Búnaðarrit - 01.01.1906, Blaðsíða 74
70
BÚNAÐARRIT
Um 1844 er getið uin verzlunarsamtök, bæði í
Eyjafirði og Suður-Þingeyjarsýslu. Er þess sérstaklega
getið um félögin i Háls- og Ljósavatnshreppum, að þau
við lok verzlunarársins hafi grætt. hátt á þriðja hundrað
dali hvort á félagsverzluninn í samanburði við verzlunina
árið áður þegar engin félagsskapur í þvi efni átti sér stað.
Um 1870 er mikil hreyfing hér á landi i verzlunar-
efnum. Þá tókú Reykvíkingar sig til og verzluðu í fé-
lagi um tíma. Þeir'kayptu vörur sínar beint frá útlönd-
um fyrir milligöngu verzlunarerindisreka í Kaupmanna-
höfn. Bæði þetta félag og ýms önnur, er risu upp um
þetta Jeyti, voru að eins bygð á loforðum, er gilda
skyldu fyrir það og það árið. — Á Norðurlandi risu upp
um þetta leyti verzlunarfélög, er bygð voru á fjárframlög-
um, samskotum eða hlutum frá þeim, er tóku þátt í
félagsskapnum. Þar á meðal, og þeirra freinst var
Gránufélagið, sem flestir kannast við, og enn er við
líði — að nafninu til. Þá var og stofnað Húnaflóafélagið,
stórt og mikið félag til að byrja með, en það átti sér
skamman aldur, og endaði voveiflega. (Ný félagsi it 29. ár).
Á Yesturlandi, í Dalasýslu og Snæfellsnessýslu,
hófst og um þessar mundir félagsskapur til verzlunar, en
hann varð eins og víðar endasleppur.
Af þessu stutta yfirliti sést, að menn hafa fyrir
iöngu viðurkent nauðsyn félagsskapar og samtaka í
verzlunarefnum, og skilið að nokkru leyti gagnsemi
hans. Mönnum hefir verið það Jjóst um langt. skeið, að
verzlunin er einn af aðal meginþáttunum í velmegun
og afkoma einstaklinganna og þjóðarinnar í heild sinni.
Það er eins og Jón Sigurðsson komst að orði i Nýj-
um félagsritum 29. ár „að verzlunin sé, ef ekki aðal-
atriðið, þá svo mikiisvert atriði, að hún geti haft áhrif
á alt er að búskap og at.vinnu lýtur“. — En til þess að
hafa áhrif á verzlunina og beina henni í rótt horf, þarf
fyrst og fremst öflug samtök og félagsskap, og þá einkum
og allra helzt, samvinnufólagsskap meðal bænda og búalíðs.