Alþýðumaðurinn - 25.09.1945, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUMAÐURINN
ÞriÖjudagur 25. Sept. 1945
Konan mín,
SESII.ÍA EGGERTSDÓTTIR,
sem andaðist 19. þ. m. verður jarðsett að Glæsibæ Fimmtu-
daginn 27. Sept. Athöfnin liefst með húskveðju að heimili
okkar, Dagverðareyri, kl. 1.30 e. h.
Sætaferðir verða frá B.S.A.
Kristján Sigurðsson.
fulltrúann til í sex manna nefnd-
ina.
Sósíalistaflokkurinn - sam
einingarflokkur alþýðu ber
því þunga ábyrgð á, að
samkomulag varð í sex
manna nefndinni um ein-
liverja þá mestu hringavit-
leysu, sem samkomulag
hefir náðst nokkurn tíma
um hér á landi, og hefir
orðið alþýðu landsins til
hinnar mestu bölvunar.
Þannig stóð þessi „máls-
vari“ alþýðunnar í ístað-
inu fyrir liana þá:
En við skulum halda sögunni
áfram. Þótt Framsóknarflokkur-
inn og Sjálfstæðisflokkurinn
klifuðu í sífellu á því, að kaup
væri orðið alltof hátt, dettur
þeim aldrei það snjallræði í
hug að greiða niður kaup úr
ríkissjóði. Nei, þeir standa að
því ráði að greiða niður land-
búnaðarafurðirnar. Þannig við-
urkenndu þessir flokkar í verk-
inu, að hlutfall kaups og afurða-
verð hefði raskast launþegan-
um í óhag.
Hin geysilega röskun leyndist
þó nokkuð um sinn vegna niður-
greiðslanna úr ríkissjóði, al-
menningur tók ekki eins eftir
henni.
Loks skeður svo það, að þess-
ar greiðslur úr ríkissjóði eru
orðnar svo gífurlegar, að hann
fær ekki undir risið. Sjálfstæð-
isflokkurinn, sem gengur að því
er virðist með þá grillu eins og
Framsóknarflokkurinn, að kjör-
íylgi bænda vei’ði keypt með
háu afurðaverði einu, grípur til
þess gerræðis að stjórnskipa
húnaðarráð, þótt bændur hefðu
einmitt um sama leyti stefnt
saman fjölmennum fundi, þar
sem húast mátti við að verðlags-
mál landbúnaðarafurða yrðu
ýtarlega rædd. Þannig voru sjálf
sögð réttindi bœnda, að þeir
kysu sjálfir menn til að fjalla
um verðlagsmál sín, af þeim
tekin.
Svo er að sjá, að Sósalista-
flokkurinn hafi lagt blessun sírta
yíir þetta tiltæki landhúnaðar-
ráðherrans, Péturs Magnússon-
ar, því að ekki stóð á íulltrúum
þeirra í ráðinu að mæta. Þó
mun flokknum hafa þótt skyn-
samlegra að hafa einhverja
smugu opna til að skjóta seýj
undan ábyrgðinni, a. m. k. neit-
aði hann að eiga menn í verð-
lagsnefndinni, sem nýskeð hefir
látið ljós sitt skína yfir alþýðu
þessa lands:
Gerðu svo vel, neytandi góð-
ur, mjólkurlítrinn kostar kr.
1,82, smjörkílóið kr. 28,00,
kjötkílóið kr. 10,85, kartöflu-
kílóið kr. 1,54. Kaupið holla
fæðu! Styðjið íslenska fram-
leiðslu!
„Ekki verður annað sagt en
verði þessu sé mjög í hóf stillt,“
segir Morgunblaðið.
„Það er tvímælalaust, að rík-
isstjórnin og þeir flokkar, sem
hana styðja, verða að horfast í
augu við þann vanda að hindra
hækkun vísitölunnar og senni-
lega fyrr en varir við þann
vanda, sem meiri er, að lækka
hana“, segir Þjóðviljinn.
Já, ekki er nú illa af stað far-
ið! Annars virðist ríkisstjórnin
hafa yfirleitt snjalla leið að
hennar dómi út úr dýrtíðaröng-
þveitinu. Það er sem sé upplýst
mál, að hlutdeild smjörverðs í
vísitðlunni er reiknað af AME-
RÍSKA SMJÖRINU, sem hefir
verið skammtað rúml. 1 kg. á
mann, það sem af er þessu ári,
og þó ekki verið nægilegt af því
til upp í þennan skammt.*) Má
nú húast við, að vísitala af kjöti,
mjólk og kartöílum verði reikn-
uð eftir einhverjum smáskammti
þessara vara, sem flutt verði inn
fyrir miklu lægra verð en er á
ísl. vörunni!!!
Sex-manna-nefndar-grundvöll-
urinn, sem verð búnaðarafurða
hefir verið byggt á — og full-
trúi kommúnista þurfti á sínum
tíma aðeins að gera ágreining
um, svo að engu yrði — féll úr
gildi 15. Sept. þ. á. Samt er verð
ið enn byggt á sömu forsendum
og áður var.
Hvernig voru þær forsendur
fundnar í upphafi? Lagðir voru
til grundvallar annars vegar hú-
reikningar, sem engar fullnægj-
andi upplýsingar lágu fyrir um,
að réttir væru allir, hins vegar
árstekjur verkamanna og þá
fyrst og fremst þeirra, sem höfðu
haft gífurlega eftirvinnu vegna
óvenjulegs ástands á vinnumark-
aðinum. Nú er að minnsta kosti
eftirvinna að mestu úr sögunni,
og auk þess hafa fjölmargir
verkamenn og sjómenn orðið
fyrir tilfinnanlegum skakkaföll-
um af völdum síldarleysis í sum
ar. Þótt svo hafi verið, að niðui'-
staða sex-manna-nefndarinnar
hefði verið rétt 1942, mælti allt
með því, að hún væri það ekki
lengur. En breyttum aðstæðum
var ekkert sinnt. Nú er svo kom-
*) Fólk veiti því athygli, að lilutur
smjörsins í framfærsluvísitölunni hefir
verið — við útreikning hennar — miðað-
ur við verð ameríska smjörsins, sem,
þrátt fyrir óhæfilega liáa álagningu, hefir
verið helmingi ódýrara en íslenska smjör-
ið. Líka hefir ekkert verið hugsað um að
tryggja það, að fólk hafi aðgang að
ameríska smjörinu. T. d. hefir amerískt
smjör verið ófáanlegt hér á Akureyri síð-
an í vor, og aukastofnar þeir, sem gefa
réttinn til þessa ríflega skammts, eru fólki
ónýtir. Hér er því um eitt mesta svindlið
að ræða, scm framið hefir verið í sam-
handi við vísitöluna, þó margt hafi þar
gruggugt verið. Ritstj.
ið, að verkamaður fær fyrir dag
kaup sitt 30 1. mjólkur, en 47 l.
1939. Nú fær hann tæp 2 kg.
smjörs fyrir dagkaup sitt, en
4 kg. 1939; og ekki verður hlut-
fallið milli kaups og kjötverðs
betra.
Nú skulum við gera ofurlítinn
útreikning okkur til gamans. Það
mun ekki teljast stórt hú, þar
sem 5 kýr eru og 60—70 ær,
en heldur ekkert sérlega lítið.
Segjum að meðalnyt kúnna sé
2800 L, sem ekki telst þó gott.
Þær mjólka þá 14,000 1. á ári,
verð 1,25 kr. til bóndans (með
núgildandi verðl. talsvert
liærra), það gera 17,500,00 kr.
á ári. Við skulum einnig segja,
að hóndinn leggi inn 60 dilka,
því að eitthvað af ánum hefir
verið tvílembt, meðalvigt sé 13
kg., sem er heldur rýrt, það
gera 780 kg. kjöts. Með núgild-
andi verðlagi er ekki ofætlað,
að hóndinn fengi 8,00 kr. fyrir
kg. en þetta yrðu þá 6040,00
kr. Auk þess er svo slátur, mör
og gærur af dilkunum og ull af
ánum. Það er því ekki ofsagt,
að hrúttótekjur bónda þessa séu
24 þús. kr., og þótt helmingur-
inn færi í kaupgreiðslur, fóður-
hætis- og áburðarkaup, yrði þó
eftir meira en meðalárstekjur
verkamanna hér á Akureyri. —
Það þarf því meir en meðal
þykkskalla til að sjá ekki, að
grundvöllur sex-manna-nefndar-
innar var frá upphafi rangur.
En þó er það versta ótalið enn:
Þeir hændur, sem ráðið hafa um
verðlagsmálin eru að meirihluta
stórbændur. Stórbœndasjónar-
miðin hafa því algjörlega ráðið
í þessum málum, og niðurstaðan
orðið sú, að þeir sem sátu á
bestu jörðunum, höfðu best búin
og best markaðsskilyrðin, hafa
fengið langsamlega mest af verð
uppbótum ríkissjóðs.
Það mun á sínum tíma ekki
þykja ófróðlegur kapítuli í fs-
lenskri stjórnarsögu, að á árun-
um 1942— (ja, til hvað?) hafi
íslendingar verið svo auðug
þjóð, að þeir hafi greitt sumum
hátekjumönnum sínum við land-
búnaðinn stórfé til viðbótar úr
ríkissjóði.
Hugsum okkur, hvað gera
hefði mátt við 20—30 milj.,
sem árlega hafa runnið til nið-
urgreiðslu innlendra afurða!
Fróðir menn þykjast hafa reikn-
að út, að það muni kosta 50 þús.
kr. á býli að raflýsa allar sveitir
landsins. Hvað hefði þá mátt
raflýsa mörg hýli fyrir þetta fé?
Hvað hefði mátt slétta og rækta
marga ha. lands fyrir það?
Hvað hefði mátt byggja marga
sveitabæi að nýju fyrir það?
Hvað hefði mátt kaupa mikið af
vélum fyrir það? Hve mikið
hefði verið hægt að hæta hag
verrstæðra bænda með því?
En íslenskir bændur völdu
sér að fulltrúum Framsóknar-
menn og Sjálfstæðismenn, sem
fannst það hollráð að brjóta
niður hömlur gegn dýrtíðinni,
íslenskir atvinnurekendur völdu
sér Sjálfstæðismenn að fulltrú-
um, sem unnu svo vasklega að
hækkun kaupgjalds, að margir
þykjast sjá fyrir hrun atvinnu-
veganna, ef ekki fæst úr bætt,
og íslenskur verkalýður studdi
kommúnista til aukinna áhrifa í
stjórnmálum landsins, áhrifa,
sem hann sýpur nú grimmilega
seyðið af, því að Framsóknar-
flokkurinn, Sjálfstæðisflokkur-
inn og Kommúnistaflokkurinn
eru allir samábyrgir fyrir hringa
vitleysu landbúnaðarvísitölunn-
ar.
Hver verður svo niðurstaðan
eftir hin miklu veltiár íslend-
inga? Eiga ekki verkamenn stór-
fé í sparisjóðshókinni sinni til
ac^ hyggja sér hús fyrir, kaupa
sér húsgögn og mennta börn sín?
Eiga ekki bændurnir í afskekt-
ari sveitunum og á erfiðari jörð-
unum stórfé í handraðanum til
að bæta jörðina sína og lifsskil-
yrði öll? Á ekki gamla fólkið,
sem verið hefir að murka sam-
an til elliáranna, roknaupphæð-
ir til að baða sig í mjólk fyrir?
Onei, við erum enn svo blessun-
arlega fastheldin á þessa ágætu
stjórnarreglu, sem virðist hafa
fylgt mannkyninu niður í gegn-
um aldirnar: „Því sá, sem hefir,
honum mun gefið verða, og sá,
sem ekki hefir, frá honum mun
tekið verða, jafnvel það sem
hann hefir.“
Stjórnarblöðin,Þjóðviljinn og
Morgunblaðið, láta skína í það,
að dýrtíðarmálin eigi senn að
leysa á röggsaman hátt. Hefði
þá ekki verið skynsamlegri byrj
un að hefja verkið svo snemma,
að aldrei hefði komið til verð-
hækkunarbrjálæðis þess, sem nú
er skollið yfir? Aldrei verður úr
þessu því í lag kipt, að neytend-
ur hafa orðið að greiða inn-
lendu vöruna nú um skeið óhóf-
legu verði. Og þó ríkisstjórnin