Búnaðarrit - 01.01.1903, Blaðsíða 27
23
bænda, einhverstaðar að úr landinu, og þeir litið alla þessa
óumræðilegu björg og blessun ónotaða íram undan sér,
mundi hvern þeirra hafa munað í slík gæði, en þó að lýs-
ingin hér að framan berist þeim, og þeir efi eigi að satt
sé sagt frá, er hætt við að sárfáir láti freistast. Það er
búskapurinn í stórum stýl, sem nienn eru nú hræddastir
við, og ekki ástæðulaust, meðan þilskipaveiðin keppir um
vinnukraftinn svo stjórnlaust og staðlaust. — En eru þá hvergi
á noinni kaupstaðarmölinni einir 5 röskir inenn, sem sjálfir
vilji leggja fram vinnukraftinn i félagsbúi? Hugsunin ekki
óskemtileg; og eitthvað var til í þá átt í JÞingeyjarsýslu i
minu ungdæmi.
Það horfir annars illa og um leið svo öfugt — að minni
hyggju — þetta, að stóru búin verða nú harðast úti áþess-
um örðugu tímum. „Býsna þarf til batnaðar,11 og skellurinn
af ráðlausu kaupgjaldi útgerðarmanna er óumflýjanlegur.
Höppin að kaupa skipin undir hálfvirði eru búin að vera,
og útgerðin ber sig langt frá of vel nú með háa fiskverðinu,
hvað þá er breytist? Skynsamleg samtök, er trygðu það að góðir
dráttarmenn, og okki aðrir, stunduðu þá atvinnu, rjúfast. Sam-
kepni og enda nokkuð stríð verður að vera milli atvinnu-
veganna, og verður að sætta sig við það, allir erum vér
landsinsbörn, eu hörmulegt er það, er samkepnin er stór-óskyn-
samleg, báðum atvinnuvegunum til tjóns. Þegarbreytingin verð-
ur, þá risa upp stóru búin vonaeg—og óðala-ástin forna, vildi
eg inega bæta við — þau eru sennilegust að bera sigstóru
búin, vitið inest, og minstu til kostað móts við afurðir. Er
það nokkur vegur að maður lifi með fjölskyldu með þeim
hætti að vera bundinn, verJclítill við 20—30 kindur árið um
kring, þó hann eigi að auki 1 eða 2 kýr? Búnaðarskýrslurn-
ar sýna það bezt að slíkir eru margir f landinu. Þegar fram-
talið kemur frá bæjæ iriyfis-umsækjendum i Reykjavík —
þeir geta verið þetta um 20 á fundi, og þá er tíundað vel, —
blöskrar mauni, hvað fjáreignin er lftil. Það verða að koma
upp stórbú í kostasvoitunum, með húsmannabýlum f kring,
þar sem skepnueignin væri 4—6 kýr, en engar kindur, á