Austfirðingur - 30.07.1932, Síða 1
AUSTFIRfllNGU
3. árgangur
Seyöisfiröi, 30. júlí 1932
24. tölublaö
Avextirnir.
Þeir menn sem ósleitilegast
hafa að því unnið á undanförnum
árum, að æsa landslýðinn, ala á
róg og sundurþykkju innan þjóð-
fjelagsins, og efla stjettaríginn sf-
felt meiri óbilgirni, mega vel una
árangri iðju sinnar. Þeir atburöir
gerast nú, að enginn heföi spáö
því fyrir fáum árum, að slfks væri
von f þessu fámenna þjóðfjelagi.
í upphlaupi því, sem kommunist-
ar gerðu í Reykjavík nú fyrir
skemstu urðu svo alvarlegir áverk-
ar á mönnum, bæði í og utan
lögreglunnar, að iitlu munaði, að
að ekki þyrfti um að binda. Og
þaö er óhætt að fullyrða' að ef
ekki veröur tekið mjög hörðum
höndum á þeim, sem að upphlaup-
inu stóðu, þá muni að því reka
að ekki verði látið sitja við
apústra og hrindingar", heldur
muni beinlínis leiða tii manndrápa.
Þó að vísu verði ekki komiö
fram refsingu á hendur öðrum en
þeim. sem beinlínis stóöu að þessu
uppþoti, þá fer því allfjarri, aö
þelr sjeu hinir einu seku. Jarðveg-
urinn var undirbúinn. Með lát-
lausum rógi um arörán og svik-
semi íslenskra atvinnurekenda var
búiö að koma þvf inn hjá fjölda
manna innan verkamannastjettar-
innar, aö þeir ættu atvinnurekend-
unum ekkert gott aö unna heldur
aðeins ilt eitt. Og það eru ekki
einungis hinir eiginlegu verka-
mannaforingjar, sem á kenningu
þessari hafa hamrað. Við hlið
þeirra hafa staðiö ýmsir af fremstu
forkólfum þess flokks, sem á aðal
fylgi sitt meðal hins friösama
fólks, sem sveitirnar byggja. Und-
irróöurinn byrjaöi hvorki í dag
eða gær. Hann byrjaöi fyrir 16
árum síöan, þegar þeir Jónas
Jónsson og Ólafur Friðriksson
hófu sameiginlega baráttu sína
fyrir sósfalismanum, annar meðal
bænda, hinn meðal verkamanna.
Þessir göfugu fjelagar standa nú
ekki lengur í broddi fylkingar.
Þeir standa utan við barsmíöarn-
ar, og njóta eins og hverjir aðrir
,friðsamir“ borgarar verndar þess
þjóöfjelags, sem þeir hafa gert
mest til aö sundra. Einar Oigeirs-
son, Stefán Pjetursson og hvað
þeir nú heita allir þessir byltinga-
seggir kommunista, hefðu ekki
fengið tækifæri til að gerast písla-
vottar sinna göfugu hugsjóna, ef
þeir fjelagar hefðu ekki áöur ver-
iö búnir aö plægja akurinn.
Islenskur atvinnurekstur er svo
i vegi staddur, að óhætt er að
fuiiyrða, aö aldrei hefir óbyriegarl
blásiö f minnum núlifandi manna.
Það er sama hvort litiö er til
sjávar eða sveita. Allsstaðar er vá
fyrir dyrum. Orsakirnar eru aö
sumu leyti hin almenna kreppa,
sem læsir um ÖII lönd, að
sumu leyti óforsjálni þeirrar stjórn-
ar, sem undanfarin ár hefir farið
með völd. Sú stjórn vann aö þvf
bæöi beint og óbeint aö viðhalda
hjer í landi kaupgjaldi, sem at-
vinnuvegirnir fá ekki undir risið.
Jafnframt kom hún fjárhag ríkis-
ins svo, að eftir samfelda röö
hinna tekjuhæstu ára, þá er nú
lítið sem ekkert fje fyrir hendi til
opinberra framkvæmda.
Arðránið, sem leiðtogar lýðsins
eru sífelt aö tönnlast á, er á þá
ieiö, að atvinnurekendurnir hafa
gefist upp hver af öðrum, en
verkamennirnir hafa haldið fullu
kaupi. Mikið af þeim töpum, sem
bankarnir hafa beðið, hefir runnið
til verkamanna í kaupgjaldi, sem
var atvinnurekstrinum um megn
Þaö er sýnilegt aö leiðtogar verka-
manna vita þetta vel. Undanfarin
ár hefir krafan altaf verið þessi:
atvinnutækin I hendur alþýðunnar.
Nú þegar ,alþýöan“ hefir átt þess
kost, að fá umráö atvinnutækj
anna f sínar hendur, þá hefir hún
ekki viljað þiggja boðin, vegna
þess að hún getur ekki tekið á
sig áhættuna. Með þessu er feng-
fn fullkomin yfirlýsing um það
frá leiðtogum verkamanna, að
aröránskenningin er blekking ein
og fals. Því ef þeir heföu veriö
þess fulltrúa aö atvinnureksturinn
gæfi arð, þá var það vissulega
skylda þeirra, að stuðla aö því,
að sá arður rynni í vasa þeirra,
sem þeir þykjast bera mest fyrir
brjósti.
Þaö er enginn maður svo ill-
gjarn að hann óskj þess að verka-
lýðurinn eigi viö bág kjör aö búa.
Og íslenskum atvinnurekendum
verður ekki með rjettu legið á
hálsi fyrir það, að þeir hafi beitt
verkamenn kaupkúgun. Allir vita
að kaupgjaldið hefir hækkað ekki
einungis peningalega, heldurraun-
verulega um aö minsta kosti
þriðjung síðan fyrir stríð. Nú
liggur málið þannig fyrir aö at-
vinnureksturinn stenst ekki það
kaupgjald, sem leiðtogar verka-
lýðsins heimta. Þeir viðurkenna
þetta með því aö hafna því, að
reka sjálfir atvinnutækin þegar
þeim stendur þaö til boöa. En
samt er stofnað til barsmfða og
blóðsúthellinga, þegar ekki er orð-
ið við kröfunum.
Þeir menn sem hafa vakið þá
öldu, sem nú er að brotna yfir
íslenskan atvinnurekstur, hafa unn-
ið það hermdarverk, sem seint
mun fyrnast. Og vissulega munu
renna á þá tvær grímur, þegar
þeir sjá ávexti iðju sinnar, í þeirri
mynd, sem nú hefir birst. Stjetta-
baráttan leysir aldrei, þau vand-
kvæði, sem nú steðja mest að. I
stað hennar verður að koma gagn-
kvæmur skilningur á högum og
háttum atvinnurekstrarins af hálfu
allra, sem að honum standa. Þá
fyrst er von um að rofi tii í þessu
þjóðfjelagi.
Flugheimsókn til
Seyðisfjarðar.
Föstudagskvöldið 22. þ. m. kom
hingað hinn heimsfrægi þýski
flugmaður von Gronau. Haföi
hann flogið frá eyjunni Sylt f
Norðursjónum sama daginn og
var nákvæmlega 10 stundir á leið-
inni. Von Gronau var á leiö til
Reykjavíkur, en hafði bensín frem-
ur af skornum skamti, og þótti
því rjettara að stytta áfangann um
nær 2 stundir með því að halda
hingaö.
Flugvjelin, sem hann var á og
þeir fjelagar 4, heitir Grænland,
og er sú hin sama, sem hann
flaug á yfir Grænland í fyrra
sumar.
Gronau hefir flogiö hingað til
lands þrisvar áður, og tveir fjelaga
hans hafa einnig komið til íslands
fyr. Er hann enn sem fyr að at-
huga norður flugleiðina og eins
og sjest á skeyti, sem annarsstað-
að birtist í blaðinu hefir ferð hans
gengið greiðlega, því á þriðjudag
er hann kominn til Montreal í
Canada, yflr Grænland.
í viötali við ritstjóra Austfirð-
ings skýröi Gronau frá því, að á
fundi Atlantshafsfiugmanna, sem
haldinn var í Róm í maímánuði,
heföl það \erið einróma álit allra
þátttakenda að norðurleiöin væri
eina færa flugleiðin milli Evrópu
og Ameríku. Er það ætlun Gron-
aus að þess verði ekki langt að
bíða að reglubundnar flugferðir
komist á þessa leið.
Þaö var einkennileg tilviljun, aö
Mr. Watkins haföi verlö hjer á
feröinnl daginn áðurmeð Gertrud
Rask. Eru þeir kunnugir vel
Watkins og Gronau og vinna
báðir í þjónustu sama málefnis.
Harmaöi Gronau það að hitta
ekki þennan vin sinn hjer. Kvað
hann Watkins hinn áhugasamasta
mann og étrauðan til allra fram-
kvæmda. í því sambandi sagði
von Gronau sögu af því, að í
fyrra heföi hann veriö að halda
fyrii lestur í breska landfræðifjelag-
inu í Lundúnum og sýnt þar
skuggamyndir frá Grænlandi. Að
loknu erindinu stóð upp forseti
mótsins og kvað sjer lítast svo á
þessar grænlensku myndir, að lítt
væri fýsilegt, að hefja fastar flug-
ferðir um slíkan Niflheim. Þá stóð
upp Iítili og unglingslegur maður
í áheyrendahópnum, sagði von
Gronau. „Látiöþið mig vita þetta.
Jeg hef verið heilan vetur langt
norður í Grænlandsjöklum, og
alian þann tíma mátti daglega
fljúga um Iandið þvert og endi-
langt." Þetta var Watkins.
Þessi heimsókn Gronaus getur
sennilega haft töluverða þýðingu
fyrir Seyðisfjörð f framtíðinni.
Gronau Ijet mjög vel af Seyðis-
firði sem flughöfn, og hann taldi
miklar líkur til þess, aö þegar
íastar flugferðir tækjust um ís-
land milli Evrópu og Ameríku,
þá mundi verða haldið til Seyðis-
fjarðar þegar svo stæði á að veð-
urskilyrði væru óhagstæð fyrir
sunnan en hagstæð hjer eystra. —
Ef til viil á Seyöisfjörður eftir að
veröa tfður viðkomustaður í áætl-
unarferðum á farþegarflugi milli
meginlandanna austan og vestan
hafsins?
Grænlandsferðir.
Grænlandsfariö „Gertrud Rask“
kom hingað á fimtudaginn var á
Ieiö til Scoresbysunds á Áustúr-
Grænlandi. Tók skipið hjer kol
handa nýlendumönnum þar nyrðra.
Scoresbysundsnýlendan er aðains
fárra ára gömul og eru þar 60—
70 Grænlendingar, sem þangaö
voru fluttir frá Angmagsalik. Ekki
er þar nema ein dönsk fjölskylda,
loftskeytamaður og fólk hans.
Nýlendustjórinn er Grænlendingur
og sömuleiöis presturinn. Þegar
verið var að flytja nýlendumenn
norður eftir skmpp skipið með
þá inn til ísafjarðar og hlaut
sálusorgarlnn vígslu sína þar.
Enginn læknir er þarna, en ný-
lendustjórinn hefir eitthvað kynst
lækningum.
„Gertrud Rask“ er 4 mastrað
seglskip með gufuvjel, ð að giska
500 smálestir að stærð. Er skipiö
hið rammbyggilegasta og til þess
gert að vera í förum í ís. Skips-
stjórinn heitir Tvinge og hefir
verið í Grænlandsförum í 18 ár.
Hingað var skipið 6 daga frá
Höfn. Til Scoresbysunds er að
vfsu helmingi styttri lelð, en þó