Alþýðumaðurinn - 27.02.1932, Síða 2

2
alÞýðumaðurinn
Dýpra og clýpra.
í ársbyrjuti 1930, þegar íslands-
banki gat ekki lertgur staðið í skil-
um af því meih fé' var ekki léngur
fáanlept hjá ríkissfóði og Lands-
bankanum, í þá hít, bjuggust menn
alment við að treysta mætti þeim
sem þá fðru með stjórn, að fyrir-
byggja það, að slík eða þvílík stofn-
un gæti gengið í almannafé eins
og : síðustu reklstursár bánkans
sýndu, og að þjóðin: hefði nú í
stjórn sinni nokkúrt öryggi um
þessi mál meir en áður.
: I* Fyrstu vikurnar eftir íslandsbanka-
»krukkið«' spáðu góðu uhráfgreiðslu
þessa máls, því • tveir aðalléiðtogar
stjórnarfl. og þéssutan báðir ráð-
herrarj gáfu þjóðirtni þá vitneskju
um hagmbankans, * að hann væri
svo aumur,’ að' ekkert vit væri í
fyrir þjóðina að taka á'sig meiri
töp en orðin væru, auðvitað hvorki
með ábyrgðum - eða beinúrh fjár-
styrk. if>að sýjaðisl fljóflega út úr
herbúðum stjórnaffl., að innán hans
var ágreiningur um hvaöa'tökum
ætti að taka málið. Engum heil-
vita manni'datt í hug að bændafl.,
þó um hægri arm hans væri að
ræða, gæti tekist að svínbeygja
eins rækilega og raun varð á, þá
foringjana, Tryggva og Jónas, frá
sannfæringu sinni, í jafn þýðin'g-
armiklu fjárhags- og stefnumáli
fyrir þjóðfélagsheildina og hér var
um að ræða. En reynslan vérður
því miður önnur, því á þinginu
tekur stjórnarfl- og íhaldið á sig á-
byrgð á að yfirtaka ísl.banka með
öllu saman og lofar að reka hann
framvegis'bara undir öðru nafni.
n Hrossakaupin milli þessara flokka
eru bygð á því að skuldareigendur
leggi fram 3 milj. en ríkissj. 3XU
milj. hlutafé á móti og ábyrgð fyr-
ir öllum töpum bankans.
Það fór fyrst að verða alþjóð
vitanlegt að rekstur íslandsbanka
stæði iihöllum fæti, eftir að hann
fór að biðjast griðar um að innleysa
seðfa þá, er hann hafði í umferð.
Matið 1930 sýnir að bankinn' á
minna en ekki neitt. Afgreiðsla - á
málum bankans af hálfu þingsins
var því augljós að mundi verða
bæði honum sjálfum, þó hann hlyti
endurskírn, hefndargjöf Það þurfi
enga sérstaka fjármálasþekinga til
að|myrtda sér hvernig færi í fram-
tíðínni um rekstur banka, sem stofn-
séttUr væri úr þrotabúi annárs
banka, með litlu hlutafé og ætlaði
að keppa við Landsbankann, sem
hafi ríkisábyrgð fyrir sþarisjóðsfé
og mikið betur stæða viðskifta-
menn.
Þessum málum er því þannig
komið, að nú mun Útvegsbankinn
vera búinn að tapa öllu hlutafértu
og getur ekki innleyst neitt af þeim,
seðlum, sem hann á óinnleysta, og
mun það um 4 milj.
Sparisjóðsfé banksns er nú 1,8
milj. kr.
Það hefir því rekið að því, sem
búast mátti við í þessum málum,
og það var, að hagur gamla íslands-
banka væri svo slæmur að vonlaust
væri fyrir nokkra menn að ætla sér
að draga hann upp úr því feni, er
hann var sokkinn í.
í stað þess að ganga nú hrein-
lega til verks og losa þjóðina við
frekari töp á þessari stofnun en
orðið er, þá er nú hrapað að
því á klukkutíma að sarnþykkja
lög um, áð taka ábyrgð á sþari-
sjóðsfé bankarts. — Manni verð-
ur á að spyrja hvort þetta sé gert
til þess, að þeir tapi ekki sem rtú
eiga fé í bankanum eðaáf hinu, að
þingið álíti landsmenn svo út á
þekju í þessu máli, að þeir muni,
eftir að ábyrgðín er fengin, þjótá til
handa og fóta og leggja inn í hann
í von og vissu um, að þurfa að
bofga það aftur með nýjum skött-
um til ríkissjóðs þegar hann fer að
greiðá tap bankans á sparisjóðsfé,
sem! nú hefir verið tekin ábyrgð á.
Jafnaðarmenn skyldu hættuna
1930, af áð yffrtaka' skuldafen' ís-
lartdsbanká, og þeir vara þjóðina
enn við" því, sem er að gerast á
þinginu í þessu máli.
Jafnaðarmaður.
Skíflakennarinn fór héðan með ís-
landi. Hefír aldrei verið hægt að stíga
á skfði þann tíma, sem hann var hér.
. • " * ~ * ‘ * •
Edisoi ji
Eins og^kunnugt er, dó hinn heims-
frægi hugyitsmáður, Thomas A. Edi-
son, fyrir skömmu, og eins og við
var að búast néfir nafn hans verið á
næstum því allra vörum um allan hinn
siðaða heim. í tilefni af því bendir
Svissneska blaðið »Die Freiheit* á eftir-
fárandi atriði;
Allir, sem þektu Edison virðast vera
sammála um að hann hafi nqumast
skilið ilistina að lifa* í venjulegri
merkingu. Áhugi hans fyrir að finna
upp gagnlega hluti var svo mikill, að
hann í raun og veru varð að meira
eða minna leyti að kæfa öll önnur á-
hugamál. Pað virðist líka styrkja þessa
staðhæfingu að vitanlegt var að hann
kvartaði undan því, að svefnin stæli
vinnutímanum frá sér, og lét sér því
nægja að leggja sig útaf alklæddur á
legubekk, í 3 — 4 kl. tíma á sólarhring,
í staðinn fyrir að hátta í rúm og sofa
eins og venjulegt fólk. Sitt eigið vinnu-
afl notaði hann til þess ýtrasta, og
sama mátti segja um vinnuafl aðstoð-
armanna hans. Það var þess vegna
ekki annað en afleiðing af heilbrigðri
hagsýni, þegar hann sagði: »Ég drekk
aldrei áfengi. Ég hefi ekki efni á að /
eyða skynsemi minni. Að láta áfengi
komast í heilann er alveg sama og áð
fleyja sandi í vélarnar, af hvorutveggj*
hlýtur að leiða, að alt erfiðið verður
árangurslaust*.
Edison var raunverulega mikilmenni,
og ékki einungis >sunnudagsbarn«, sem
gæfan leikur við, það skilja menn best,
þegar menn lesa um þær óteíjandi til-
raúnir, sem hafa gengið á undan hverri
úþpfindingu hjá honum. — Að mikil-
ménni'ð Edisori, þessi ákafi iðjumaður,
sem otlum öðruth tekur fram, ekkí
einungis neitar þvi að áfengið auki
skaparágáfuna, helifúr hreint og beint
stáðhaéfié ‘að það sé eyðileggjandi fyr-
ir hæfíleikana, það ér sönnuri úr sjálfu
atháfnalííinu fyrir því, sem vísinda-
mennirnir þegar hafa sannað í rann-
sóknárstöfúm sínuni, að áfengið er
hindrún ’fyrír allri vinnu, sem krefst
umhugsunar og nakvæmni.
v •» **%. í
___________ (Sókn;) .