Austfirðingur - 24.09.1932, Side 1
3. árgangur
Seyðisfirði, 24. september 1932
27. tðlublað
Ágenpin vi9 almannaíje.
Stöku menn eru ef til vill búnir
að gleyma því, að þegar Fram-
sóknarstjórnin settist að völdum
nú fyrir liðugum 5 árum, þá taldi
hún viðreisn fjárhagsins aðal við-
fangsefni sitt á komandi árum.
Lýsingin sem Framsóknarmenn
gáfu á fjárhagsástandinu þá var
næsta ófögur. Hjer átti alt að vera
sokkið í skuldafen, „skattaboginn
var of hátt spentur", og umfram
alt: starfsmenn ríkisins voru altof
margir og altof hálaunaðir. Rjett
eftir stjórnarskiftin 1927 skrifaði
fyrverandi dómsmálaráðherra Jón-
as Jónsson um hörmungarástand
landsins, og um bjargráð Fram-
sóknar til að byggja á rústunum.
Hann lýsir því með miklum fjálg-
leik, hvað mikið fari í starfsmanna-
hald ríkisins, fram yfir það, sem
menn viti. Hvernig „laun og auka-
laun“ hrúgist upp „bak við tjöld-
in“, og hvernig hlutdrægar ríkis-
stjórnir leyni þjóðina öllu þessu
óhófi. „Rík þjóð getur leyft sjer
slíkt — segir J. J. — En fátæk
þjóð, skuldug og með mergsogna
atvinnuvegi verður að gæta hófs.
Þessvegna verða á næstu árum að
fylgjast að tvær hliðstæðar um-
bætur. Að koma jöfnuði á til-
kostnað og tekjur atvinnuveganna
og að koma nýju skipulagiástarfs-
mannahald þannig að þeim stór-
fœkki, (Ibr. hjer), en sje svo um-
búið, að geti betur en nú notið
krafta sinna. En til þess að þjóð-
in geti læknað þessi mein sín, þarf
hún að vita um ástandið eins og
það er. þá fyrst, en væntanlega á
löngum tíma, geta íslendingar rjett
sig úr þeim dróma skulda og fjár-
hagslegrar áþjánar, sem þjóðinni
hefir verið steypt í.“
Það er von að mönnum hitnaði
um hjartaræturnar við þessar him-
inhrópandi lýsmgar og einlægu
fyrirheit um endurbót meinanna.
Framsóknarmenn hrylti þá við hin-
um „langa tíma“, sem þjóðin átti
eftir að standa í keng vegna skulda-
drómans. Þeim mun vera ljettara
nú, eftir 5 ára stjórnarsetu þeirra,
sem fyrirheitin gáfu?
Samkvæmt þessum forsendum
Ijet svo stjórnin verða sitt alfyrsta
verk — næst á eftir þeim lögbrot-
um, sem mest kölluðu að — að
skipa sparnaðarnefnd eða ríkis-
gjaldanefnd svokallaða, eins og
undanfara ótal ríkisnefnda næstu
ára, sem kostaö hafa hundruð
þúsunda og verið hafa einn þátt-
urinn í fyrirheitinu um „fækkun
opinberra starfsmanna“.
Ríkisgjaldanefndln sat svo með
sveittan skallan eins og til stóð
mánuðumsaman og „kom upp um“
fjárgræögi embættalýðsins, alt frá
hundahreinsurum og upp í skrif-
stofustjóra. Og nú var búist við
niðurskuröi. En það varð eitthvað
annað. Starfsmannahópnum fækk-
aði ekki svo mikið sem um einn
hundahreinsara. En hitt er satt, að
stjórnin sá víða í sveitum nauð-
syn á, að ekki yrði öðrum falið
en mönnum með „rjettar lífsstoð-
anir“ að hreinsa hunda Og fengu
engir nema bestu Tímamenn þann
veglega starfa.
Árangurinn af starfi ríkisgjalda-
nefndarinnar varð lítill, en þó
komust stöku nefndarmenn „á
bragðið" og hafa síðan potað sjer
t stöður á borð við þær feitustu,
sem nefndin hafði í „verðlista“
sínum. Öllum þeim dæmum, sem
nefndin benti á um misnotkun
ríkisfjár, hefir stjórnin trúlega fylgt.
Sömu hálaunamennirnir sitja við
sömu trog. En altaf hafa verið
smíðuð ný trog og nýjum mönn-
um, sem ekki hafa staöið fyrir-
rennurum sínum að baki um
ásælni og launagræðgi, ýtt að trog-
unum. Þannig hefir þetta verið.
Starfsmannafjöldinn var ærinn þeg-
ar Framsókn tók við. En á stjórn-
artíma Framsóknar fjölgaði starfs-
mönnum ríkisins svo, að fyrir
slíkri ógengd hafði engan dreymt.
það var alveg rjett sem J. J. hjelt
fram, að eitt nauðsynlegasta atrið-
ið í viðreisn fjárhagsins var lækk-
un kostnaðar við starfsmannahald
ríkisins. En er það þá ekki jafn-
framt augljósasta dæmið um ein-
lægni stjórnarinnar og áhuga fyrir
viðreisn fjdrhagsins, að hún breytir
alveg þveröfugt við það, sem henni
sjálfri er Ijóst að er höfuðatriði í
þessum efnum. Stjórnin lýsti því
yfir, að hún vildi koma „nýju
skipulagi d starfsmannchald rík-
isins, þannig að þeim stórfœkk-
aðiu. Með því móti einu var von
um að þjóðin gæti „rjett sig úr
þeim dróma skulda og fjárhags-
legrar áþjánar, sem þjóöinni hefir
verið steypt í“. Stjórnin kom því
„skipulagi á starfsmannaha!diö“,
að þeim stórfjölgaði. Hún hefir
því opnum augum unnið að því
í 5 ár, að þjóðin fái ekki rjett sig
úr skuldadrómanum. Hún fjölgaði
„afætunum“, herti viðjarnar, dýpk-
aði fenið, svo að búast má við
„mjög löngum tfma“ áður þar
veröi komið til botns.
Og jafnframt því, sem stjórnin
hefir stórfjölgað starfsmönnum og
komið fjárhag ríkisins í algera
Innilega þakka jeg öllum þeim, fjær og nær, sem sýndu
mjer sarnúð og vináttu við fráfall og jarðarför mannsins míns,
Guðna J. Kristjánssonar.
Vopnafirði 1. sept. 1932
Þórunn Kristjánsdóttir.
botnleysu, hefir hún bruðlað svo
með fje til þessara nýju starfs-
manna, að það er nálega ótrúlegt.
Á öðrum stað hjer í blaöinu er
minst á eina hinna nýju stofnana,
ríkisútvarpiö. En hvar sem fingri
er drepið niður, er sömu söguna
að segja. Vínverslunin, Skipaút-
gerðin, Raftækjaverslunin. For-
stjórar með ráðherralaun og að-
stoðarmenn með laun á borö við
prófessora og dómara. Og þó
koma ekki öll kurl til grafar í
þessari skýrslu. Forstjóri Vínversl-
unar hefir 10300 kr. „sem slíkur“.
En á skýrslunni sjest ekki að sami
maður er jafnframt endurskoð-
andi Landsbankans og hefir auk
þess. siðastliðin ár verið í innflutn-
ingsnefnd. Það má þessvegna senni-
lega bæta einum 6—7000 kr. sem
þessi maður fær í ofanálag af op-
inberu fje ofan á þessi lOþús. kr.
laun. En þó eru til ennþá meiri
biltingahftir í stjórnarliði undan-
farinna ára.
Þessi ógengd, sem Framsóknar-
stjórnin stóð fyrir á höfuðstöðvun-
um í Reykjavík, hefir auðvitað haft
áhrif út um land. Á Eskifirði er
útbú frá Landsbankanum, sem hef-
ir síöasta misserið veitt austfirsk-
um útgerðarmönnum álíka stuðn-
ing sem vjellaus og ósjófær bátur.
Til þess að stjórna þessari stein-
gtrðu lánsstofnun þarf 8 — segi
og skrifa — átta menn. Og laun
þessara 8 manna nema yfir 40
þús. kr. á ári. Er ekki von að at-
vinnurekendum, sem nálega engan
stuðning fá til reksturs síns, verka-
mönnum og sjómönnum, sem
ganga atvinnulausir fyrir vanmátt
slíkrar stofnunar, sárni þegar þeir
sjá að þar er tildiað hverri silki-
húfunni upp af annari, hálaunaðri
af opinberu fje.
Það er engin ástæða til þess að
eyrun detti af manni, þótt hávær-
ar og heiftúðugar raddir heyrist í
þjóðfjelagi, sem svo hefir verið
stjórnaö sem hinu íslenska á und-
anförnum árum. Með meðferð
sinni á opinberum málum, bæði
rjettarfarsmálum og fjármálum, gcf
Framsóknarstjórnin byltingamönn-
um þjóðfjeiagsins byr undirvæng.
Fje almennings, sem tekið hefir
verið úr vasa atvinnurekenda og
ve kamanna til sjávar og sveita,
heíÞ verið ausið út í glæpsam-
legu óhófi. Allir óska að „friður"
fáist, en friður fæst því aðeins, aö
þeir sem tekið hafa forystu lands-
málanna sjeu menn til að skera
fyrir meinsemdirnar. Samstaypu-
stjórnin hefir erfitt hlutverk með
höndum og það er skylt aö sty öja
hana í hverju góðu áformi. En
hún verður að gera sjerþað ljóst
að aðgerðarleysi og vetlingatök,
hik og undanhald getur orðið til
þess að lyfta aftur ógæfumönnum
í valdasess. Augu þjóðarinnar eru
að opnast æ meir fyrir margs-
konar svívirðingarathæfi fyrverandi
stjórnar. Þau sömu opnu augu
mæna á núverandi stjórn. Hún á
ekki einungis að varast vítin. Hún
verður ætíð með athöfnum sínum
að láta þjóðinni skiljast að hjer
sje ekki einungis friðsöm, heldur
einnig rjettlát og röggsöm lands-
stjórn. —
Útvarpið.
—-o—
Jeg býst við að fleirum en mjer
hafi ofboðið að lesa skýrslurnar
um laun atarfsmanna ríkisstofnan-
anna. sem birtust nýlega í Morg-
unblaöinu. Það sjer ekki á, að
þar sje kreppa fyrir dyrum. Þó
ástæða væri til að taka fleiri af
stofnunum þessum til rækilegrar
athugunar, þá ætla jeg ekki, að
minsta kosti í þetta sinn, að gera
að umtalsefni nema Útvarpið og
Viðtækjaverslunina, af því þessi
fyrirtæki koma oss útvarpsnotend-
um svo mikið við.
Allsstaöar annarsstaðar eru það
útvarpsnotendnrnir sjálfir, sem
standa straum af rekstri útvarps-
stöðvanna, með vissu gjaldi, sem
er mismunandi hátt í ýmsum lönd-
um. í Englandi mun árgjaldið vera
um 10 shillings og í Danmörku
um 10 krónur. f báðum þessum
löndum raka útvarpsstöðvarnar
saman fje, og af því notendafjöld-
inn er svo mikill, hafa þær efni á
að vanda hið besta til efnis, hvort
sem um er aö ræða frjettir, fróð-
'eiks- eða skemtiatriði.
Hjer á landi eru fáir útvarps-
notendur — líklega ekki yfir 5000.
Hver þessara útvarpsnotenda þarf
að greiða 30 króna árgjald, eða
nálega þrefalt hærra en tíðkast í