Alþýðumaðurinn - 19.06.1945, Side 1

p.lþií|í>umaí>u.riatx
XV. árg. Akureyri, Þriðjudaginn 19. Júní 1945. 2
Flóttinn
frá menningunni.
Það þarf engan að undra
þótt meðal þjóðanna, sem háðu
nýafstaðna Evrópustyrjöld, kæm
ist glundroði á daglegar siðaregl
ur og hugarfarsbreytingar ættu
sér stað með þeim einstakling-
um, sem áttu yfir minnstu sálar-
þreki að ráða og skorti lífs-
reynslu hins þroskaða manns.
Sú gerbreyting á háttum og venj-
um, bæði stríðsþjóðanna og
þeirra undirokuðu, hlaut að
kippa grundvellinum undan
þeim viðhorfum einstakling-
anna, sem þeir áður höfðu stuðst
við. Og sífelt nábýli við það
djöfulæði, sem styrjöldum hlýt-
ur alltaf að fylgja, og virðingar-
leysið fyrir lífinu, sem virðist
hafa misst gildi sitt og enginn
veit hvort endar í dag eða á
morgun, hlýtur að hafa varan-
leg áhrif á sálarlíf almennings
yfirleitt til hins verra. Þetta er
hægt að kalla eðlilegar afleið-
ingar styrjaldarástandsins.
En að þjóð, sem ekkert hefir
af styrjöldum að segja nema gott
eitt — t. d. auð og velsæld, ætti
að geta haldið öllu sínu, jafnvel
lagt grundvöll að margbrevttara
og glæsilegra menningarlífi en
hún hafði áður af að segja.
En er þessu þannig farið með
okkur íslendinga?
Einn af vitrustu menntamönn-
um þjóðarinnar hefir fullyrt, að
jafnvel þjóðirnar, sem verst hafa
sloppið frá styrjöldinni í Evrópu
muni verða fyrri til að rétta við
á sviði manndóms og menningar
en við íslendingar — hinir
lukkulegu áhorfendur hildar-
leiksins og safnendur auðs og
glæsilegra tækifæra til viðreisn-
ar hverskonar menningarlífi.
Þannig hafi auðurinn og eftir-
lætið, sem stríðsþjóðirnar skorti
svo tilfinnanlega, spillt okkur
siðferðislega.
Án þess að þetta sé tekið sem
algildur sannleikur verður hér
á eftir drepið á fyrirbrigði úr
daglegu lífi þjóðarinnar, sem
ætíð og alls staðar er að verki
til að tæla fólk burt frá mann-
dómi og menningu, ef þeim er
gefinn eins laus taumurinn og
átt hefir sér stað hér á landi ó-
friðarárin.
Um mánaðamótin Apríl—
Maí í vor höfðu Akureyringar
tækifæri til að skoða táknræna
spegilmynd af menningarástandi
þjóðarinnar á vissu sviði. Það
var bindindismálasýningin. Þar
gekk maður frá einni myndinni
til annarar þár sem sýnt var með
óyggjandi tölum og dæmum hve
hraðfara þjóðin sekkur dýpra
og dýpra í ómenningu áfengis-
nautnar. Á einum stað var línu-
rit, sem sýndi þróunina frá því
að vera algert áfengisbann í
landinu og enginn „settur í stein-
inn“ í höfuðstað landsins, og
svo koll af kolli eftir því sem
slakað hefir verið á hömlunum
á áfengissölunni, þar til nú, að
áfengissalan nemur tugum mil-
jóna króna á ári, fleiri og stærri
fangahús eru orðin nauðsyn
höfuðstaðarins, afbrotamenn,
allt ofan í börn á fermingar-
aldri, eru dagleg handbendi lög-
reglunnar, dauða-drukkið
kvenfólk er hirt upp af götunni,
og ryskingar á götum úti og sam-
komum verða tíðari viðburðir
með hverjum mánuði sem líður.
Þjóðina vantar flutningaskip,
togara, skólahús, íþróttahallir,
æskulýðshallir, orkuver til að
framleiða ljós og hita úr fall-
vötnum landsins, akvegi, brýr
yfir ár og vötn; jafnvel einföld-
ustu tæki nútímans til að til-
reiða matinn ofan í landslýð-
inn. En fyrir upphæðirnar, sem
ríkið sýgur út úr þjóðinni fyrir
áfengi og tóbak ár eftir ár mætti
reisa háar hallir, glæsileg skip
til flutninga og veiða, veita ljósi
og yl inn á heimili fólksins og
tryggja afkomu barna, vanheilla
og gamalmenna svo vel að hvergi
myndi betur gert. En áfengissal-
an fer vaxandi, áfengisneyslan
að sama skapi, fleiri og
fleiri farast, fleiri verða afbrota-
menn og vandræðafólk.
Hvílíkur flótti ' frá siðmenn-
ingu!
Annað áberandi fyrirbæri
með þjóðinni er vaxandi virð-
ingarleysi fyrir rétti annara, og
hneigð til yfirtroðslu laga og
reglna. Það virðist svo, sem of
stór hluti þjóðarinnar hafi gegn-
um styrjaldarárin drukkið í sig
nokkurs konar slyrjaldarœð’i,
eins og þjóðin hafi verið þátt-
takandi í hildarleiknum upp á
líf og dauða. Orsakirnar til
þessa — næst þeim veikleika
mannskepnunnar, að dragast í
hugsunarleysi að því, sem ó-
venjulegt er — og ljótt — er að
finna hjá fréttaflutningi útvarps
og blaða styrjaldarárin og kvik-
myndasýninganna, sem æskan
hefir haft við að búa.
111 nauðsyn neyddi styrjaldar-
þjóðirnar til að reka svæsinn á-
róður í útvarpi og blöðum fyrir
viðhaldi og efling hernaðarand-
ans. Þjóðirnar voru blátt áfram
reknar áfram með áróðri fyrir
gildi hnefaréttarins og gereyði-
leggingarinnar, þótt allt í þá átt
liggi fjarri þeim á friðartímum.
Islenska útvarpið tók þegar í
upphafi upp þau vinnubrögð við
flutning stríðsfréttanna, að lepja
allt upp, sem útvarpsstöðvar
stríðsþjóðanna sendu frá sér,
eins og íslenska þjóðin væri einn
stríðsaðilinn og bráða nauðsyn
bæri til að halda að henni stríðs-
áróðri þeirra þjóða, sem urðu
að halda almenningi í stríðs-
Mánudaginn 11. þ. m. hafði
stjórn Hótel Norðurland h. f.
boð inni í tilefni af því að smíði
hótelsins var lokið og það
tilbúið að taka á móti gestum.
Boðið var þeim, sem aðallega
höfðu starfað að byggingu hót-
elsins og útbúnaði öllum. Einnig
blaðamönnum og ýmsum bæjar-
búum, sem stutt höfðu eigend-
urna á einn og annan hátt að
lyfta því Grettistaki, sem bygg-
ing þessa hótels er.
Þegar gestir höfðu sest að
veisluborði, ávarpaði Jón J.
Þorsteinsson kennari og einn
stjórnandi hótelsins, gestina og
bauð þá velkomna. Ræddi síðan
um þörfina fyrir myndarleg
gistihús og samkomusali, þar
sem fólk gæti notið heilbrigðs
samkvæmislífs við þægindi og
ánægjulegt umhverfi. Kvað
huga. Skefjalausum áróðri
þýsku fréttaþjónustimnar var
haldið að þjóðinni eins og blá-
berum staðreyndum. Fréttatíni-
unum var oft og tíðum að mestu
eytt í flutning skrumvaðals, sem
enga þýðingu hafði fyrir gang
styrjaldarinnar og hlutlausri
þjóð kom ekkert við. Og þessi
tegund ,,fréttanna“ gekk aftur
hvað eftir annað, dag eftir dag.
Og svo var fréttatímunum fjölg-
að. Fimm á dag urðu þeir að síð
ustu, þótt ekkert markvert væri
að frétta. Það var eins og líf
lægi við að troða sem allra
mestu af þessu andlega góðgæti
upp í þjóðina áður en styrjöld-
inni lyki.
Hér verður ekki farið frekar
inn á það, að útvarpið íslenska
liggur undir ámæli fyrir hlut-
drægan fréttafluting. Fyrir að
liafa sleppt að geta að nokkru
þeirra viðburða í styrjöldinni,
sem máske hafa verið þeir merk-
ustu. Það er mál út af fyrir sig.
En um hitt verður ekki deilt, að
allt snið fréttaflutningsútvarps-
ins á stríðsárunum var vel fallið
til að æsa upp hernaðaranda og
ofbeldishneigð, og að margra
hyggju, ósæmilegt fyrir útvarp
hlutlausrar þjóðar, sem þarfn-
aðist alls( annars frekar en stríðs-
æsingapredikana hvaðan sem
þær voru.
(Niðurl.).
hann það takmark eigenda hót-
elsins að halda þar utandyra
hverju því, sem ómenningar-
bragur væri á, og óskaði aðstoð-
ar góðra bæjarbúa og gesta til
þess að þetta mætti takast. Ymsir
tóku til máls undir borðum, en
á milli ræðanna var sungið með
aðstoð hljómsveitarstjóra hótels-
ins, Jóh. Þorsteinssonar. Að end-
ingu sleit Jón Þorsteinsson borð-
haldinu með ræðu. Var þar á
eftir hótelið skoðað og leist öll-
um hið besta á allan aðbúnað
gesta og fyrirkomulag herbergja.
r
A neðstu hæð hótelsins eru
rúmgóð anddyri, fatageymsla,
snyrtiherbergi karla og kvenna,
skrifstofa, fundarsalur, eldhús
og stór samkvæmissalur. Á ann-
ari og þriðju hæð eru 24 gesta-
herbergi. Geta þar gist í einu
allt að 50 manns. Einnig forsal-
Hútel Norðurland íulismiðað.