Alþýðumaðurinn - 09.01.1945, Side 1

ALÞYBUMABURINN
XV. árg. \ Þriðjudaginn 9. Janúar 1945 j 2. tbl.
Stðrkaopmenn í Reykavík
uppvlsir aO stðrkostlegum
verðlapsbrotum
Hafa, að því er sýnt er, látið umboðsmenn sína í
Ameríku leggja meira á vöruna en heimilt var
vegna kostnaðar þar vestra, og hafa svo lagt fullt á
hana þegar hingað kom.
Verðlagsstjóri hefir átt í stímabraki við þessa menn síðan liann tók til
starja, en fyrverandi ríkisstjórn virðist liafa dregið úr framkvœmdum.
Nú hafa tvö heildsölufirmu verið kœrð fyrir verðlagsbrot og von á
meira af þessu tagi á næstunni.
Milli jóla og nýárs barst sú fregn
liingað frá höfuðstaðnum, að þar
væri í uppsiglingu víðtækt verð-
lagsbrotamál, sem stór hlnti heild-
sala í Reykjavík væri bendlaður
við. Vakti fregnin þegar mikla at-
hygli. Og ekki minkaði hún við það
að strax á eftir fregnaðist að kær-
ur væru fram komnar á hendur
tveini heildsölufirmum, og engu
væri líkari en að samtök hefðu
átt sér stað um þenna verknað.
Nú hafa borist hingað hlöð fi'á
Reykjavík, sem flytja hráða-
byrgðaskýrslu verðlagsstjóra og
Viðskiftaráðs um málið.
Fer það hér á eftir:
Greinargerð Viðskiftaráðs.
„Þegar sú breyting var gerð á
verðlagseftirlitinu snemma á árinu
1943. að það var fengið í hendur
Viðskiftaiáðinu og sérstakur vei'ð-
lagsstjóri var skipaður, höfðu ýms
fyrirtæki í Reykjavík umhoðsmenn
eða útihú í Bandaríkjunum til þess
að annast vörukaup fyrir sig, auk
þess sem nokkrir íslenskir ríkis-
horgarar höfðu sest þar að til að
kaupa vörur fyrir íslensk fyrirtæki.
I gildandi verðlagsákvæðum voru
engin hámarksákvæði um umboðs-
laun slíkra aðila.
Eitt af fyrstu verkum Viðskifta-
í'áðsins og ferðlagsstjóra var að
endurskoða hinar almennu reglur
um verðlagningu vara. Hálfum
mánuði e'ftir að ráðið var fullskip-
að til þess að fjalla um verðlags-
mál, gaf það út nýjar verðlagn-
ingareglur, og var þar m. a. ákveð-
ið, að fyrirtæki, sem hefðu umboðs-
menn eða útibú erlendis, mættu
ekki reikna þeim meira exx
5% í umboðslaun. Þegar á
fyi'stu fundum ráðsins var og um
það íætt og það fyrirhugað, að gefa
út reglur um, að verðlagning vöru
skyldi aldrei byggð á reikningum
(faktúrum) íslenskra ríkisborgara
í Ameríku, eða á reikningum anxe-
rískra fyrirtækja, sem íslenskir rík-
isborgarar störfuðu við vegna við-
skipta við Island eða gildar líkur
væru fyrir að stæðu í hagsmuna-
sambandi við íslenska innflytjend-
ur. Þar sem lxér var um sérstaklega
þýðingarmikið nýnxæli að ræða,
taldi ráðið ekki rétt að gera um það
ályktun án þess að fá um það um-
sögn ríkisstjórnai'innar. Að lokinni
athuguix í nxálinu taldi hún Við-
skiptaráðinu ekki lxeimilt að gefa
xxt fyrirnxæli um, að neita að taka
gilda í'eikninga frá amerískum fyr-
irtækjum, jafnvel þótt íslenskir
boi'gai'ar störfuðu við þau vegna
viðskipta við ísland. Að öðru leyti
hafði hún ekkert við fyrirhugaða
ráðstöfun að atlxuga.
Eftirlit með því, hvort fyrirmael-
xun um að reikna umboðsmönnum
í Ameríku aðeins 5% væi'i lxlýtt,
var að ýmsu leyti mjög erfitt, enda
höfðu ýmis fyrirtæki erlenda um-
boðsmenn. Var þó á ýixisan hátt
reynt að fvlgjast með þessu m. a.
með því að athxxga, hvort saixxbæri-
legar vörur væru dýrari hjá þeim,
sem hefðu fasta umboðsmenn í
Bandaríkjunum, en öðrum. Kom
í ýmsum tilfellum í ljós, að svo
virtist þótt ógjörningur væri að færa
sönnur á, hver sökin kynni að vera.
í September 1943 komst verð-
lagseftirlitið svo að raun um nxjög
gildar líkur fyrir því, að ákveðið
fyi'irtæki í Reykjavík léti útibú sitt
reikna sér hærri umboðslaun en
heimilt er. Var nú hafin víðtækur
undirbúniixgur að rannsókn þessa
máls, m. a. með aðstoð í'æðismanns
v