Austfirðingur - 11.06.1932, Síða 1

3. árgangur
Seyðisfirði, 11. júní 1932
20. tðlublað
Þegar saman dregur
Austfirðingur hefir öðrum frem-
ur ástæðu til að fagna þeim um-
skiftum .sem orðið hafa á æðstu
stjórn landsins. Ekkert stjórnmála-
blaó hefir oftar bent á nauðsyn
þess, að leitað sje hinna sameig-
inlegu sjónarmiða flokkanna, og
að því unnið að bæla niður þann
ríg, sem alið hefir veríð á milii
þeirra sem hafa sameiginlegra
hagsmuna að gæta. Þótt ákjósan-
legra hefði verið að þeir menn,
sem skaðvænlegastir hafa verið
þjóðinni um skeið, hefðu mist
völdin að undangengnum þjóðar-
dómi við almennar kosningar, þá
má þó skoða þá lausn málanna
sem fengist hefir, sem tákn þess
að þeir muni ekki eiga afturkvæmt
að völdum um sinn. Flestir líta á
myndun samsteypustjórnarinnar
sem undanfara meiri tíðinda þeg-
ar fram í sækir. Aö sama skapi
Sem þetta er gleðiefni öllum hin-
um gætnari mönnurn, að sama
skapi er það eitur í beinum öfga-
mannanna og sundrungamann-
anna. það er þessvegna ekkert við
því að segja að jafnaðarmenn og
þeir sem þeim standa næstir í
Framsóknarflokknum uni illa úr-
slitunum. því bæði er að þeir
hafa mist spón úr askinum sín-
um og eins hitt, að vonir þeirra
um aukin áhrif á löggjöf landsins
í náinni framtíð, verða að engu,
ef það samkomulag sem fengist
hefir nú, leiðir til áframhaldandi
samvinnu þeirra, sem að því
standa.
Jafnaðarmenn vilja láta í veðri
vaka að stjórninni sje ekki treyst-
andi til þess að leysa kjördæma-
málið. Sem svar við þeirri að-
dróttun, er rjett að birta hjer
orðrjettan kafla úr ræðu forsætis-
ráðherrans við umræðurnar um
vantraustið á laugardaginn var.
Ásgeir Ásgeirsson segir meöal
annars svo:
„Persónulega hefði jeg helst
kosið, að samningar hefðu náðst
um afgreiðslu stjórnarskrár og
fjármála, án stjórnarskifta. En því
var ekki að fagna. það öngþveiti,
sem málefni þjóðarinnar hafa
komist í á Jæssu þingi, liggur ekki
eingöngu í þeirri áherslu, sem
þingflokkarnir hafa lagt á mál sín,
heldur og í sjálfri stjórnarskipun
landsins. Sambland kjördæma-
kjörs og landkjörs með þeim
hætti, sem nú er, og skipun deilda
þingsins, getur Ieitt til hins sama
öngþveitis hvenær sem er, og
heldur útlit fyrir, að sú hætta
aukist en að henni dragi. Jeg
lít svo á, að skylt sje að gera
þær breytingar á kosningatilhögun
og skipun þingdeilda, að sem
mest trygging verði fyrir því, aö
Alþingi verði á hverjum tíma
starfhæft, enda verður það ekki
hrakið með rökum, að jafna beri
kosningarrjett þegnana frá því sem
nú er. Jeg tel mjer því skylt
sem stjórnarforseti að Ieggja
fyrir næsta þing frv. til Iaga um
breyting á stjórnskipunarlögum
rfkisins, sem feli f sjer sann-
gjarna Iausn þessara mála.“ —
(Leturbr. hjer).
þegar það er athugað aö Sjálf-
stæðismenn hafa marg lýst því
yfir við þátttöku sína » myndun
samsteypustjórnarinnar, aö eina
„sanngjarna lausn" þessa máis sje
sú, að aliir kjósendur landsins
fái jafnan rjett til áhrifa á þjóö-
mál, þá verður þessi yfirlýsing
forsætisráðherrans svo skýr að
óþarfi er að misskilja. Þegar þess
er jafnframt gætt að allur þorri
þingmanna lýsir trausti á stjórn-
inni eftir þessa yfirlýsingu, þá er
augljóst að kjördæmamálinu er
borgið á næsta þingi.
Hitt lýsir undarlega litlu viti hjá
jafnaðarmönnum, að þeir skyldu
greiða stjórninni vantraust eftir
þessa yfirlýsingu um lausn þess
máls, sem þeir hafa talið sjer
hjartfólgnast allra mála.
Og þó verður skrípaleikur jafn-
aðarmanna en augljósari þegar
vitað er að, að þeir óskuðu ekki
eftir nýjum kosningum.
í mjög ítarlegri greinargerð um
myndun samsteypustjórnarinnar
segir Jón Þorláksson svo um
þetta síðastnefnda atriði:
„Ef Alþýðuflokkurinn hefði tal-
ið rjettara að knýja fram nýjar
kosningar, áður málið kæmi til
meðferðar á næsta þlngi, þá væri
eðlilegt að hann deildi á Sjálf-
stæðismenn fyrir að hafa ekki
valið þann kostinn, því að þetta
var á okkar valdi. En út af þessu
mun Alþýöuflokkurinn ekki deila
á okkur, því að forví'gismenn
hans óskuðu ekki eftir kosning-
um (Leturbr. Austf.) eins og mál-
ið stóð, töldu þær gagnslaust
spor fyrir málið, eins og við“.
Af þessu sem hjer er sagt er
augljóst að andstaða jafnaðar-
manna gegn samsteypustjórninni,
á ekkert skylt við kjördæmamálið.
Þeir vita að því varð ekki borgið
um sinn á annan hátt en þann
sem hjer varð.
Rússneska sælan.
Öllum kemur saman um að
margt gangi á trjefótum í hinni
syndum spiltu veröld. Kreppan,
sem yfir dynur, er voveiflegri en
nokkur önnur, sem sögur fara af.
í öllum löndum er fjöldi manna,
sem reitir hár sitt og bölvar sínum
fæðingardegi. Atvinnuleysi og ör-
birgð, illindi og róstur, skeggöld,
skálmöld. Miljónir manna eru
gripnar örvílnún og þrá aðeins
eitt: breytingu, eitthvað annað. —
Aldrei hefir akurinn legið betur
við byltingafræinu, og aldrei hefir
sú ræktun verið betur stunduð.
Á strætum og gatnamótum um
heim þveran standa spámenn og
segja fyrir um Ragnarökkur vest-
rænnar menningar, algera koll-
vörpun þess þjóðskipulags, sem
gildir og gilt hefir í öilum menn-
ingarlöndum heims. Sjá roðann í
austri, segja spámennirnir. Lítið til
Rússlands. Þar er fyrirmyndin. Þar
eru allir jafnir, ekkert auðvald,
ekkert atvinnuleysi. Og margir
þeirra, sem bágast eiga í vestræn-
um löndum, mæna vonaraugum
austur á bóginn, til hinnar miklu
móður, sem ein er þess umkomin,
að frelsa hreldan lýð úr heljar-
klóm örbirgöar og lægingar. Já,
hvílík Paradís er ríki Stalins!
Og þó — og þó!
„Einum rómi seint mua sungin
sæludrápa um þveran heim,
altaf verður ekkaþrungin
einstök rödd í hljómnum þeim“,
segir eitt af alþýðuskáldum vorum.
Þó sæluríkið rússneska breiddi
■áðarfaöminn um álfurnar, er
hætt við að mörg rödd yröi „ekka-
þrungin" eftir sem áður. Sannleik-
urinn er sá, að aðeins örlítið brot
vestrænna þjóða, aðeins sá hluti
atvinnuleysingja og öreiga, sem
sárþjáðastir eru, gætu skift kjörum
við hina vínnandi alþýðu Rúss-
lands.
Takið eftir þessu. í Rússlandi er
ekkert atvinnuleysi, en allur þorri
hinna vinnandi manna á við sömu
eymdarkjörin að búa og sá hluti
atvinnuleysingjanna á Vestur-
löndum, sem allra verst er stadd-
ur. Þótt mikið sje atvinnuleysið í
hinum vestrænu ríkjum, þá hefir
þó mikill meirihluti verkamanna í
öllum löndum atvinnu. Allir þess-
ir menn búa við margfalt betri
ljfskjör en stjettarbræður þeirra í
Rússlandi. Og allur þorri atvinnu-
leysingjanna á Vesturlöndum býr
einnig við betri lífskjör en hin
vinnandi alþýða Rússlands.
Greinin, sem birtist á öðrum
stað í blaðinu, er tekin úr enska
blaðinu Mancfester Guardian og
er eftir frjettaritara blaðsins í
Moskva. En MaHchester Guardian
er eitthvert sannorðasta og hleypi-
dómalausasta blað, sem út er gef-
ið. Niðurstaðan á samanburði lífs-
kjara vestrænna og rússneskra
verkamanna er sú, sem hjer var lýst.
Og þó er ótalið, að mikill hluti
rússnesku þjóðarinnar virðist eiga
viö ennþá ömurlegri kjör að böa
en nokkursstaðar þekkjast meðal
vestrænna þjóða. Bændastjettin er
sjerstakt olnbogabarn ráðsstjórn-
arinnar. Þeir mega ekki neyta
sinna eigin afurða. Ráðsstjórnin
leggur hald á þær og greiðir þær
lægsta verði. Mundi íslensk bænda-
stjett una slíku? Og mundu ís-
lenskir sjómenn una því, aö fisk-
urinn yrði tekinn frá þeim áháð-
ungarverði, svo þeir heföu ekki
einusinni í soðið, hvernig sem afl-
aðist.
Rússneskir verkamenn hafa um
100 rúblur á mánuði, en sums-
staðar kosta 2 kíló af brauði 8
—lOrúblur. Þættust íslenskir verka-
menn skifta um til batnaðar, ef
þeir þyrftu 2—3 daga til að vinna
fyrir hálfu rúgbrauöi!
Engir vestrænir menn, hvorki
íslenskir nje aðrir, mundu saetta
sig við hlutskifti rússneskrar al-
þýðu. En Rússar höfðu ekki úr
háum söðli að detta:
„Þeir eru kúgaðir komnir í heim
og kaghýddir langt fram í ætt“.
Áþjánin er þeim í blóðið borin.
Áður hjelt harðstjórinn Nikulás.
Nú heitir hann Stalin.
Rússneski boðskapurinn á ekki
erindi til íslensku þjóðarinnar. ís-
lendingar mundu aldrei láta bjóða
sjer það sem hinn umkomulausi
rússneski múgur hefir oröið að
þola, fyr og nú. Sigur þeirrar
stefnu mundi tákna skipbrot alls
þess, sem er íslenskast í eðli okk-
ar. Þótt það sklpbrot yrði sam-
eiginlegt, gæti það aldrei táknað
annað en vansælu og hrökun.
Á næstunni
verður meðal gamalia Seyðfirð-
inga hjer í bænum (Rvík) leitað
samskota í sjóð, sem ónefndur
maður hefir stofnað til styrktar
gamalmennahæli á Seyðtsfirði. —
Nam sjóður þessi, sem ávaxtaöur
er í Söfnunarsjóði, á síðustu ára-
mótum krónum 3361,00, en svo
er fyrir mælt, aö þegar hann er
orðinn 12 þús. kr., útborgist helm-
ingur ársvaxta, en */* hlutar þeg-
ar hann er orðinn 24 þús. Mundi
það stórum flýta því, að sjóður-
inn tæki til starfa, ef góðir menn
yrðu vel við þegar til þeirra yrði
leitað í þessu skyni. X. (Alþbl.)