Austfirðingur - 27.02.1932, Blaðsíða 3

AUSTFIRÖINGUR
3
0<æ>«K32>0©0<32>00<æ>l
AUSTFIRÐINGUR
Vikublað
Ritstjóri og ábyrgðarmaður
Árni Jónsson frá Múla.
Sími nr. 70.
Verð árgangsins 5 kr. §
0<32>OO<S2>OO<3S>O®OGS>OO<S£>odö
„Braga“ vantar gott Forte-
piano. Þeir sem kynnu að
vilja selja, geri svo vel að
gera aðvart í síma nr. 26.
Samvinnufjelag ísfirðinga.
Á öðrum stað í blaðinu, er
drepið á starfsemi meirihiuta bæj-
arstjórnarinnar á Seyðisfirði, í
þarfir Samvinnufjelags Seyðisfjarð-
ar. Taiið er, að Samvinnufjelag
ísfirðinga, sje haft mjög til fyrir-
myndar, og notið þar að kunnug-
leika Haraldar Guðmundssonar.
Nú telur Austfirðingur rjett, að
menn fái að^kynnast fjelagi þessu,
einnig úr annari átt. Birtir hann
því kafla úr grein, sem nýlega
kom út í Morgunblaðinu. Greinin
heitir „Fióttamenn", og er svar
til framkvæmdarstjóra fjelagsins,
Finns Jónssonar, og er rituð af
nákunnugum manni.
Væntir Austfirðingur þess, að
greinatkafli þessi geti verið mönn-
um þarfleg hugvekja, og að sjá
megi af henni, að það er ekki að
ástæðuiausu.^að ýmsir bæjarbúar
vilji ganga ríkt eftir því, að sem
flestir viðkomendur fái að kynnast
því til hlýtar, á livaða grundvelli
samskonar fjelag hjer á Seyðis-
firði á að vera reist, og hverjum
framkvæmdarreglum þar á að
fylgja, og að sú kynning verði
leidd í ljós áður en bæjarsjóður
er látinn taka ábyrgð á stórfje
fyrir fyrirtæki þetta.
Greinarkaflinn er svohljóðandi:
„F. J. talar mikið uru aðstöðu-
mun hjá S. í. og öðrum útgerðar-
fyrirtækjum. Það er satt, að að-
stöðumunur var mikill er útgerð
þessi byrjaði. Flestir verða að
byrja útgerð fjelitlir og á eigin
spýtur, og hafa við að stríða tak-
markað lánstraust og ofsóknir
verklýðsforingja. Samvinnufjelagið
fjekk ábyrgð bæjarfjelagsins og
ríkissjóðs. Það gat því valið sjer
skip og notið hagstæðustu skil-
mála um byggingu. Rekstrarlán
veitti þjóðbankinn eftir þörf. Fje-
lagið byrjaði þannig meö nægu fje
og miklu lánstrausti. Það fjekk hin
(ullkomnustu veiðiskip er kostur
var þeirrar tegundar. Formenn
Voru miklir aflamenn, völdust að
vonum til þeirra dugandi sjómenn.
Fjelagið fjekk ennfremur til not-
kunar einhverja fullkomnustu fisk-
verkunarstöð á fslandi, og loks
var velvilji verkafólks og sjómanna,
hvorir tveggja höföu lagt fram
talsvert stofnfje til fjelagsins, og
gerðu sjer hinar bestu vonir um
það. Aðstaða mátti því telja hin
æskilegasta.
Fjelagið hefir nú starfað í þrjú
ár. Öll árin hafa verið hin mestu
aflaár er menn á (safirði muna,
og tvö þeirra góð söluár. Og
eðiilega eru þetta ljettustu árin í
rekstri, meðan skipin eru ný og
þurfa lítilia aðgerða.
Hvernig er svo umhorfs hjáfje-
laginu eftir alt þetta meðlæti? Þar
má segja langa sögu í fám orðum:
Fjelagið er komið í algert greiðslu-
þrot. Það skuldar flestum, sem
við það hafa skift s. 1. ár, nema
framkvæmdsstjóranum og hefir
hvergi lánstraust. Starfsfólkið herð-
ir sultarbandið daglega, skuld-
heimtumenn ganga rangsælis kring-
um skrifstofur fjeiagsins, formaður
þess flúinn á náðir stjórnarinnar,
en framkvamdastjórinn fer huldu
höfði í öðrum landsfjórðungi.
Það er mjög örðugt að fá á-
reiðanlega vitneskju um fjárhag
fjelagsins, því engir aðrir en fram-
kvæmdastjórinn hafa skiiyrði til
að vita um allar skuldir þess, en
hans skýrslu væri eðlilega ekki
hægt að trúa. En eftir því sem
næst verður komist, voru ástæður
fjelagsins þær um síðustu áramót,
að það skuidaði bðnkunum eins
mikið og þeir höfðu þorað að
lána út á fiskinn, á bátunum hvíldi
byggingarskuld um 40 þús. kr. á
hverjum bát og stofnfje auðvitað
tapað. Auk þess voru lausaskuldir
sem næst því er hjer segir:
Skuld við bæjarsjóð
og hafnarsjóð (sam-
dráttur fleiri ára) . . kr. 46000,00
Skuld Kaupfjelags (s-
firðinga................— 29000.00
Skuld við sjómenn og
starfsfólk..............— 26000.00
Skuld við olíuversl. .— 36000.00
Skuld við vjelaverk-
sm. þór.................— 11000.00
Skuld við Bárð Tóm-
asson skipaverkfr. . .— 5000.00
Veiðarfæraskuld 25000.00
Kola og saltskuld . .— 10000.00
Tryggingargjöld . . . — 12000,00
Samtals kr. 200000.00
Sumar þessar skuldir eru eflaust
hærri nú, og hjer að auki er fje-
lagið orðið ríkissjóði skuidugt.
Sú ódæma niðurlæging, sem
fjelagið hefir komist í, á eina höf-
uðorsök, sem sje þá, að það hefir
haft ijelegri framkvæmdastjórn en
dæmi munu til um nokkurt slíkt
fyrirtæki.
Eins og áður varsagt, gekkrík-
ið í ábyrgd fyrir S. í. Ábyrgðin
var á fjórða hundrað þúsund krón-
ur. Það skilyrði fylgdi, að ríkis-
stjórnin rjeði hver framkvæmda-
stjóri yrði, einnig öörum endur-
skoðanda. Þessa skyldu sína rækti
ríkisstjórnin eins og raun ber vitni
um. Og svo blygðunarlaus er for-
sætisráðherrann, að hann er aö
gorta af hag og rekstri S. í., og
hvetja menn til að feta í þessfót-
spor, eftir að fjelagið er komið í
vanskii við flesta viðskiftamenn,
og rjett áður en ríkið byrjar að
borga af skuldum þess vegna á-
byrgðar sinnar.
Eftir þaö aö framanritað er
skrifað, hafa vjelamenn og mat-
sveinar á bátum fjelagsins lagt
niður vinnu, sökum þess að þeir
hafa ekki fengið kaup sitt greitt
lengi, og hafa eðlilega ekkert á
aðlifa. Framkvæmdastjórinn mann-
aði sig þá upp, skreiö úr skúma-
skotinu hjer og fór vestur með
togara, sem ætlaði að kaupa afla
af bátunum. En viðtökurnar voru
þær, að mennirnir gengu af bát-
unum, og er þeim nú lagt í lagi
á miðri aðalvertíð. Komust þeir
og víst naumlega á sjó sumir
hverjir fyrir veiðarfæraleysi.
Fjelagið hefir þannig stöövað
rekstur sinn eftir þriggja ára til-
veru. Mun saga S. I., sem betur
fer, algeriega einstæð i sögu út-
gerðarinnar á fslandi. Eru sumir
kaflar hennar og þeir ljótustu ó-
sagðir, en ef þeir flóttamennirnir.
fyrv. formaður, og framkvæmda-
stjórinn, vilja þreita þetta mál, þá
gef og þeim kost á því, og mun
þá verða nokkru nær gengið.
S. K.
Símskeyti
frá frjettaritara Austf. í Rvík.
Gjaldeyrisverslun.
Nýlega er útkomin viðbótarreglu-
gjörð um gjaldeyrisverslun. Eru þar
ákveðnar strangari hömlur á yfir-
færslum, svo að bankarnir geti haft
í hendi sjer, að ekki sje yfirfært
nema fyrir nauðsynlegan flutning til
landsins.
Kjöttollur.
Norðmenn hafa nýlega sagt upp
samningunum um kjöttollinn. Sveinn
Björnsson sendiherra er í Oslo til
samninga.
Bankamál.
Fulltrúaráö í/tvegsbankans sendi
fjármálaráðherra brjef 22. febrúar og
tilkynti, að svo mikið innstæðufje
hefði verið tekið út úr bankanum
undanfarna daga, að lokun bankans
væri fyrirsjáanleg, ef ekki fengist
rfkisábyrgð strax. Þetta tilkynti ráð-
herrann þingflokkunum. 24. febrúar
bar hann fram frumvarp um ríkisá-
byrgð á öllu innstæðufje bankans.
Það frumvarp var afgreitt sem lög
frá Aiþingi samdagurs.
Við umræður á þingi skýrði fjár-
málaráöherra nokkuð frá hag bank-
ans. Síðan hann var stofnsettur hefði
veriö tekið út innstæðufje um 3
milj. og afskrifað um 12 miij. á tveim
árum. Sjálfstæðismenn samþyktu rík-
isábyrgð sem afleiðingu af, að aðrir
bankar hjer á landi hefðu hana, þar
sem ábyrgöarlaus banki væri gjörður
ófær til samkeppni, en lýsti yfir, að
rjettast vari að afnema ríkisábyrgö
allra banka jafnt.
Auglýsing.
Undirritaður hefir áformað að
ferðast um Múlasýslur næsta vor
og sumar, eftir því sem tími vinst
tii, og leiðbeina búendum í
kartöflurækt, hænsnarækt, svína-
rækt og smjörgerð, allt eftir þeim
aðferðum, sem jeg hefi kynst í
Ameríku.
Staddur á Rangá 23. febr. 1932.
Jón Björnsson.
Tapast hafa
3 gimbrar kollóttar, 2 mórauðar
og 1 hvít. Mark: Stýft biti framan
hægra, stýft fjöður framan vinstra.
Stefán Þorláksson, Seyöisfirði.
AKRA4"|WJM
e r b e s t. — Framleiðandi:
H.f. Srajörlíklsgerö Akureyrar.
Umboðsmaður áSeyðisfirði
N. 0. NIELSEN,
er hefir ætíð birgðir fyrirliggjandi.
Styðjið íslenskan iðnað.
Kaupið Akra.
Nokkur föt af fóðursíld ennþá
óseld. Jón Þorsteinsson.
Búnaðarþing.
Búnaðarþingið fjallar um mörg mál.
Þar á meðal frumvarp til laga um
greiðslufrest skulda, um stjórn bún-
aðarmála. Tillaga er komin fram frá
Sigurði búnaöarmálastjóra, um að
búnaöarsamböndin athugi kaupgjalds-
mál, þar sem að kaup þurfi að lækka
um 30% í sveitum, og að ósk sje
beint til ríkisstjórnarinnar um að
sama kauplækkun verði framkvæmd
við opinbera vinnu.
Stjórnarskrárbreyting.
Frumvarp um breytingu á Stjórn-
arskránni er fram komiö. Flutnings-
menn : Jón Þorláksson, Pjetur Magn-
ússon og Jón Baldvinsson. Þar er
svohljóðandi ákvæöi: Á Alþingi eiga
sæti þjóðkjörnir fulltrúar. Alþingi skal
svo skipað, að hver þingflokkur hafi
þingsæti í samræmi við atkvæöatölu
þá, sem greidd er frambjóðendum
flokksins samtals við almennar kosn-
ingar. Ennfremur er í frumvarpinu
fært niður aldurstakmark til kosning-
arrjettar, niður í 21 ár. Felt burtu,
að sveitarskuld valdi missi kosning-
artjettar. Frumvarpinu fylgir greinar-
gjörö fulltrúa Sjálfstæöisflokksins í
kjördæmanefnd, þar sem gjörð er
grein fyrir því, hvernig fult rjettlæti
fæst með því að halda núverandi
kjördæmaskipun, og þingmannatala
verði lítið harri en nú, nálægt 45, í
allra hæsta iagi nálagt 50. Skýrt er
jar frá því, að fulltrúar Framsóknar-
flokksins í kjördæmanefndinni leggi
tii, að Reykjavík fái 7 eða 8 þing-
menn.
Togarafiotinn.
Togurum er lagt upp jafnóðum og
>eir koma. Sosíalistar heimta sama
kaupgjald og áður.