Búnaðarrit - 01.01.1903, Blaðsíða 124
120
konungssjóði, taldist þá að hann heiði 100 dagsláttur undir
vatnsveitingum. Nú býr þar Einar Guðbrandsson, einkar
myndarlegur maður, er heim kom eftir alllanga dvöl i Ame-
ríku, til að taka við jörðinni eftir föður sinn látinn.
Neðri hluti sveitarinnar er marflatt láglendi, freraur í
skjóli og alt í grasi, og tvær frjóar ár og auðteymdar renna
um landið. Árnar eru Hvolsá og Staðarhólsá ogkoma hvor
úr sínum dalnum, er við eru kendir, og renna loks saman
í ós við Tjaldanes. Þar i „Oddanum11 milli ánna er talið
hezt fallið til áveitu, og talað um að fá ráðunaut Búnaðar-
félagsins til mælinga á næsta sumri. Landið sem hæfilega
gæti tekið við vatninu er harla vítt og langt fram yfir á-
ræði og getu sveitarinnar. Áreiðanlega er þarna mjög mik-
ið og gott kúaland og smjörgerðar, en eigi skildist mér að
enn væri kominn hugur i menn til að setja upp smjörbú,
en til voru þó nokkrar skilvindur á stærri heimilunum.
Á miðri sléttunni stendur kirkjan alveg einmana á dá-
litlum hól, sem Skollhóll heitir, en nú mundi úr þessu fara
að heita Kirkjuhóll; er kirkjan reist af sókninni og er vel
vandað til, og sögumenjar frá Staðarhóli geymast þar, þótt
vart séu eins tilkomumiklar og i Skarðskirkju. Þarna í
kirkjunni í Saurbænum man eg bezt eftir altarinu, sem er
öflugur hollenzkur peningaskápur með ártalinu 1590.
Stríðlaustgekk það ekki að færakirkjurnar saman á þennan
óbygða stað og misjafnir eru dómarnir um það enn. Eg leyfi
mér nú að telja það merkilegan fyrirboða þess, að þessi afar-
grasauðuga sveit eigi þarna i vændum miðdepil menning-
ar og þrifa. í huganum reisi eg þarna á hólnum eða við
hann smjörbú, fundahús, skóla og prestsetur. Tvö síðast-
nefndu húsin hugsa eg mór helzt undir einu þaki, eða með
öðrum orðum, að presturinn sé sveitarkennarinn, en um leið
létti eg stórmikið á prestinum, hann á ekki að búa frekar
en það, að hafa einar 30—40 dagsláttur af ræktuðu landi
út trá sér og 4—6 kýr og 2 hesta. Slíka jörð stundaði
hann sjálfur með eigin höndum til hressingar og hoilsubótar,