsmenn ausið ríkulegar
úr auðlindum landsins. Hjer var
hægt að brynjast. En það var lát-
ið ógert. Skammsýn ogóhlutvönd
sjórnarvöld ollu því, að þjóðin
stóð höllum fæti þegar mest lá
við. í blindni og ábyrgðarleysi
höfðu þeir stefnt efrialegu sjálf-
stæði þjóðarínnar í voða og at-
vínnuvegunum í öngþveiti.
* *
*
Áriö 1931 hefir verið eitt hið
erfiðasta ár fyrir framleiðendur
landsins. Verðfall afurðanna sem
byrjað hafði árið áður hjelt áfram
og varð miklu stórfeldara og ör-
lagaríkara. Talið var að landbún-
aðarafurðir hefðu fallið um fimt-
ung árið 1930. Áríð 1931 hefir
verðfallið á þeim vörum sennilega
orðið ennþá meira. Skuldaverslun
bænda hefir löngum mátt heita
þjóðarböl. En þó hefir klafinn enn
herst til muna á árinu sem leið.
íslenskir bændur berjast einhverri
hörðustu lífsbaráttu, sem þekkist
meðal hvítra manna. Þeir geta ekki
staðist kaupgjaldið, sem stjórn
þeirra og bandamenn hennar hafa
gert atvinnuvegunum að greiða.
Þægindasnautt einyrkjastrit, lækk-
andi menningarkröfur og skulda-
hokur er það, sem fyrir mörgum
þeirra liggur. Engir menn höfðu
vænst meira af ríkjandi stjórn.
Engir hafa orðið fyrir sárari von-
brigðum.
* *
*
Sjávarútvegurinn er á heljar-
þröm. Veiðin var talsvert minni
en árið áður og verðið miklu
lægra. Aldrei hafa slíkar birgðir
fiskjar legið óseldar um áramót.
Enginn veit hvaða verð fæst fyrir
þær. Sumir segja ekki nema 50—
60 krónur skippundið. Utvegurinn
gengur saman. Skipin fyrnast og
engin ný koma í staðinn. Of ,
sköttun og kaupstreita er að
leggja í rústir þann atvinnuveg,
sem síðasta mannsaldur hefir fleygt
þjóðinni lengra fram en alda-
tímabil í fyrri sögu hennar. Öll-
um hlutföllum hefir verið raskað
milli framleiðslukostnaðar og af-
urðaverðs. Meðalkaup á togurum
var fyrir styrjöldina miklu um 70
krónur á mánuði. Og fiskskip-
pundið komst þá upp í 90 krón-
ur. Nú mun kaupið hafa verið
um 230 krónur. Og þetta virðist
eiga að haldast þótt fiskskippund-
ið fari ofan í 50 krónur!
* *
*
Verslun landsmanna hefir að
vonum stórlega gengið saman.
Útflutningurinn hefir minkað um
12 miljónir frá því árið áður. Og
innflutningurinn hefir minkað um
20 miljónir frá fyrra ári, eða full-
an þriðjung. Þetta sýnir hvílíkt
fálm innflutningshöft stjórnarinnar
voru. Kreppan hafði sjálfkrafa
dregið svona stórkostlega úr ir.n-
flutningnum. — Innflutningshöftin
skaða ríkissjóðinn stórlega, vegna
tekjumissis á hátolluðum vörum.
Þau auka til muna atvinnuleysið í
landinu. þau eru vanhugsuð til-
vekni viðþær þjóðir, sem oss er
nauðsynlegt að halda vinfengi við.
* *
*
Hvergi er þó daprara um að
litast, en á stjórnmálasviðinu. Og
vel má vera að í sögunni verði
ársins 1931 lengst minst, vegna
þess stjórnarfarsglæps, sem þá
var drýgður. Þingrofið í fyrravor
með tilköllun fjarlægs konungs-
valds, þingræðisbroti og stjórnar-
skrárbroti, á sjer ekki hliðstæðu í
sögu þjóðarinnar. fslenskir menn
unnu þar verra ofbeldisverk en út-
lent kúgunarvald hafði nokkurn-
tíma drýgt gagnvart þjóðinni. Ekk-
ert hefir gefið mönnum rökstudd-
ara tilefni til vantrausts á dóm-
greind og rjettsýni nokkurs hluta
íslensku þjóðarinnar en kosning-
arnar, sem fram fóru 12. júní síð-
astliðinn. Framsóknarstjórnin hafði
kórónað fjársóunar, glapræðis- og
gerræðisferil undanfarinna fjögra
ára, með fullkomnum pólitískum
glæp. Og sjá, stjórnin sigraði við
kosningarnar, Hún fjekk auðvitað
ekki nema 36% greiddra atkvæða,
en hún fjekk aðstööu til þess að
halda enn um sinn í það rang-
læti, að minniblutastjórn geti
ráðið hjer á landi. Hið ljótasta
og hræðilegasta við kosningaúr-
slitin er það. að stjórnin sigraði
á loforðum sínum um að halda í
þetta hróplega ranglæti. Það er
ekkert trúlegra en að sú stjórn,
sem gengiö hefir á alla eiða sína,
haldi þetta loforð heilagt, af þv'
það er nógu svívirðilegt.
* *
*
En þó er ekkert trúlegra en
kosningaúrslitin í sumar verði
banabiti Framsóknar. Þeirra vegna
spriklar stjórnin nú í því neti,
sem hún hafði öðrum riðið. Fram-
sókn hafði hugsaö eins og vænd-
iskvendið sögufræga: Eftir okkur
kemur syndaflóðið. En syndaflóð-
ið virðist ætla að koma yfir stjórn-
ina. Ýmislegt er að verða uppvíst,
sem áður var hulið. Síldareinka-
salan hefir sýnt sig. Fjármálaspek-
ingarnir, sem stofnsettu það fyrir-
tæki, eiga eftir að skila lands-
mönnum aftur einni eða tveimur
miljónum, sem þeir höfðu þar af
ríkissjóði. Hvalstöðvastromparnir
hans Sveins í Firði hrökkva skamt
upp í það. Fleiri ráðstafanir eiga
eftir að koma í dagsins ljós, lands-
reikningarnir eiga eftir að sýna
sig. Syndaflóðið er að skella yfir
og þjóðin mun ekki harma það
til langframa, þótt nokkrir póli-
tískir blökkumenn fái þar &ð súpa
hveljur um það er lýkur.
Þingtíðintiin.
Slæm vinnubrögð.
—o—
1.
Á nýliðnu ári var Alþingi hald-
ið tvisvar, svo sem kunnugt er
Alþingistíðindi eru komin út frá
fyrra þinginu og þingskjöl og
nokkuð af fjárlagaumræðum frá
hinu síðara. En sú merkilega bók
er í fárra manna höndum, því
miður. Þess væri full þörf að sjeð
væri eins vel fyrir útbreiðslu henn-
ar, eins og bóka þeirra, sem stjórn-
in gefur út í heimildarleysi fyrir
fje ríkissjóðs, og sem kosta tugi
þúsunda í krónum. Þær bækur
hafa mikið verið gjörðar að um-
talsefni, og ekki að ástæðulausu,
og skal því ekki frekar rætt um
þær hjer. En Alþingistíðindin eru
alls ekki höfð til sölu annarsstað-
ar en á skrifstofu Alþingis, en
vafningasamt þykir að ná þeim
þaðan. En Alþingistíðindi eru
nauðsynleg bók fyrir alla þá, sem
vilja fylgjast með á sviði stjórn-
málanna. Þar er yfirleitt að finna
heimildir fyrir því, sem blöðin
flytja mönnum um síjórnmálin og
um þá menn, sem við þau fást
og framarlega standa í stjórnmála-
flokkunum. Vel mætti vera að
ýmsum sýndist ekki ætíö farið
ráðvandlega með heimildir. Og
undarlegt gæti það ekki talist, þó
að hinir gætnari menn í flokki
Framsóknar mistu nokkuð trúna
á Tímann sem sígilda pólitiska
trúarbók, eftir að hafa Iesið vand-
lega þær heimildir, sem liggja til
grundvallar í þeim málum og
málsútlistunum, sem hann ber á
borð fyrir lesendur. Og Ijótt væri
það, ef einhverjum kæmi í hug sú
tilgáta, að valdhöfunum á landi
voru væri ekki mikið áhugamál
að útbreiða Alþingistíðindin og
önnur slík heimildarrit stjórn-
málanna. Ekki vil jeg geta þess
til, en Iítið er gjört af þeirra hálfu
til eflingar heilbrigðrar stjórnmála-
þekkingar.
2.
Þegar blaðað er í þessari bók,
verða fyrir mönnum ýmsir undar-
legir hlutir. Einn er sá, að naum-
ast kemur svo merkilegt mál fyr-
ir þingið, að nefnd sú, sem um
það fjallar, sjái það þess vert, að
skrifa um það nefndarálit, að ekki
sje talað um smærri málin. Nú-
tíma nefndarálit Alþingis eru venju-
lega ekki annað en: „Nefndin
leggur til að frumvarpið verði
samþykt“ eða „felt", eftir þvísem
andinn inngefur í það sinn. Og
venjulega koma tvö slík nefndar-
álit, því nefndirnar klofna oftast.
Er fremur lítið að græða á slík-
um plöggum. Til skamms tíma,
alt fram undir daga Framsóknar-
stjórnarinnar, var það föst venja,
og þótti sjálfsögð, að skrifa ítar-
legt nefndarálit, að minsta kosti
um öll hin stærri mál, þar sem
dregin vorú fram höfuðatriði
málsins og þær meginástæður,
sem að þvi lágu, með og móti.
Mátti oft af þessu skjali einu fá
samandregið yfirlit yfir málið og
alt viðhorf þess. Var það til ó-
metanlegs hægðarauka fyrir þá,
sem vildu fylgjast með stjórnmál-
um og meðferö þeirra. Auk þess
var oft leitað til þessara skjala,
ef vafasöm þóttu ákvæði laganna
til þess að sjá, hvað vakað hafði
fyrir löggjafanum með lagaákvæði
)ví, sem um var deilt. Eru þessa
ótal dæmi frá fyrri tfmum. Nú er
)essu oröið á annan veg háttað.
Enginn græðir á nefndarálitunum,
enginn fær þar yfirlit yfir málin,
eða skýringar á vafasömum at-
riðum. Ef menn vilja Ieggja á sig
að afla sjer sjálfstæðrar þekking-
ar á þingmálunum og meðferð
)eirra, verður að pæla f gegnum
aragrúa af þingskjölum, og auk
)ess langdregnar og næsta leið-
nlegar umræöur, þar sem jafnvel
minstur hluti er því máli viðkom-
andi, sem þá er til umræðu. Auk
Dessa verður að segja það af-
dráttarlaust, að þessi málameðferð