Austfirðingur - 30.04.1932, Side 1

3. árgangur
Seyðisfiröi, 30. apríl 1932
14. tölublað
Nýjasta bjargráð Framsóknar.
Gífurlegar skattaálögur.
Þegar feldur verður dómurinn
um Alþingi sem nú situr, koma
tvö atriði til greina öllu öðru
fremur. í fyrsta lagi hvernig þing-
inu tekst að leysa stjórnarskrár-
málið, og í öðru lagi hvernig þaö
víkst undir brýna nauðsyn að-
þrengdra atvinnuvega landsmanna.
Eins og nú stendur, skal engu um
það spáð, hvernig leyst verður úr
þessum málum, og er rjett að
vænta hins besta í lengstu lög.
því ef stjórnarskrármálið verður
óleyst og atvinnuvegunum íþyngt
fram úr því sem er, má enginn
vænta þess friðar og þeirrar sam-
heldni innan þjóðfjelagsins, sem
aldrei hefir verið meiri nauðsyn á
en nú á þessum alvarlegustu vand-
ræðatímum.
Útlitið um verðlag íslenskra af-
urða hefir ekki batnað upp á síð-
kastið, heldur þvert á móti. Og
auk þess berast nú þær fregnir,
að vertíðin muni verða rýr hvað
togarana snertir. Þegar svo er
ástatt, virðist alt annað hyggilegra
og'sanngjarnara, en að íara nú
enn á ný að hækka skatta, og það
algerlega úr hófi fram. Það er
þessvegna óhætt að fullyrða, að
margir láti segja sjer þau tíðindi
tvisvar, að tveir Framsóknarmenn
skuli nú gangast fyrir því, aö tvö-
falda eignaskattinn og hækka tekju-
skattinn um 160% á þeim mestu
krepputímum, sem yfir þjóðina
hafa komið. Og gætnir bændur
munu vilja láta segja sjer söguna
þrisvar, þegar það fylgir, að ann-
ar flutningsmaður þessa herfilega
frumvarps er Páll Hermannsson
þingm. Norðmýlinga. Hitt undrar
máske minna, að nafn Ingvars
Pálmasonar er viðbundið þennan
frumvarpsflutning. Hann hefir áð-
ur látið hafa sig til að flytja ýms
mál fyrir stjórnina, sem mjög hafa
þótt orka tvímælis og hefir eins
og fleiri flokksmenn hans staðið
öðrum fæti í Alþýðuflokknum.
Það er annars mjög eftirtektar-
vert, að tveir þingmenn Múla-
sýslna verða til þess að flytja
frumvarp um gífurlegar nýjar skatt-
álögur. Mun kjósendum hjer eystra
þykja bregða nokkuð frá kenn-
ingum þeirra fjelaga á kosninga-
fundum. En ókunnugir munu líta
svo á, að ástandið í þessum kjör-
dæmum sje svo glæsilegt, að þeir
Páll og Ingvar treysti umbjóðend-
um sínum til að taka á sig stór-
auknar skattabyrðir fram úr því
sem er. Páll ætti að fara nærri
um afkomu bænda í kjördæmi
hans. Og Ingvar hlýtur að vita,
að útgerðarmenn í Suður-Múla-
sýslu hafa aldrei verið ver stæðir
en nú, og að það er því miður
ekkert útlit á að þeir menn geti
bætt hag sinn á yfirstandandi ári,
nema síður sje. það væri því al-
gerlega rangt, að telja þennan
frumvarpsflutning Páls og Ingvars
sprottinn af bjartsýni þeirra, sem
í Gósenlandi búa.
Þessi viðbótar tekju- og eigna-
skattur er svo gífurlegur, að flutn-
ingsmenn gera sjálfir ráð fyrir að
tekjuaukinn af honum nemi rúm-
lega 1 miljón og 300 þúsund kr.
En aðrir álíta skattaukann l1/2—
2 miljónir króna, eða álíka mikið
og allar tekjur ríkisins námu ár-
lega á fyrsta tug þessarar aldar.
Skatturinn er lagður á skattskyld-
ar eignir og tekjur samkv. fram-
tali í árslok 1931. Þeir, sem þeg-
ar hafa greitt skatt samkv. þvf
framtali, eiga því að bæta á sig
öðru eins, að því er eignarskatt-
inn snertir, og 160% að meðaltali
að því er tekjuskattinn snertir. M.
ö. o. maður sem á að greiða 100
krónur í eignaskatt og 100 krón-
ur í tekjuskatt fyrir áriö 1931,
þarf — ef frumvarp þetta nær fram
að ganga — að greiða í viðbót
aðrar 100 krónur í eignaskatt og
160 krónur í tekjuskatt. í stað
þess að skatturinn hefði alls orð-
ið 200 kr. fyrir 1931, verður hann
þannig 460 kr. samkv. frumvarp-
inu.
Síðustu misserin hafa komiö
fram ömurlegri lýsingar á afkomu
og horfum atvinnuveganna en
nokkru sinni fyr. Landbúnaðurinn
er svo staddur, að sumstaðar
horfir til landauðnar, ef ekki ræt-
ist úr. Og sjávarútvegurinn á svo
í vök að verjast, að fyrirtækin gef-
ast upp hvert af öðru. Þetta ástand
er öllum kunnugt, og ekki síst
fulltrúunum á Alþingi. Þegar at-
vinnuvegirnir þurfa umfram alt á
skilningi löggjafarvaldsins að halda
og hlífð, til þess að sligast ekki
algerlega undir kaupkröfunum og
skattabyrðinni, hefði enginn getað
vænst slíks svars við kveinstöfum
þeirra, frá öörum en þeim, sem
eru þess fullráðnir, að koma öll-
um atvinnurekstri hjer á landí í
kaldakol.
Það er erfitt að segja hvað
kemur Framsóknarmönnum til að
grípa til þessa óyndisúrræðis. Það
er erfitt að hugsa sjer að ,miö-
flokksmenn" svonefndir sjeu þess
búnir að taka slík ákvæöi í lög á
hinum mestu þrengingartfmum at-
vinnuveganna. Ef til vill má skýra
framkomu þessa frumvarps með
því, að setja það í samband við
kjördæmamálið. En sú skýring
verður ekki til þess að ljetta sök
flutningsmannanna eða flokksins,
sem að því stendur, heldur þvert
á móti. Eins og frjettaskeytið, sem
birt er hjer í blaðinu, ber með
sjer, hefir Jón Baldvinsson hjálpað
Framsókn til þess, að koma þessu
frumvarpi til nefndar. Jón hefir,
ásamt flokksmönnum sínum á
þingi, lýst því yfir, að hann muni
greiða atkvæði með Sjálfstæðis-
mönnum gegn framlengingu verð-
tollsins og gengisviðaukans, ef
stjórnarskráin nái ekki fram að
ganga. Þar með er framlenging
gengisviðaukans og og verðtollslns
fallin í efri deild. En teknanna,
semaf þessum tvennum lögumleið-
ir, má stjórnin ekki án vera.
Síðustu dagana hefir gengið orð-
rómur um það, að saman væri að
draga með jafnaðarmönnum og
Framsókn í stjórnarskrármálinu.
Hver hæfa er fyrir þessu mun
sýna sig þegar stjórnarskrármálið
kemur til 2. umræðu í neðri deild.
Þegar Framsókn nú, eins og lýst
hefir verið, fellur frá fyrri stefnu
sinni í skattamálum og inn á stefnu
sósíalista, þá má ef ,til vili skoða
þetta skattafrumvarp sem vígslu-
vottorð endurhafinnar sambúðar
milli Framsóknar og sósíalista.
Framsókn hjálpar sósíalistum til
að koma fram svæsnustu skatta-
kröfum sínum og sósíalistar horfa
þegjandi á meðan Framsókn ban-
ar stjórnarskrármálinu ?
Þótt báðir þessir flokkar hafi
oft gefið tilefnl til vafasams álits
um brjóstheilindi og bardagaað-
ferðir, veröur þeim þó tæplega
trúað til svo gerræðisfullra laun-
ráða.
En hver er þá tilgangur Fram-
sóknar? Á að skeða frumvarpið
sem hótun? Hótun til þeirra skatt-
greiðenda, sem eru svo óbilgjarn-
ir að krefjast rjettinda á borð við
aöra landsmenn?
Atburðir hinna næstu daga munu
skera úr því hvort „miðflokkurinn"
ætlar að fjefletta skattgreiðendur
landsins í hefndarskyni fyrir það,
að krefjast jafns íhlutunarrjettar
um landsmál fyrir alla borgara
landsins. Og þá mun einnig úr
því skorið hvort sósíalistar ætla
að hjálpa stjórninni úr þeirri
„kreppu* sem hún er í, og una
pví aö drepið sje þaö rjettlætis-
mál, sem Alþýðuflokkurinn hefir
lalið sjer hjartfólgið umfram alt
annað.
En hvað sem þessu líður, þá
hefir Framsókn með flutningi
þessa frumvarps, bætt vænum
pinkli á syndabaggann, og þaö
verður munaö þegar að skulda-
dögum kemur. Ef frumvarpið nær
framgangi, og framgangur þess
boðar fall stjórnarskrármálsins, þá
hefir framsókn lýst því yfir svo
eftirminnilega að ^ekki fyrnist,
hvernig hún ætlar að bjarga at-
vinnuvegunum á hinum mestu
þrengingartímum, og hvernig hún
verður við rjettlætiskröfum alls
þorra þjóöarinnar. Slíkar aðfarir
munu fá illan enda.
Þistlar.
—o—
1.
Samkvæmt lauslegri áætlun er
talið að tap Svíþjóðar á eldspýtna-
konginum Kreuger og fyrirtækjum
hans sje þegar orðið um 500
miljónir svenskra króna. Hefir þetta
stórkostlega tap þegar valdið tölu-
verðri lækkun svensku krónunnar
og jafnvel þeirrar norsku líka, sem
merkilegra er. Töpin samfara
gengisiækkuninni hafa þess utan
valdið allmikilli truflun á viðskifta-
lífi þjóðanna. Hefir Svíþjóð hing-
aö til þó verið talin að standa
föstum fótum viðskiftalega.
2.
fbúar Svíþjóðar eru um 6Va
miljónir. Á íslandi eru búsettir rúm
100 þús. manns. Framsóknarstjórn-
in hefir eytt umfram heimild fjár-
laga, þau ár sem hún hefir setið
við völd yfir 16 miljónum. Mikiö^
af þessu fje hefir farið í allskonar
sukk og bitlinga og til ófrjórra
fyrirtækja og framkvæmda. í Svf-
jjóð verður tapið á hvern einstak-
an íbúa landsins um 80 kr. Á ís-
andi verður eyðsla Framsóknar
umfram það sem lög stóðu til og
fjárlög heimiluðu tæpl. 160 kr. á
hvern íbúa landsins, eöa nálega
helmingi meiri.
3.
En þótt Ivar Kreuger hafi máske
ekki veriö nema hálfdrættingur á
viö stjórnina okkar, þá er þó vert aö
veita athygli þeim óskoruðu viður-
kenningar og vinsemdarorðum,
sem um hann birtust í Tímanum.
ðómsmálaráðherrann skrifaði um
hann hjartriæma minningargrein
og líkti honum við Karl tólfta.
4.
Þessi kjassmál og smjaður um
einhvern mesta fjárglæframann,
sem uppi hefir verið á Norður-
öndum, stingur nokkuð í stúf við