Búnaðarrit - 01.01.1906, Blaðsíða 92
88
BÚNAÐARRIT
aðar í seinni tíð, og gerir það beiur, óefað. Sérstaklega
mundu reikningslánin hentug í þessu efni, bæði fyrir
íélögin og einstaka menn. Bændur semja um að fá á-
kveðna upphæð um' árið, er endurborgist helzt að öllu
sama ár, nema sérstök atvik gera það óhagkvæmara, að
lánin séu frá ári til árs. Benda roætti og á það, að
bændur stofnuðu lánsfélög, til þess að tryggja sér hand-
bært fé, sérstaklega til vörukaupa. Þessi lánsfélög eru
víða erlendis, t. d. á Englandi og Þýzkalandi; er hér eigi
tækifæri til að minnast frekar á þau.
í skýrslum frá 800 kaupfélögum í Danmörku fyrir
árið 1904, sést., að 500 af þessum fólögum seija vöruna
að eins fyrir peninga út í hönd, en 300 af þeim iána
að nieiru oður minna leyti vöruna félagsmönnum. En
tiðast er það afhendingarmaðurinn, sem ber ábyrgðina,
og vorður að standa skíl á öilu því sem lánað hefir
verið við lok reikningsársins. Það sem tapast, verður
hann að greiða úr sínum vasa. Af þessum 300 féiögum
er lánuðu, voru það eitthvað 60—70, er jöfnuðu
tapinu við lánin á sig. Einstöku félög hafa tekið upp
þa reglu að lána fátækum félagsmönnum, einkum verka-
mönnum, peninga, 20—30 kr til þess að kaupa vörur
fyrir hjá félaginu. Er þetta gert til þess að halda þeím
við félagið, og að þeir eigi þurfi að fara annað til að
fá sér lán, er gæti orsakað það, að þeir lentu í klónum
á þeim, er hefðu hug á að eyðileggja fólassskapinn.
j nánu sambandi við þetta, sem hér hefir verið
minst á er það atriði samvinnufólagsskaparins hvort fé-
lngsmönnum skal gert að skyldu að leggja frain fé, ein-
hverja ákveðpa upphæð þegar í byrjun. Þessu fjárfram-
lagi, sem nefnist tillag, má ekki blanda saman við
inngangseyrir eða inntökugjnldið. Tillagið getur verið
luitt eða lágt eftir því, sem mönnum kemur saman um.
í dönskum kaupfélögum er það ]()—25 kr. nð jafnaði,.
og ætti það að vera svipað iijá oss. Tillagið myndar
stofnsjóð félagsins, og er því varið til reksturs félagsins,