Austfirðingur - 12.11.1932, Síða 1

3. árgangur
Seyðisfirdi, 12. nóvember 1932
29. tðlublað
Undirrjettardómur í máli
Magnusar Quðmundssonar
Sakamáli því, sem Jónas Jóns-
son fyrverandi dómsmálaráðherra
hóf á hendur eftirmanni síuum,
MagnúsiGuðmundssyni, um stjórn
arskiftin f vor, er nú lokið í undir-
rjetti. Hefir Hermann Jónasson
lögreglustjóri í Reykjavík dæmt
Magnús f 15 daga fangelsisvist.
Magnús hefir svarað þessum dómi
á þá leið, að hann hefir sagt af
sjer dómsmálaráðherrastöðunni.
Hefir hann Iýst því yfir, að þótt
hann telji dóminn með öllu rang-
an, þá áliti hann ekki viðeigandi
að ráðherra sitji áfram í stöðu
sinni, eftir aö slíkur dómur hefir
verið yfir honum kveöinn af lög-
lega skipuðum dómara. Málið
heldur áfram til Hæstarjettar og
má sennilega búast við fullnaðar-
dómi eftfr 6—8 vikur. Má fullyrða
að flestir þeir sem skynbærir eru
á dómsmál líta svo á, að Magnús
sje fyllilega sýkn saka og dóms-
úrskurður Hermanns Jónassonar
meira en lítið hneyksliskendur.
Hjer í blaðinu birtist nýlega
skýrsla um málið, og verður ekki
af henni sjeð, að um nokkra sök
geti verið að ræða af hendi Magn-
úsar. Þeir menn sem studdu
Magnús Guðmundsson til valda,
eftir að ákæran var fram komin
úrskurðuðu hana fyrir sitt leyti
að engu hafandi. Þar á meðal
voru 15 Framsóknarmenn. Verð-
ur þeim auðvitað ekki ætlað að
þeir hefði tekið í mál að pólitísk-
ur andstæðingur tæki sæti í stjórn
landsins með tilstilli þeirra, ef
vottur af grunsemd gæti á legið
um sekt hans. Þegar vantrausts-
yfirlýsingin var til umræðu ð þing-
inu f vor, vjek foringi Jafnaðar-
manna, Jón Baldvinsson aö þessu
máli. Forsætisráðherra svaraði á
þá leið að Magnús Guðmundsson
væri „ekki meiri glæpamaður“ en
en Jón Baldvinsson. Og fór Jón
ekki lengra út í þá sálma. Seinna
hefir Ásgeir Ásgeirsson árjettað,
svo sem verða má, fullvissu sína
um sýknu Magnúsar með því að
benda á hann sem forsætisráö-
herra í fjarveru sinni.
Magnús Guðmundsson er talinn
í röð bestu lögfræðinga landsins.
Hann tekst á hendur dómsmála-
ráðherraembættið eftir að ákæran
er fram komin. Sem dómsmála-
ráðherra hefir hann í hendi sjer
að stinga ákærunni undirstól. En
hann lætur málið haláa áfrarp.
Getur nokkrum heilvita manni
komið til hugar að hann hefði
gert það, ef hann hefði verið í
nokkrum vafa um málstað sinn ?
Þegar menn athuga með still-
ingu það sem hjer hefir verið sagt,
þá er ekki að undra þótt mönn-
um komi dómur Hermanns Jón-
assonar kynlega fyrir sjónir, og
telji hann af sama toga spunninn
sem hina upþhaflegu ákæru.
Þetta mál var f upphafi sett svo
á odd, að öðrum hvorum hlaut
aö verða til áfellis, hinum fráfar-
andi, eða hinum núverandi, dóms-
málaráðherra. Ef Magnús var
sýknaður hlaut fyrirrennari hans
að dæmast sekur um misbeitingu
ákæruvaldsins. Það var sá dómur
sem meirihluti Alþingis feldi fyrir
sitt leyti, þar á meðal 15 flokks-
menn Jónasar Jónssonar. Þaif
ekki aö draga það í efa að jafn
kappgjarn maður og Jónas Jóns-
son er, mundi beita öllum áhrif-
um sínum til þess, að koma í
veg fyrir, að þessi ömurlegi vltn-
isburður Alþingis fengi staðfest-
ingu fyrir dómstólum landsins.
Því verður ekki neitað, að frá
sjónarmiði Jónasar Jónssonar gat
málið tæplega komistí „betri hend-
ur“ en Hermanns Jónassonar.
Hermann er fyrst og fremst harð-
vítugur flokksmaður Jónasar. —
Hann á stöðu sína, upphefð og
metorð Jónasi að þakka. Hjer
kemst hann í þá raun, að úr-
skurða hvor sekur sje, pólitískur
andstæðingur eða flokksbróðir
hans, aldavinur og velgerðamað-
ur. Ef við þetta bættist, að Her-
rr.ann væri frekar þektur að óvar-
kárni en gætni og vitsmunum, þá
er ekki að undra, þótt ýmsum
kunni að þykja svo sem ekki sje
alt með feldu um dóm þennan.
Og það hefir því miður æxlast
svo um Hermann Jónasson, að
þeir atburðir hafa gerst samtímis
dómsúrskurði þessum, sem ekki
hafa aukið hróður hans, nje eflt
traust manna á honum.
Frá Hornafirði til Reykjavíkur
var farið í bíl um síðustu mán-
aöamót. Er Austur-Skaftafellssýsla
þannig kominn í bílsamband við
höfuðstaðinn. Hvenasr kemur Jök-
uldalsvegurinn svo Múlasýslur
komist inn í akvegasambandið ?
Og hvenær kemur Fjarðarheiðar-
vegurinn ?
Jón Stefánsson.
27. apríl 1873 — 29. októbar 1932.
Hinn 29. október andaðist í
Baltimore í Bandaríkjunum Jón
Stefánsson, fyrrum kaupfjelags-
stjóri á Seyðisfirði. Hann var
fæddur á Desjarmýri 27. apríl
1873 og voru foreldrar Stefán
Pjetursson, prestur og kona hans
Ragnhildur Metúsaiemsdóttir, hins
sterka í Möðrudal. Eru þau syst-
kini Jóns mörg, og öll þekt að
hæfileikum og atorku.
Jón fluttist til Vesturheims laust
eftir fermingu. Tók hann þátt í
Filippseyjarstríðinu af hálfu Banda-
ríkjamanna. Var Jón eini íslend-
ingur um þær mundir, sem átt
hafði í hernaði og var því oft
nefndur Filippseyjakappinn.
Um aldamótin hvarf Jón heim,
en var þó um tíma á verslunar-
skóla í Höfn. Hjer á Seyðisfirði
var hann til vorsins 1913, að hann
fluttist vestur fyrir fultogalt. Tók
hann mikinn þátt í opinberum
málum, bæði stjórnmálum og
bæjarmálum, og átti sæti í bæjar-
stjórn kaupstaðarins.
Eftir að vestur kom að nýju
átti Jón lengst af heima í Balti-
more. Var hann síðustu árin í
þjónustu ríkisins og mun hafá haft
lífvænlega stöðu.
Jón var að ytra útliti hið mesta
glæsimenni, fríður sýnum, mikill
vexti og ramur að afli. Hann
var dulur maður og fastlyridur,
tryggur vinum sínum og enginn
flysjungur. Hann var óvenjulega
greindur maður. Á útlegðarárun-
um gleymdi hann ekki ættjörðu
sinni. Hagur hennar lá honum
þungt á hjarta til hins síðasta.
Hann fylgdist svo vel með í því,
sem hjer var að gerast, og hafði
svo glögt auga fyrir íslenskum
aðstæðum, að einsdæmi er um
mann, sem dvaiið hefir erlendis
hálfa æfi. nú síðast samfleytt fram
undir 20 ár.
Jón kvæntist haustið 1904,
Solveigu dóttur Jóns alþm. frá
Múia, hinni mikilhæfustu konu.
E'gnuðust þau 6 börn, sem öll
eru á lífi og hin mannvaenlegustu,
fjóra syni: Jón Múla, Stefán,
Ragnar og Karl. Eru þeir nú allir
uppkomnir. Dæturnar Solveig og
Valgerður eru 11 og 7 ára.
Með Jóni er tií moldar genginn
óvenjulega mikilhæfur maður, góð-
ur og tryggur sonur ættjarðar
sinnar, þótt hann væri þegn er-
ends ríkis. Honum auönaðist
ekki að bera beinin á ættjörðu
sinni, en þó mun hann ekkert
hafa heitar þráð.
Vinir og vandamenn syrgja lát-
inn afreksmann og hugsa með
innilegri samúö til ekkju hans og
barna handan við hafið.
Þistlan
—o—
1.
Hinn 7. nóvember er afmælis-
dagur rússnesku byltingarinnar.
Hann er jóladagur kommunistanna.
Þeir haida hann helgan á sína
vísu. Hátíðahöldin eru æsingaskrif
og æsingaræður, upphlaup og
götubardagar. Víöa um Norður-
álfuna segir af þessum kommun-
istiska jólafagnaði nú f vikunni.
T. d. voru drepnir margir menn í
götubardaga í Genfarborg. Og
jafnvel meðal svo friðsamra manna
sem Danir eru, urðu róstur á göt-
um úti. Þar beið jafnaðarmaður
bana fyrir stjettarbróður sínum í
liði kommunista. — Útvarpiö ís-
lenska vildi ekki láta landsmenn
fara á mis við fagnaðarboðskapinn
að þessu sinni. Frá Moskva var
endurútvarpaö byltingaræðu Hall-
dórs Laxness á sama hátt og
stólræðu biskupsins er útvarpaö á
jólunum. Þessi hugulsemi útvarps-
ins var vafalaust hollur undirbún-
ingsþáttur f þeim „jólafagnaði",
sem íslensku kommunistarnir
stofnuðu til á miðvikndaginn.
2.
Þaö kom engum manni á óvart
að uppþot yrði í Reykjavík á mið-
vikudaginn — nema einum, lög-
teglustjóra höfuðstaðarins. Þótt
segja megi að búið sje aö til-
kynna uppþotið fyrirfram, þar sem
bæði kommunistar og jafnaðar-
menn höðu hvatt menn til að
fiölmenna á fundinn, og gjallar-
horn höfðu verið sett á fundarhús-
ið, svo múgurinn gæti fyigst með í
ræðuhöldunum, þá er lögreglustj.
þó algerlega óviðbúinn þegar í
bardagann slær. þó hafa komm-
unistar hvað eftir annað fariö svo
fram, að fleiri eða færri lögreglu-
menn hafa særst.. En Hermann
Jónasson hefir stundum haft rænu
á því, að safna nægilegu varaliði
til að koma í veg fyrir meiriháttar
uppþot.
3.
Aö þessu sinni var alveg sjer-
stök ástæða til öflugra ráðstafana
af hendi lögreglunnar. Fyrst og
fremst stóð til hinn almenni „jóla-
fngnaður“ kommunista. En auk
þess var ástandið að því leyti
sjerstaklega varhugavert, að jafn-
eðarmenn, sem síðustu misserin
hifavirst all fjandsamlegir komm-