Austfirðingur - 02.04.1932, Blaðsíða 2
2
AUSTFIRÐINIGUR
Útgerðarmenn og kaupmenn!
Eftirspurn eftir fiskilínum og línutaumum frá JAMES ROSS & Co.
Ltd. fer árlega í vöxt. Þeir, sem notað hafa línur frá þessu firma,
viðurkenna að þær sjeu hinar sterkustu og endingarbestu, sem flust
hafa til landsins. Leitið yður upplýsinga um verð og gæði áður en
þjer festið kaup annarsstaðar.
Gísli Jónsson.
skipun kjördœmanna, bygða ð
þessu höfuðatriði stjórnarskrárinn-
ar, er ekki, svo vitað sje, fengið
samkomulag milli Sjálfstæðis- og
Alþýðuflokksins. En sje gengið 6t
frá því, að Alþýðuflokknum sje
fullkomin alvara í þessu máli, þá
verður aö gera ráð fyrir því, að
slíkt samkomulag fáist á þann hátt,
að Alþýðuflokkurinn gangi inn á
tillögur Sjálfstæöismanna.
4.
Til þess að færa rök að þessu
ætti að vera nægilegt að benda á
hlutfallið milli þessara tveggja
flokka, Sjálfstæðisflokkslns og AI-
þýðuflokksins viö kosningarnar
sem fram fóru 12. júní síðastl.
Samtals fá þessir tveir flokkar
23409V2 atkvæði, þar af Sjálf-
stæðisflokkurinn 17212 og Alþýðu-
flokkurinn 61971/* atkv. Af sam-
eiginlegu atkvæðamagni þessara
tveggja flokka, sem báðir leggja
aðaláhersluna á það höfuðatriði
að þingið sje rjett mynd af kjós-
endafylginu, hefir Sjálfstæðisflokk-
urinn um 73,5% en Alþýðutlokk-
urinn ekki nema um 26,5%.
5.
Væri nú nokkurt vit í því fyrir
Alþýöuflokkinn, sem ekki hefir
nema rúman fjórða hluta af sam-
eiginlegu atkvæðamagni þeirra
tveggja flokka, sem sammála eru
um höfuðatriði málsins, að setja
þá tilhögun kjördæmaskipunar,
sem þeir að vísu telja ákjósanleg-
asta, svo á odd, að það yröi höf-
uðatriðinu að fótakefli? Eða hvers
virði telja menn það stjórnarskrár-
atriöi, sem tryggir kjósendum
jafnan íhlutunarrjett, á þjóömálin,
án þess að jafnframt verði fyrir
því sjeð, að þessi rjettur komi að
notum í framkvæmdinni? Slíkt
pappírsgagn kæmi engum að haldi.
6.
Þegar að því kemur, aö ákveða
kosningalög og kjördæmaskipun,
samkvæmt þeirri frjálslegu stjórn-
arskrá, sem Sjálfstæðisflokkurinn
og Alþýðuflokkurinn berjast nú
fyrir með tvo þriðju allrar þjóð-
arinnar að baki, veröur Alþýðu-
flokkurinn að gera sjer grein fyrir
því, hvað framkvœmanlegt er í
málinu. Hann mun þá aðhyllast
þær tillögur, sem jafnframt því
að tryggja höfuðatriði málsins
eru liklegastar til framgangs.
Hann mun aldrei fórna hinum al-
menna kosningarjetti fyrir það
tilhögunaratriði aö alt landið verði
eitt kjördæmi. Alþýðuflokkurinn
verður þá að afráða — eins og
Múhameð — hvort hann á að
bíða þess, að fjalliö komi til hans.
Og hann mun — eins og Mú-
hameð — afráða að koma heldur
til fjallsinsl
7.
Sje því gengið útfrá því, —
sem vafalaust má, — að Alþýðu-
flokknum sje það hjartfólgið mál,
aö gera kosningarjettinn hjer á
landi almennan, þá virðist sjálf-
sagt, að hann gangi inn á tillögu
Sjálfstæðismanna í kjördæmamál-
inu. Alþýöuflokkurinn er ekki
nema rúmur fjórðungur þeirra
manna, sem eru ásáttir um að
berjast til þrautar fyrir almennum
kosningarjetti hjer á landi. Ef Al-
þýðuflokkurinn krefðist þess aö
hinir */* hlutarnir gengju inn á þá
tilhögun eina, sem hann hefirhaft
á stefnu sinni væri þaö minna en
„Framsóknar-rjettlæti". Því Fram-
sókn byggir völd sín á 36% kjós-
enda, en Alþýðuflokkurinn hefir f
þessu tilfelli ekki að baki sjer
nema 26,5% þeirrar heildar, sem
krefst rjettarbóta í kjördæmamál-
inu.
8.
Furðulegt er að hlusta á
nuddið f „Jafnaðarmanninum“
um tillögur Sjálfstæðismanna
í kjördæmamálinu.Engin ástæða er
til þess, að fara mörgum orðum
um þær hugleiðingar. Jafnaðar-
maðurinn segir að ef landið yröi
alt gjört að einu kjördæmi. Þá
mundu kosningar altaf snúast
um stefnumálin. En „íhaldsmönn-
um“ sje „af skiljanlegum ástæð-
um“ mjög illa við að ræöastefnu-
málin. Þessvegna vilji þeir halda í
smáu kjördæmin, þar sem fram-
bjóðendurnir „standa á gömlum
merg auðs og frændfylgis heima-
fyrir.“
9.
Jafnaðarmaðurinn segir: „Við
slík tækifæri (kosningar) gera þeir
(„íhaldið") sjer jafnan far um að
hylja stefnumálin í reyk og svælu
persónulegra æsinga og sjerhags-
munastreitu kjördæmanna. Gott
dæmi þess var rifrildið milli „Sjálf-
stæöis" og „Framsóknar" um geð-
veikismálið fyrir síðustu kosning-
ur. (sic!) Slíkar sjónhverfingar eru
erfiöari í framkvæmd í einu stóru
kjördæmi en í mörgum smáum“.
10.
Dálítið hefir greinarhöf. í Jafn-
aðarmanninum verið seinheppinn
í vali þessa dæmis. „Síðustu kosn-
ingar" fóru fram 12. júní 1931 „í
mörgum smáum“ kjördæmum, þá
var varla minst á „geðveikismálið*.
En áriö áðúr fór fram kosning í
„einu stóru kjördæmi* — lands-
kjörið 1930. Og þá gerði efsti
maöur Framsóknar geðveikismál-
ið að umtalsefni á flestum þeirra
50 funda, sem hann hjelt kringum
land. Þetta'dæmi er þessvegna illa
til þess fallið, að sanna, að ef
landið væri alt eitt kjördæmi, þá
mundu kosningar altaf snúast um
hin „stóru stefnumál"!
f
Frú Sigríður Júnsdóttir
ekkja Þórarinns Guðmundssonar
konsúls, andaðist í gær á heimili
sínu á Fjarðaröldu. Hennar verð-
ur nánar getið í næsta blaði.
„íslenska vikan“.
Eftir atvikum verður ekki hjá
því kornist í þetta sinn, að auð-
kenna hana meö gæsalöppum —
eins og nokkurskonar undanfær-
ingarmarki.
Tilgangurinn, að efla það sem
íslenskt er, er lofsverður hvar
sem hann kemur fram. Og hug-
myndin um íslensku vikuna er á-
gæt., Er því ilt að vita, hversu
langt fjarri verður að hún nái til-
gangi sínum í þetta fyrsta skifti.
En hann er sá, að öll þjóðin —
ekki aðeins örfáir kaupstaðir —
sýni, hversu langt hún getur kom-
ist í því, að búa eingöngu að
sínu — um vikuskeið.
Og forgöngumennirnir taka það
fram í ávarpi sínu, hve mikil
„þörf sje samúðar og skilnings
allra landsmanna um framkvæmd
þessa máls“. Þetta er hverju orði
sannara. En þá verður líka að
gera það sem hægt er frá fyrstu
hendi, tii þess, aö þessari þörf
verði fullnægt.
En hvernig verður raun á í
þetta sinn? Býsna mikill hluti
landsins er alveg útilokaður frá,
að geta undirbúið sig undir vikuna,
sem tiltekin er. Svo er t. d. um
alt Austurland. það þykir nú
máske ekki miklu máli skifta. En
það er þó einn fjórðungur lands-
ins, hvort sem öðrum líkar betur
eða ver. Og það má sannarlega
segja, að fleiri enforráöamenn sam-
göngumála gleymi honum. Því for-
göngunefnd „íslensku vikunnar*
virðist gleyma honum líka. Þeir
vissu það í tæka tíð, að hingað
yrðu engar ferðir úr höfuðstaðn-
um fyr en eftir dúk og disk, þar
sem „Esjan“, nú „Súðin", átti
ekki að veröa hjer á ferð fyrri en
í „viku“lokin, en Eimskipafjelag
ísl. hafði felt niður áætlunarferðir
sínar austur um land. Þessvegna
hefði átt, þegar það vitnaðist, að
fresta „vikunni“ um hálfan mánuð,
þar til trygt var orðið, að allir
landsmenn hefðu getað orðið
hluttakandi í hinni miklu „máltíö".
Aö vísu mætti segja, að Austur-
land þyrfti ekki „brauðs að biðja".
Það hefir nóg af kjöti, fiski, mjólk,
garðmat nokkurn o. s. frv. En
samt er það nú svo, að mönnum,
einkum til sjávarins, myndi þykja
fengur í ýmsu af framleiðslu ann-
ara landshluta, og þá ekki síst
höfuðstaðarins og nágrennis hans.
Kjöt- og fiskiðnaður er ekki fram-
leiddur hjer til verslunar, skyr
eða ostar heldur ekki. Enda mun
%vönd vrndii tfiiwn.
Kreppan.
í Ameríku tóku stúdentar sig til og hengdu kreppuna in effigie.
Hve margur mundi vilja leggja tll snærið, efhægtværi að hengja krepp-
unal En kreppan hefir sjö líf eins og kötturinn og lykst um jörðina
eins og Miðgarðsormur. Hún bítur í sporð sinn og engum hefir enn
tekist að lyfta henni einu sinni eins hátt og Þór lyfti Miðgarðsormi.
Kreppan er köld og þvöl og býr yfir öllum mætti eðlisþyngdarinnar.
Hún kæfir undir sjer atvinnulífið, gerir fátæklingana að byltingamönn-
um og lætur miljónerana skjóta sig.
Maður sagði við mig: Ef jeg væri skuldlaus skyldi jeg hoppa á
öðrum fæti yfir Alþingishúsið. Hann er ekki orðinn skuldlaus enn og
þessvegna hefir ekki reynt á heitið. En jeg held hann geri það — ef
hann verður skuldlaus.
Skuldabyrðin er ekki ákveðin byrði eins og mjölhálftunna eða
taðpoki. Skuldabyrðin er ekki áþreifanleg fremur en andrúmsloftið.
Hún lykst um mann að ofan og neðan og frá öllum hliðum — eins og
andrúmsloftið. En ef andrúmsloftinu yröi skyndilega afljett, þá yrðieins
auðvelt að stika yfir Vatnajökul eins og nú að hoppa yfir krítarstrik.
Þessvegna hef jeg tilhneiging til að trúa manninum, sem hjet að stökkva
yfir Alþingishúsið.
Skuldirnar lama og buga og beygja. Þær stýfa vængina og
láta blý í skóna. Þessvegna er skuldugur maður þungur í spori og
svifaseinn. En skuldlausi maðurinn stikar áfram teinrjettur með beint
bak eins og það væru gullpeningar milli hryggjaliðanna í staðinn fyrir
brjósk. Gullið er þungt. En þó er engin byrði Ijettari en byrði gulls.
Það er ekki hægt að troða svo miklu gulli á mann, að hann verði
ekki Ijettari í spori við að bera það.
Kreppa. Skuldir. Engin orð hafa oftar heyrst síðustu misserin. Ríkið
skuldar, útgerðarmenn skulda, bændur skulda, kaupmenn skulda, verka-
menn skulda. Allir skulda.
Ef kreppunni ljetti og skuldirnar greiddust. Hvílík umskiftil Þó
enginn stykki yfir Alþingishúsið, yrbu allir ljettari í spori. Og þótt ekki
yxu gullpeningar milli hryggjaliðanna, þá mundi brjóskið harðna til muna.
Huginn.