Alþýðumaðurinn - 07.07.1931, Blaðsíða 2

alÞýðumaðúrinN
*
ár frá ári, hafa þeir sagl hingað til.
Nú á fólkið, sem vinnur hjá Sölt-
unarfélaginu, að láta sér nægja
knappasta taxta. — Kaup á að
hækka að ári, eftir kenningu sömu
manna. En hvar á að taka hækk-
unina? Á þá að ráðast á hags-
muni sjómannanna og hækka sölt-
unarlaunin aftur? — Og hvar á að
taka það fé, sem þarf til viðhalds
áhöldum Söltunarfélagsins? Hvar
á að taka fé í tryggingasjóði þess,
fyrst söltunarlaunin í ár eiga aðeins
að miðast við það, að fólkið sleppi
með taxtann? Var útkoman hjá
söltunarfélaginu svo góð s. 1. ár,
að líkindi séu til að það þoli 50
aura lækkun á tunnu, eða meira?
Hvaða trygging er fyrir því að
fólkið í Söltunarfélaginu fái kaup
í sumar samkvœmt taxta?
Þá er sú hliðin sem snýr að
sjómönnunum og verkalýðnum. —
Þar nær fjármálaspeki E. O. há-
marki sínu. Skal það skýrt með
dæmi. Skip leggur upp afla sinn
hjá Söltunarfélagi verkalýðsins. Það
Iætur salta 3000 tunnur. Lækkun
söltunarlaunanna á þessari síld
nemur 1500 krónum. Nú fá sjó-
menn Ys af aflanum í sinn hlut.
Oróði þeirra, vegna söltunarlauna-
lækkunarinnar, verður þá 500 kr.
Hinn hlutinn, 1000 kr. verður gróði
útgerðarmannsins. — Og þessar
ÍOOO kr. á Söltunarfélagið að gefa
útgerðarmanninum til þess að sjo-
mennirnir grœði 500 kr.
Söltunarfélagið á að fórna 1500
krónum til að bæta hag sjómann-
anna um 500 kr.
Er það ekki fjármálaspeki, það
tarna?
Og hver er svo gróði sjómann-
anna í mörgum tilfellum?
Dæmi skal tekið. — Sjómaður
Ieggur upp afia sinn hjá Söltunar-
félaginu. Kona hans og börn
vinna hjá Söltunarfélaginu. Sjó-
maðurinn græðir 50 aura á hverri
tunnu sem kemur í hans hlut. —
Fólk hans tapar sömu upphæð á
hverri tunnu sem það verkar -fyrir
hann, og líka 50 aurum á hverri
tunnu, sem verkuð er fyrir út-
gerðarmanninn. Hver verður út-
koman hjá fjölskyldunni? Tap og
ekkert annað en tap. — Og það
er einmitt þessi hugsjón, að verka-
lýður landanna sé ein fjölskylda,
sem er undirstaðan í öllum verk-
lýðssamtökum. Á henni er öll
samhjálp verkalýðsins, í hvaða
mynd sem hún birtist, bygð. Hvar
er skilningur þeirra manna á heil-
brygðum verklýðsmálum, sem eru
að ala á smávægilegri togstreytu
um hagsmunamál milli starfshópa
verkalýðsins, þó það skaði heild-
ina stórkostlega?
Máske lærir verkalýðurinn af
þessu að þekkja þá menn, sem
sætlegast smjatta framan í hann
fyrir kosningarnar, en svík/a hann
rétt á eftir, á herfilegasta hátt,
þegar mest á ríður að enginn
bregðist.
Sú þekking er vitaskuld nauð-
synleg, en í þetta skiftið lítur út
fyrir að hún verði verkalýð þessa
bæjar of dýr.
Leikhúsið.
»Hallsteinn og Dóra« hefir nú
verið leikinn hér í fjögur skifti, fyr-
ir því fyllra húsi, sem hann hefir
verið leikinn oftar. Sýnir svona
góð aðsókn, á þessum tíma árs,
það tvenf, að leikurinn og meðferð
leikendanna á honum á hylli fólks-
ins, og að það eru þegjandi sam-
tök almennings að gera för Leik-
félags Reykjavíkur með leikinn
hingað sem besta og veglegasta. —
Er það vel farið-
Leiksins sjálfs, eins og höf. hefir
frá honum gengið, hefir stuttlega
verið getið hér í blaðinu áður. —
Fólki leikur ætíð hugur á að vita
hvað leikarar gera úr leikjunum, og
því verður þess getið hér í fáum
orðum, þó að almenningur hafi
þegar kveðið upp ákveðinn dóm í
því máli, með aðsókninni að Ieikn-
um. —
Haraldur Björnsson nýtur Ieikara-
hæfileika sinna mæta vel í Hall-
steini. Hann virðist eiga einkar
létt með að sýna hörkuna og sér-
gæðingsháttinn, sem Hallsteini er
runnin í merg og bein. Málrómur
Haraldar fellur vel inn í þetta hlut-
verk, en svo hefir ekki verið ætíð
hægt að segja þegar hann hefir lát-
ið til sín heyra á leiksviði. Öll er
meðferð hans á Hallsteini sönn og
hvergi yfirdrifin-
Dóra er erfiðasta hlutverkið í
leiknum, einkum í 4 þætti. Með-
ferð ungfrú Þóru Borg á þessu
hlutverki sýnir að hún hefir Iagt
mikla vinnu í að móta Dóru svo
skýrt sem áhorfandinn krefst. En
þetta er ekkert áhlaupaverk. Dóra
er þannig gerð frá höf. hendi, að
ef hún fer út yfir fastákveðin tak-
mörk, er hlutverkinu misboðið. —
Ungfrú Þóra leysir þetta vanda-
sama hlutverk af hendi með mestu
prýði- Það verður ekki auðveldlega
bent á að Dóra eigi að vera öðru
vísi en hún sýnir hana.
Oeirlaug, móðir Hallsteins, er
létt og þakklátt hlutverk. Ungfrú
Ounnþórunn Halldórsdóttir sýnir
þessa sómakonu þannig, að áhorf-
endum þykir vamt um hana og
virða hana eins og vera ber.
Ófeigur vinnumaður er leikinn
af Friðfinni Ouðjónssyni. Það er
skaði að Friðfinnur skuli ekki vera
»filmaður« í þessu hlutverki, svo
að eftirfarandi kynslóðir geti séð,
hvernig á að sýna íslenska vinnu-
menn. Ófeigur er svolmisfellulaus
og sannur hjá Friðfinni, sem best
verður á kosið.
Finna vinnukona er Ieikin af
ungfrú Emilíu Borg. Finna er
hversdagspersóna frá höf. hendi, en
ungfrú Emilía hefur hana upp í
hærra veldi. Heldur Finna hennar
athygli áhorfendanna óskertri frá
því fyrsta til hins síðasta.
Ounnhildur, ríka ekkjan, sem
Hallsteinn ætlar giftast til fjár, er
Ieikin af frú Mörtu Kalman, sem
sýnir hana þannig, að áhorfendur
hugsa sér hana trauðla öðru vísi
en frúin skilar henni.
Lœknirinn leikur Jón Norðfjörð.
Þessi persóna gerir ekkert annað í
leiknum en að tegja út úr Hallsteini
framtíðardrauma hans, þegar hé-
gómaskapur og stærilæti hans er
komið á hástig. Norðfjörð leysir
hlutverk þetta mjög vel af hendi,
en það gefur ekki tækifæri til að
sýna nein sérstök tilþrif á leiksviði,