Alþýðumaðurinn - 05.12.1931, Blaðsíða 2

2
alÞýðumaðurinn
inn og viðgerðin á vansmíði stífl-
unnar og vatnsleiðslan úr Mýrar-
lónslæknum varð að lokum —-
og jafn hárri upphæð lægri en
Akureyrarbúar eyddu þá árlega til
óþarfa-vörukaupa, þó léleg kol frá
Bretlandi og saccharin og cigarettur
séu ekki taldar.
Petta er eitt dæmið upp á bú-
hyggni Akureyrarbæjarstjórnar á síð-
ustu 10 árum. Þeir, sem ekki
versla með kol né steinolíu, verða
auðvitað að greiða sinn skerf fyrir
hita og Ijós, þó léleg séu, meðan
þeir draga andann,
3. Des. 1931-
F- B■ Amgrímsson.
Millisíldarforsalíin
1931.
Illir andar voru á sveimi í síöasta
>íslending« til þess að reyna að
koma því inn hjá mönnum, að milli-
síldarsalan í ár, sé svipuð öðrum
axarsköftum framkvæmdarstjórnar
Einkasölunnar. Slíkt orðagjálfur er
svipað og annar órökstuddur óhróð-
ur, sem sí og æ hefir verið borinn
á stjórn Einkasölunnar, og sem meg-
in hlutinn af er tómt fieypur.
Af því að þessi umrædda milli-
sfldarsala er eingöngu mitt verk, þá
langar mig til að gera nokkra grein
fyrir þeim samningum, vegnaþeirra
eitur-tungna, sem virðast lifa og
hrærast til að vekja sundrung og
ala á tortryggni til þeirra, sem vinna
af góðum hug,
Ég hefi nú að vísu ekki heyrt ó-
ánægju frá neinum þeirra, sem flutt
heíir verið síld út frá í haust, *út af
því að síldin haíi verið seld of lágu
verði. Strax og fyrsta millisíldar-
veiði byrjaði í haust, skýrði ég salt-
endum frá, fyrirhvaða verð og hvaða
»Kvantum« hefði verið selt fyrfram.
Og ég veit ekki betur en menn pá
hafi verið alment ánægðir með söl-
una. Og einstaka menn létu ánægju
sína í ljós yfir því, að búið væri að
tryggja fyrirfram sölu á ákveðnu
»Kvantum« fyrir þetta verð.
Um það leyti, sem þessi samning-
ingur var gerður, var norska milli-
síldarveiðin nokkru minni en á sama
tíma árinu áður, en þá var eftir
þriggja mánaða tímabil, sem þessi
síldartegund veiðist á. Útflutningur-
inn frá Noregi um þessar mundir
var mjög lítill. og verðið áhenniþá
í Höfn lék á frá 30 — 50 kr. tunnan,
100 kg., eftir stærð. En eftir þetta
tók að mestu leyti fyrir veiði og út-
fiutning á norskri millisíld, og hér
við land byrjaði engin veiði fyr en
í Septemberlok, mjög dræm þó, og
aðeins við Eyjafjörð. Afleiðingin af
því, hve lítið aflaðist bæði í Noregi
og hér, varð sú, að þær fáu tunn-
ur, sem fluttust frá Noregi til Hafn-
ar, frá miðjum Október til Nóvember-
loka, voru seldar fyrir 45—75 kr.
tunnan eftir stærð, og millislldin héð-
an var og hefir til skamms tíma
verið seld fyrir 80 — 85 kr„ besta
stærðin, í heildsölu, og í smærri
sölu jafnvel 90—100 kr. Eins og
gengur og gerist, eru sögumar ein-
lægt ýktar, því hér heíir það heitið
svo, að öll ísl. síldin hafi verið seld
í Höfn fyrir 100 kr. tunnan, enda
hafa aðrir millisíldarkaupendur í Höín,
sem séð hafa ofsjónum yíir þeim
hagnaði, sera Brdr. Levy að þessu
sinni hafa haft af forsamningnum,
minsta kosti af því, sem þegar er
selt, ekki sparað að blása að kol-
unum, af því að þeir vissu að þeir
áttu ekkert á hættu með það, með-
an ekki var fengið það >Kvantum«,
sem Brdr. Levy samkv, samningum
höfðu keypt. Það er enginn vafi á
því, að Brdr. Levy, í þetta sinn af
sérstakri heppni, hafa hagnast vel
á þeim samningi, sem þeir gerðu í
sumar, minsta kosti á því, sem þeg-
ar er komið út. En menn verða
líka að athuga, að frá söluverðinu
dregst töluverður kostnaður, svo sem
flutningsgjald, vátrygging, plássleiga,
ápökkun, yfirfærsta á peningum og
vextir af þeim, sölukostnaður ytra,
útlán í 1—3 mánuði og áhættan við
það etc. —
Samningar um þessa millisíldar-
sölu stóðu yfir rúman mánuð, áður
en að samkomulag náðist. Verð það
. sem selt var fyrir, var 10 aurum
lægra kílóið en þegar það undan-
farin ár var hæst. — Nú var á
þessum tíma vitanlegt að öll mat-
væli voru fallin stórkostlega í verði,
og flestar íslenskaf afurðir lítt selj-
anlegar. Kaupgetan alstaðar lítil og
ástandið yfirleitt ömurlegra en það
heflr verið í manna minnum. Is-
lenska saltsíldin lá í hrönnum óseld
bæði utanlands og innan, og það,
sem af henni seldist fór fyrir afar-
lítið verð. Það kemur ekki beinlínis
þessu máli við, en í þessu sambandi
vil ég þó geta þess að það er, að
mínu áliti að nokkru leyti sjálfskap-
arvíti eða óvarkárni að kenna,
hvernig lítur út fyrir að fara muni
um afkomuna af hafsíldarframleiðsl-
unni í ár, sem sé af því að stofnað
var til alt of mikillar framleiðslu,
og miklu meir en nokkur líkindi
voru til að seljast myndi, með þeirri
þátttöku sem fyrirfram var viúnleg
frá hálfu útlendinga.
Eins og nú útlitið var á þeim tíma
er millisíldarsamningurinn var gerð-
ur, um afkomuna af hafsíldarfram-
leiðslunni og yfirleitt allri framleiðslu
í ár, sem vissulega hlaut að leiða
af sér aíkomu bágindi og þröng
meðal almennings hér við íjörðinn í
vetur, þá hefði ég talið það óafsak-
anlegt glapræði, ef ég hefði stofnað
millisíldarveiðinni í sama forræðið
með því að láta sölu á þessu bjarg-
ræð', sem allur fjöldmn gat notið
góðs af, einnig reka á reiða, og
eiga á hættu að bæði norska feit-
síldarveiðin og eins veiði hér við
land yrði sro mikil, að lítið verð
fengist fvrir það, sem hér kynni að
aflast, þegar hægt var fyrirfram að
ná samningum við áreiðanlegt firma,
sem aldrei hefir hlaupið frá gerðum
samningum, og jafnframt ná verði,
sem vitanlegt var þá, að trygði
framleiðendum og verkalýð minst
40 kr. meðaltal fyrir síldina sjálfa
og vinnu við hana, miðað við 95
kg. vigt, og þess utan að eiga víst,
að fá þessa greiðslu strax eftir að
síldin var komin út og vigtuð.
Úrátt fyrir það háa verð sem tal-
að er um að fengist hafi fyrir þann
hluta samningssins, sem nú er búið
að senda út (um helming af Kvantum-
inu), þá sé ég nú mest eftir þvi að
hat'a ekki reynt mitt ýtrasta til að