Austfirðingur - 07.05.1932, Blaðsíða 1
3. árgangur
Seyðisfirði,
7. maí 1932
15. tölublað
Verður stjórnarskráin drepin?
Alþlngi: hefir nú senn starfað í
þrjá mánuði. Þegar litið er yfir af-
rek þess, kemur öllum saman um
að undralítið liggi eftir þessa virðu-
legu samkomu, sem skipuð á að
vera úrvalsmönnum þjóðarinnar að
viti og starfhæfni. En menn hafa
fram til þess síðasta vonað, að
Alþingi mundi ekki Ijúka svo störf-
um að þessu sinni, að ekki feng-
ist varanleg úrlausn þess máls,
sem nú skipar öndvegi í hugum
flestra landsmanna. Þessar vonir
glæddust [mjög við þær opinberu
umræður, sem fóru fram nú fyrir
4 vikum síðan. Við 2. umræðu
stjórnarskiármálsins í efri deild
lýsti Jón Þorláksson þvi yfir, að
honum væri kunnugt um, að inn-
an Framsóknarflokksins væri starf-
að að því, að leita samkomulags
um málið. Um sama leyti hjelt
Ásgeir Ásgeirsson hina eftirtektar-
verðu ræðu sína, sem allir skildu
á þá lund, að einhver meiri eða
minni hluti Framsóknarflokksins
mundi þess einráðinn, að aðhyll-
ast tilliögur Sjálfstæðismanna sem
samkomulagsgrundvöll í málinu.
Loks fá þaer tillögur afgreiðslu úr
efri deild með beinum stuðningi
tveggja Framsóknarrnanna, en aðr-
ir tveir Framsóknarmenn sátu hjá
við atkvæðagreiðsluna. Þegar svo
var komið, var eðlilegt að flestir
litu svo á, að máliö yrði leyst á
þeim samkomulagsgrundvelli, sem
ræða fjármálaráðherrans virtist
fjalla um.
Á föstudaginn fór fram 2. um-
ræða málsins í neðri deild. Þótt
ekki sje þar með bundinn endi á
málið, þá verður þó úrlausn þess
á yfirstandandi þingi, að teljast alt
annað en líkleg. Við atkvæða-
greiðsluna voru tillögur Framsókn-
ar samþyktar með 14 atkvæðum
gegn 12. Tveir Sjálfstæðismenn
voru fjarverandi sökum veikinda-
forfalla. En tveir Framsóknarmenn,
Halldór Stefánsson og Lárus
Helgason, greiddu atkvæði gegn
tillögum flokksins.
Tillögur Framsóknar fela í sjer
þær aðalbreytingar frá þeirri kjör-
dæmaskipun, sem nú er, að þing-
menn Reykvíkinga verði 8. Með
því er auðvitað horfið frá því
höfuðatriði flokksins fyrir kosn-
ingarnar í fyrra, að öll barátlan
eigi að snúast gegn auknum áhrif-
um Reykjavíkurvaldsins. En eng-
inn flokkur hefir kúvent jafn hat-
ramlega og Framsókn, þegar hún
nú vill auka vald ,grýlunnar“ sam-
tímis því, sem haldið er dauða-
haldi í misrjetti kjósenda út um
land.
Hvað verður svo ?
Framsókn er það Ijóst, að þó
hún hafi bolmagn til að koma
tillögum sínum gegnum neðri deild
þá er algerlega vonlaust um að
þær fái samþykki efri deildar.
Er því ekkert líklegra, en aö
stjórnarskráin, fjárlögin, verðtoll-
urinn og gengisviðaukinn fari alt
í sömu gröfina. Ekki eru heldur
taldar neinar líkur á því, að Fram-
sókn mufii alment fylgja hótunar-
frumvarpi Ingvars og Páls um
hefndarskattinn.
Eins og nú standa sakir, er því
ekki ólíklegt að7Alþingi endi svo,
að engin afgreiðsla fáist þeirra
helstu mála, sem fyrir liggja. Svo
fast sækir Framsókn baráttuna
fyrir röngum málstaö, að hún kýs
að gera 3 mánaða störf Alþingis
að engu. Og þó er flokkurinn á
hröðu undanhaldi í málinu.
Nýjar kosningar geta ekki fært
Framsókn neinn sigur í stjórnar-
skrármálinu. Þaö mun sýna sig,
að nú eru miklu fleiri kjósendur
landsins en í fyrra ákveönir að
una ekki lengur því ranglæti, sem
ríkir um kjördæmaskipunina. Það
eina, sem Framsókn vinnur með
þrjósku sinni, er að dómurinn
harðnar yfir gerræði hennar og
glópsku. Að andstæðingar hennar
munu fylkja sjer saman um þessi
mál, þar til yfir líkur.
Búnaðarbankinn talar.
Naumast kemur svo út blað frá
flokki núverandi valdhafa í land-
inu, að ekki sje þar eitthvað gum-
að af afrekum flokksins og stjórn-
arinnsr í þarfir landbúnaðar og
ræktunarmála. Og útvarpið er
mjög notað til þess að hrópa út
um landið dýrð þessara manna, í
sambandi við þessi mál. Ráðherr-
arnir gala hátt um þetta, þegar
þeim er mál að tala í útvarpið,
eða þegar þeir koma á mannamót,
og Búnaðarfjelag íslands virðist
hafa fengið sjerstaka aðstöðu til
þess að syngja á þessar sömu
nótur í útvarpið. Mönnum er ætl-
að að trúa á afrek þessara manna,
jafnvel þótt ástand og horfur land-
búnaðarins, eins og þetta blasir
við bændunum, segi nokkuð ann-
að. —
Eitt af sýnilegum táknum þess-
arar miklu umhyggju Framsóknar
fyrir málefnum Iandbúnaðarins,
segja þessir menn að sje Búnað-
arbankinn, sem stofnaður var, og
sem á að starfrækjast í óteljandi
deildum, sem á sínum tíma voru
skírðar ýmsum fögrum nöfnum,
líklegum til að láta vel f eyrum
bændanna. Framsóknarmenn telja
sjer heiðurinn af þeirri stofnun.
Auðvitað er það rangt, svo sem
kunnugt er. En heiðurinn er nokk-
uð vafasamur af stofnun þessari,
eins og hún varð í framkvæmd-
inni, og skal því ekki um hann
deilt að þessu sinni. Annað er til-
efni þessara lína.
Ýmsum virðist það vera næst-
um óberandi, hve seinlegt það er,
að leita aðstoðar Búnaðarbankans
til ræktunarfyrirtækja. Er því ekki
að leyna, að hann þykir ekki
fljótur að víkjast undir þarfir rækt-
unarmálanna. Virðist svo sem slík-
ar kvartanir sjeu á fullum rökum
bygðar. Er það rjettmætt, að láta
Búnaðarbankann tala sjálfan í þv
máli einu sinni. Má það mikið
vera, ef það verður til þess, að
losa hann við ámæli þaö, sem við
hann er að festast.
Maður einn hjer á Seyðisfiröi,
sem á síðastliðnu ári hefir tekið
allstórt land til ræktunar, og sem
hefir á síðastliðnu hausti og vetri
unnið af svo miklu kappi að und-
irbúningi ræktunar á landi þessu,
að fágætt mun vera, skrifaði í
vetur Búnaðarbankanum og spurð-
ist fyrir um smálán úr Ræktunar-
sjóði, er hann þyrfti með til þess
að geta komið landi þessu fljótt í
fulla rækt. Og svarið, sem hann
fjekk, er þess vert, að koma fyrir
sjónir almennings. Það er fullkom-
lega rjettmætt og sjálfsagt, að sem
flestir fái að kynnast þeirri há-
reistu framfaraöldu, sem gengur
yfir landið, og sem á upptök sín
frá Búnaðarbankanum.
Svariö frá Búnaðarbankanum er
orðrjett svohljóöandi:
„Út af lánbeiðni yðar í heiðr-
uðu brjefi, dagsettu 29. f. m. leyf-
um vjer oss að tilkynna yður, að
lánbeiðnir eru afgreiddar eftir þeirri
röð, sem þær berast hingað, og
með því að nú eru mjög margar
samskonar beiðnir fyrir hendi óaf-
greiddar, þá hlýtur að líða á mjög
löngu að röðin komi að yður, ef
til vill tvö til þrjú ár.
Auk þess er ekki unt að taka
ákvörðun um beiðnina, þar sem
engi skilríki fylgja, og með því að
úr Ræktunarsjóði er eigi lánað út
á eldri framkvæmdir en þriggja
síðustu ára, þá er lánveiting fer
fram, má vel svo fara, að hjer
verði orðiö um of gamlar fram-
kvæmdir að ræða, þá er til mála
gæti komið(sicl) að afgreíða þessa
umsókn.“
Eflaust má gjöra ráð fyrir, að
brjef þetta sje ekkert sjerstakt
fyrirbrigði. Vafalaust gefur Búnað-
Súl yfir sundum IJðmar...
—o—
Sól yfir sundum Ijómar,
silfrar hvert freðið strá;
með litfögrum lífsins rúnum
er letrað um strönd og sjá.
Af blíðróma blævarniði
bergmála vorsins göng;
nú heyri jeg aftur þá óma,
sem æskan mjer forðum söng.
Og andi minn gistir nú aftur
allífsins dýrðar vje,
því mynd þína munarskæra
í morgninum skína jeg sje.
— Sól yfir sundum ljómar,
síðasti skugginn þver.
-----Nú held eg í hjarta mínu
hátíð, til dýrðar þjer.—
Knútur Þorsteinsson
frá Úlfsstöðum.
arbankinn út mörg slík brjef á
ári hverju, sennilega mörg hundr-
uð, þar sem gjöra má ráð fyrir
að jafnan sje fyrirliggjandi tveggja
til þriggja ára forði af lánbeiðn-
um.
Hvað segir nú þetta brjef? Það
tilkynnir, að fyrir liggi svo mikið
af lánbeiðnum, að nægja muni til
tveggja, eða jafrnel þriggja ára
starfsemi bankans. Meö öðrum
orðum, að það muni taka tvö til
þrjú ár, að gefa ákveðið svar við
lánbeiðnum. Það lætur þess enn-
fremur getiö, að þar sem Ræktun-
arsjóður — sem er ein deild
Búnaðarbankans — láni ekki út á
eldri framkvæmdir en síðustu
þriggja ára, sje mjög sennilegt, að
framkvæmdir þær, sem hjer um
ræðir, verði orðnar of gamlar,
þegar komi að því að svara lán-
beiðninni. — Virðist þaö liggja
beint við að álykta af þessu, að
framkvæmdir þær, sem Ræktunar-
sjóði er ætlað að styðja með lán-
um, muni jafnan verða orðnar of
gamlar þegar kemur að því, að
svara lánbeiðnum þeim, sem við
þær eiga að miðast, ef gengið er
út frá því, aö rjett sje skýrt frá
um alt að þriggja ára forða af
lánbeiðnum.
Eru menn ekki hrifnir af þess-
ari afgreiðslu ræktunarmálanna ?
Má ekki vænta mikils af þeirri
stofnun, sem safnar saman alt að
þriggja árá forða af óafgreiddum
lánbeiðnum? Er það ekki vænleg
stofnun til mikils stuðnings rækt-
un landsins, sem geymir lánbeiðn-
irnar þar til framkvæmdirnar eru
orönar „of gamlar" til þess aö
veita þeim stuðning með láni úr
ræktunarsjóði ? Svari þeir sem
geta.