Alþýðumaðurinn - 24.10.1931, Blaðsíða 1

ALÞYÐUMAÐURINN
I. árg.
Akureyri, Laugardaginn 24. Okt. 1931.
62. tbl.
Ný átök.
Eins og skýrt var frá hér í blaðinu
á Laugardaginn var, eru kQmnir
fram tveir listar við kosningar á
þremur fulltrúum á aðalfundi Síldar-
einkasölu íslands, sem útgerðar-
menn í Norðlendingafjórðungi e'ga
að kjósa. Margir mundu nú líta svo
á að útgerðarmern hlytu að vera
einhuga um fulltrúaefriin, nema
þá að persónulegur valdastrekking-
ur ylli klofingi meðal þeirra. En
við nánari athugun sést, að hér, sem
.annarstaðar í Iífsbarátíunni, skiftast
menn í tvo flokka, sem hafa óltkra
hagsmuna að gæta. — Öðru
megin eru stærri útgerðarmenn og
saltendur, sem einir vilja sitja að
veiði og söltun síldarinnar. Hinu
megin smábátaeigendur, sem stunda
síldveiðina í smáum stíl til nokkurs-
konar búdrýginda, þegar annað betra
er ekki fyrir hendi. Stærri útgerðar-
menn reka síldveiðarnar og verkun
síldarinnar, sem gróðafyritæki. Síld-
veiðar smábátaeigendanna er aðeins
einn þátturinn í sjálfsbjargarviðleitni
þeirra, sem þarf að vera rekinn á
svo ódýran og hagkvæman hátt
sem framast er unt, ef hann á að
koma að liði.
Þegar Síldareinkasalan var stofn-
uð, var það aðallega tvent, sem
fyrir forgöngumönnum þeirrar hugr
myndar vakti- Fyrst það, að gera
tilraun á þenna hátt til að sameina
síldveiðamennina til félagslegra á-
taka til að lyfta síldarútveginum
upp úr því ófremdarástandi, sem
hann var kominn í. Og í öðru
lagi að gera smábátaútgerðarmönn-
um kleyft að stunda síldveiði, sér
til hagsbóta.
Með stofnun Síldareinkasölunnar
var fenginn einn seljandi fyrir alla
síld. Áður voru smábátaeigendur
algerlega upp á stærri síldveiðend-
ur komnír með sölu á því litla er
þeir öfluðu. Urðu að sæta því
verði, sem stærri síldarútgerðar-
mennirnir vildu gefa þeim, hvort
sem það var hátt eða lágt. Gagn-
vart Síldareinkasölunni stóðu þeir
jafnt að vígi og stórútgerðarmenn-
irnir. Sátu við sama borð, hvað
sölu og verðlag síldarinnar snertir.
í skjóli Síldareinkasölunnar átti
því síldveiði smábátanna að geta
dafnað og aukist, fjöldanum til
hagsbóta, eins og fyrir stofnendum
hennar hafði vakað.
En allt frá því að Síldareinkasal-
an tók til starfa, hafa stærri útgerð-
armenn reynt að ná yfirráðum í
stjórn hennar, til þess að geta not-
að hana sér einum til hagsbóta. —
Hafa þeir borið fram frumvörp, er
hnigu í þessa átt, á öllum þingum,
er háð hafa verið síðan. Á síðasta
þingi var loks látið undan þessari
áleitni og útgerðarmönnum gefin
jöfn aðstaða og sjómönnum til yf-
irráða í Síldareinkasölunni,
Þegar svo var komið, að helm-
ingur yfirráðanna var kominn í
hendur útgerðatmanna, hlaut að
myndast barátta á milli stórútgerð-
ar- og smáútgerðarmannanna. —
Reynsla smábátaeigenda af Síidar-
einkasölunni -- einkum það ár
sem er að líða, eins og nánar verð-
ur komið inn á síðar — hefir opn-
að augu þeirra til fulls fyrir því,
að hagur þeirra er ekki trygður,
nema í stjórn Síldareinkasölunnar
sitji menn, sem skilja aðstöðu
þeirra og þarfir og vilja gera jafnt
fyrir alla. Þeir hlutu því að bjóða
fram við þessar kosningar fulltrúa-
efni, sem þeir, af reynslu og þekk-
ingu, treysta til að gæta hagsmuna
þeirra í stjórn Síldareinkasölunnar.
Þess var getið hér á undan, að
smábátaeigendum yrði því aðeins
gagn að síldveiðunum, að þeir gætu
rekið þær án mjög mikíls tilkostn-
aðar. Ef þeir geta sjálfir verkað
síldina, er altaf ótvíræður hagnaður
að síldveiðunum. Hér sannast, sem
víðar, að »holt er heima kvað*. —
Og það stendur eirimitt svo á fyr-
ir smábátaeigendunum hér norðan-
lands, að þeir geta vel verkað síld-
ina af bátum sínum; ef ekki hver
út af fyrir sig, þá með félagssöltun.
Þegar fram að síldartíma kemur,
hætta flestir vélbátarnir þorskveið-
um Þeir, sem ekki hafa nægilega
margt heimilisfólk til að starfa við
þorskveiðarnar að vorinu, hafa ráð-
ið til sín fólk til alls sumarsins. —
Þótt margir af þessum mönnum
verki fisk sinn sjálfir, er það ekki
nægilegt starf fyrir »landfólkið«,
sem verður að hafa sumaratvinnu
við bátana- Ef því bátarnir leggja
síldina, sem þeir veiða, upp til
verkunar í öðrum veiðistöðvum,
situr fólkið atvinnulítið heima.
Hvað miklu þetta munar fyrir
lítil sjávarþorp, sést á eftiríarandi
dæmum.
Dalvíkingar höfðu í sumar veiði-
leyfi fyrir 4009 tunnur síldar. Þeir
keyptu verkun á alla síldina á Siglii-
firði. Verkunarláunin munu hafa
verið 5 krónur á tunnu- Þetta ger-
ir 20 þús. krónur, sem hefði runn-
ið í vasa Dalvfkinga, hefðu þeir
saltað síldina heima.
Ekki stærra þorpi en Dalvík er,
dregur um minna.
Ólafsfjörður er mannfleiri en Dal-
vík, enda hleypur á stærri tölum
hjá honum, Ólafsfirðingar höfðu
veiðileyfi fyrir 9000 tn. síldar, og
keyptu verkun á hana alla á Siglu-
firði. Verkunarlaunin hlaupa hjá
þeim upp á 45 þús. kr., sem hefðu