Alþýðumaðurinn - 21.08.1945, Síða 1

jUþ^umaii) uruux
XV. árg. Þriðjudaginn 21. Ágúst 1945 34. tbl.
Jaínaðarsteínan -
friðarstefna.
Friðurinn er kominn á —
heimsfriður!
Þessi orð hafa undanfarið
borist á öldum ljósvakans frá
landi til lands — frá manni til
manns. — Sannur gleðiboð-
skapur öllum heimi. Hvíld
þreyttum. Lausn þjáðum. Nýtt
tækifæri til drengskapar og
dáða fyrir forystumenn þjóð-
anna. Ný prófraun vits og vilja.
Allir „þeir stóru“ hafa lýst
því yfir að þeir vilji stofnsetja
frið-varanlegan frið. Hitt er
meira á huldu hvernig sá f'riður
verði tryggður þjóðum og ein-
staklingum. Hitler lagði af stað
á sínum tíma með herskara sína
til að koma á heimsfriði. Það
var friður kúgunarinnar. Stoþn-
settur af valdi hins sterka og við
haldið af honum. En þjóðirnar
óskuðu ekki eftir friði í þeirri
mynd. Þess vegna endaði friðar-
förin þýska við líkbörur og
fangelsisdyr foringja nasismans.
Það var friður jafnréttis og
bræðralags, sem þjóðirnar
dreymdi um og gaf þeim kraft
til að standast hörmungar ný-
lokinnar heimsstyrjaldar. Og
verði það ekki sá friður, sem
þær fá, mun ný styrjöld væntan-
leg fyrr en varir.
í Atlandshafssáttmálanum
fræga var svo um mælt, að eftir
styrjöldina yrði það þjóðunum
í sjálfsvald sett hvert stjórnar-
form þær veldu sér. Nú liggur
þetta vandamál fyrir hjá mörg-
um þeirra. Og svo að segja
undantekningarlítið virðast þær
hallast að jafnaðarstefnunni,
þótt þær muni ýmsar þurfa
nokkurn tíma til að koma
stjórnfyrirkomulaginu í það
horf, sem með þarf.
Breska þjóðin hefir fellt sitt
dómsorð, og það er og verður
þungt á metunum.Á Norðurlönd
unum fjórum hafa jafnaðar-
mannaflokkarnir forystuna. —
Jafnvel í liinu undirokaða Finn-
landi tókst rússneska einræðinu
ckki að kæfa rödd fólksins í
nýafstöðnum kosningum.
Frammi fyrir fallbyssukjöftum
erkióvinar þjóðarinnar heimt-
aði hún og hyllti stefnu frelsis
og friðar. Meðal annara þjóða,
sem hernumdar voru og kúgað-
ar af nasismanum, ber mest á
jafnaðarmönnum og þeim flokk
um, sem næst þeim standa, síð-
an þær hafa fengið tækifærið til
að velja og hafna á ný. íhaldið
í sinni fyrri mynd liefir lítið
látið að sér kveða. Fall nasism-
ans virðist hafa dregið úr því
aflið. Það er fimmta herdeild
rússneska einræðisins, sem að-
a*llega heldur uppi tilraunum til
að rugla rás þeirra viðburða,
sem eru að gerast og gerast
munu á næstu árum.
Fyrir dyrum stendur hin ör-
Að kvöldi sl. Þriðjudags lýstu
stjórnir Bandaríkjanna, Eng-
iands, Rússlands og Kína yfir
styrjaldarlokum í Asíu. Hafði
þeim þá öllum borist jákvæð
viðurkenning japönsku stjórnar-
innar á því að hún hefði gengið
að öllum uppgjafarskilmálum
Bandamanna.
Þó var enn barist sumstaðar
á styrjaldarsvæðinu og hefir
haldið áfram fram á þenna dag,
þótt svo eigi ekki að vera. Veld-
ur því tregða Japana að leggja
niður vopn og það einnig, að
seint hefir gengið að koma skila
boðunum um að leggja niður
vopn til hinna dreifðu og víða
einnig einangruðu herflokka
þeirra. Þá hefir japanska stjórn-
in reynst svifasein í heimanbún-
aði á fund yfirmanna Banda-
manna til að undirrita uppgjaf-
arskilmálana.
Hernám Japans fer fram næstu
lagaþrungna stund þegar for-
ráðamenn þjóðanna setjast að
friðarborðinu og taka að skipa
örlögum þjóðanna. Uggur og
vonir eru vafalaust tengdar við
þá stund. En séu augu þeirra
einstaklinga, sem þar ráða mál-
um eigi um of blind á vilja og
óskir fólksins, sem þeir vinna
fyrir, komast þeir ekki hjá að
byggja á jafnaðarstefnunni sem
megingrundvelli undir þeim háu
höllum, sem hornsteinarnir verða
lagðir að á þeim lengi þráða
fundi. Hún ein — jafnaðarstefn
an ber r— í sér frjófið að varan-
legum friði, því hún hefir að
geyma það tvennt, sem fólkið
þráir og þarfnast frelsið og
bræðralagið.
r
An þessara meginþátta í sam-
skiftum einstaklinga og þjóða
verður heimurinn vettvangur
stríðs og storma, sem hrjá mann-
kynið eins og áður hefir átt sér
stað.
daga. Verður um eitt hernáms-
svæði að ræða.
Mikið hefir verið um sjálfs-
morð í Japan undanfarið. Munu
þau flest framin „syni sólarinn-
ar“ til dýrðar.
Styrjaldarlokum hefir verið
fagnað mjög í öllum löndum
Bandamanna og víðar meðal
frelsisunnandi þjóða. Hér á
landi var þeim fagnað með að
fán'ar voru dregnir að hún, frí
gefin frá vinnu o. fl. S. 1. Sunnu-
dag fóru fram fagnaðar- og
þakkarguðsþjónustur í flestum
kirkjum landsins. Forsetinn á-
varpaði þjóðina s. 1. Miðviku-
dag í tilefni af því að friður
væri kominn á í heiminum, og
blöðin hafa helgað þessum mál-
um mikið af rúmi sínu.
„En þá er nú eftir þyngst
hvað er“.
Það er að vinna friðinn.
Héðan
og
þaöan
Listamennirnir frá Hafnar-
firði, sem sagt var frá í næst
síðasta blaði, höfðu skemmtun
í Samkomuhúsinu á Föstudags-
kvöldið var. Þótti hver þeirra
um sig skila sínum þætti í
skemmtuninni með fullri prýði
og skemmtu stmkomugestir sér
hið besta.
Þorsteinn H. Hannesson tenor
söngvari hafði söngskemmtun í
Nýja-Bíó s.l. Miðvikudagskvöld.
Var söngvaranum ágætlega fagn
að og varð hann að syngja auka-
lög. Þorsteinn er talinn einn
hinn allra efnilegasti söngvari
vor og tekur miklum framföj1-
um með hverju ári sem líður.
Hann hefir verið við söngnám
erlendis undanfarið, er hér
heima í skyndiheimsókn og fer
utan aftur bráðlega til áfram-
haldandi náms.
Sextugur varð s. 1. Föstudag
Jakob Karlsson, afgreiðslumað-
ur og stórbóndi að Lundi við
Akureyri. Jakob Karlsson eða
störf hans fyrr og síðar í þess-
um bæ þarf ekki að kynna Ak-
ureyringum. Allir þekkja hvoru
tveggja. Og Akureyringar vita
og þekkja Hka, að Jakob hefir
verið og er einn af virtpstu og
vinsælustu bæjarbúum.
í gær varð Þorsteinn M. Jóns-
son, skólastjóri og forseti bæjar-
stjórnar sextugur. Þorstein hef-
ir lengi borið hátt meðal skóla-
manna landsins, enda liggur
rnikið verk eftir hann á vettvangi
kennslumálanna. Nú síðast hið
glæsilega þrekvirki í sambandi
við Gagnfræðaskóla Akureyrar.
Þá hefir hann og verið all at-
hafnasamur bókaútgefandi, enda
fræðimaður ágætur. Mörg fleiri
störf hefir Þorsteinn haft með
höndum og alls staðar þótt hinn
nýtasti maður.
Vilhjálmur S. Vilhjálmsson,
blaðamaður við Alþýðublaðið
var hér í bænum í s. 1. vilcu.
Skoðaði hann flest hið mark-
verðasta, er bærinn hefir að
bjóða og ræddi við ýmsa for-
ystumenn hans. Má búast við
að Alþýðublaðið beri þess ein-
hver merki í náinni framtíð, að
hann hefir verið hér. Hann fór
heimleiðis á Sunnudaginn.
Þakka öllum þeirn, er sýndu mér vináttu á
sextugsafmceli mínu.
Þorsteinn M. Jónsson.