Alþýðumaðurinn - 13.11.1945, Qupperneq 1

RæOur um alþjððamðl
Truman, Ohurchill, fievin
og Molotov
Það, sem einkennt hefir al-
þjóðleg stjórnmál síðustu daga
t'g jafnvel vikur, eru rœður. Það
hefir verið svipað umhorfs á
vettvangi alheimsstjórnmála eins
og einhverjar alheims kosningar
væru í nánd. Forystumenn stór-
veldanna og formælendur þeirra
hafa keppst hverjir við aðra urn
að skýra heiminum frá stefnu
sinni og stjórna sinna, svo að
öllum megi ljóst verða, að þeirra
sé ekki sökin. Allir hafa þó tal-
að varlega, svo að ekki lokuðust
öll sund til frekari samkomulágs
umleitana.
T R U M A N
Seint í Októbermánuði liélt
Truman, forseti Bandaríkjanna,
mikla ræðu og skýrði frá stefnu
sinni og ríkis síns í utanríkis-
málum. Ræða hans fjallaði að-
allega nm almennar meginreglur
og sjónarmið, en einstök deilu-
atriði ræddi hann ekki. Hann
skýrði frá 12 atriðum, sem fælu
í sér meginatriðin í stefnu Banda
ríkjanna. Fer hér á eftir útdrátt-
ur úr þeim.
1. Bandaríkin óska ekki eftir
nokkkrum hreytingum á landa-
mærum.
2. Bandaríkin trúa því, að
þjóðir þær, sem sviptar hafa
verið sjálfstæði og sjálfstjórn,
öðlist þau aftur.
3. Bandaríkin viðurkenna eng
ar breytingar á landamærum vin-
veittra ríkja (in any friendly
sart of the world) nema þær séu
í samræmi við óskir þjóðanna,
sem þessi lönd byggja.
4. Bandaríkin telja, að öllum
þjóðum, sem hæfar eru til sjálfs-
stjórnar, ælti að leyfast að á-
kveða stjórnskipan ríkis síns.
5. í samvinnu við bandamenn
sína vilja Bandaríkin stuðla að
því, að óvinaþjóðirnar komi á
hjá séiv lýðræði, og vinna að því
að skapa heim, þar sem nasistni,
fasismi og hernaðarárásir fá
ekki þrifist.
6. Bandaríkin viðurkenna ekki
nokkra stjórn, sem settt er á lagg
irnar með hervaldi erlendra
ríkja.
7. Bandaríkin telja, að allar
þjóðir eigi að njóta frelsis til að
sigla um höfin og skipgenga
skurði eða ár, sem liggja unt
fleira en eitt land.
8. Bandaríkin telja, að allar
þjóðir, sem viðurkenndar eru í
santfélagi þjóðanna, eigi að hafa
aðgang að hráefnum heimsins.
9. Bandaríkin telja, að öll
sjálfstæð ríki Vesturálfunnar
eigi að vinna santan sent góðir
nágrannar að lausn sameigin-
legra vandamála án íhlutunar
að utan.
10. Bandarikin telja, að al-
þjóðleg samvinna í viðskipta-
málum sé mikilvæg til þess að
vinna hug á ótta og skorti.
11. Bandaríkin munu halda á-
frant að vinna að eflingu rit-
frelsis, ntálfrelsis og trúfrelsis.
12. Bandaríkin eru sannfærð
um, að til varðveislu friðarins
sé nauðsynleg samtök santein-
uðu þjóðanna og ætti öllum frið-
sömum þjóðum að gefast kostur
á að taka þátt í þeini, en það því
aðeíns, að þær séu fúsar á að
beita hervaldi, ef það er nauð-
synlegt til þess að tryggja frið-
inn.
I lok ræðu sinnar ræddi Tru-
man um kjarnorkuna og kjarn-
orkusprengjuna. Tók hann þar
skýrt fram, að hafinn væri und-
irbúningur að því, að öðrum
þjóðum en þátt tóku í kjarnorku-
rannsóknunum yrði látin í té
vitneskja um vísindalegar niður-
stöður, en um framleiðslu kjarn-
orkusprengjunnar yrði engin
vitneskja látin í té.
CHURCHILL og BEVIN
Winston Churchill, fyrrv. for-
sætisráðherra Breta, hóf umræð-
ur um utanríkismál í neðri mál-
stofu breska þingsins síðastlið-
inn Miðvikudag. Tók hann mjög
í sama streng og Truman um
kjarnorkusprengjuna. Sagði
hann, að Bretar og. Bandaríkja-
menn œttu að halda v'órð um
hana sem helgan dóm. Hinsveg-
ar hældi Churihill Rússum á
hvert reipi og taldi Stalin mikil-
menni. Churchill var svartsýnn
um horfur í alþjóðamálum og
taldi þær verri en 1918.
Síðar í umræðunum tók Ernst
Bevin, utanríkisráðlierra Breta
til rnáls. Var hann enn tortryggn-
ari í garð Rússa en Churchill og
vítti þá mjög fyrir ásælni í Suð-
austur-Evrópu.
MOLOTOV.
Molotov, utanríkisráðherra
Rússa, hélt ræðu 6. Nóv., daginn
fyrir hyltingarafmæli Sovét-ríkj
anna. Fréttir höfðu áður borist
urn, að Stalin rnyndi þá halda
ræðu og skýra frá stefnu sinni,
en hans er ekki getið í sambandi
við hátíðahöldin. Er ýmsurn get-
um leitt að fjarvist hans, en eng-
in vissa fyrir því, af hverju þau
stafa.
Molotov ræddi uni ástandið í
alþjóðamálunj. Rakti hann enda
lok stríðsins og ræddi unt sigur-
inn yfir fasistaríkjunum og þátt-
töku Rússa í hernámi Japana.
Tvö atriði ræðu hans vekja þó
mesta athygli: Hann taldi heint-
inum stafa hætta af því, að ein
þjóð hefði umráð yfir kjarnorku
sprengjunni. Sagði hann, að
Rússar skyldu fá kjarnorkuna
og fjölmargt fleira. Hitt atriðið,
sem athygli vakti, var afstaða
Molotovs til bandalags vest-
rænna þjóða. Var hann slíku
handalagi mjög andvígur. Taldi
hann, að slíkt bandalag gæti að-
eins haft illt í för með sér.
Telja má, að ræður þær, er
skýrt hefir verið frá, gefi ekki
miklar bendingar unt það, er
koma skal. Af þeim er að vísu
Ijóst, að santkomulag Rússa og
Vesturveldanna er ekki eins gott
og ákjósanlegt væri. Flestir
munu geta fallist á meginreglur
Trumans, en sitt er hvað megin-
reglur og framkvæmd þeirra og
í öllum stjórnmálum er fram-
kvœmdin aðalatriðið. Ræða
Molotovs bendir eindregið til,
að Rússar séu í vörn. Þeir hræð-
ast bandalag Breta og Bandaríkj
anna og þeir óttast kjarnorku-
sprengjuna, en eftir er að sjá,
hvort sá ótti hefir áhrif á stefnu
þeirra í utanríkismálum, og það
er heldur ekki sýnt, hvort sam-
komulag, sem stofnað yrði til
vegna þess, að annar aðilinn ótt-
Fundur
í Verslunarmannahúsinu Fimtu-
daginn 15. Nóv. og hefst kl. 8.30
eftir hádegi.
FUNDAREFNI:
1. Inntaka nýrra félaga.
2. Stefnuskrá Alþýðufl. í
bæjarmálum
3. Kosnings skipulags-
nefndar
4. Fréttir
5. Orðið er laust.
Fastlega skorað á félagsfólk-
ið að mæta vel og stundvíslega.
Stjórnin.
Verkamað-
ur skrifar
Það er engin ný skemmtisaga,
sem hér skal sögð, heldur aðeins
á stöku stað gripið ofan í gömlu
söguna um öryggisleysi og illar
horfur um afkomu okkar Akur-
eyringa. Hefir sjaldan þótt byr-
lega hlása hér í þeint efnum
þegar frá eru skilin hernámsár-
in. Og er álit margra kunnugra
manna að nú muni fyrst kasta
tólfunum ef við ekki þegar í
stað gerumst virkir aðilar að
þeirri nýsköpun atvinnuveganna,
sem nú er að hefjast um land
allt. Eins og fullkunnugt er hafa
flestir kaupstaðir og kauptún
landsins gert stórhuga áætlanir í
þá átt að hyggja upp atvinnulíf-
ið, en hér á okkar fögru Akur-
eyri — hæ margháttaðra mögu-
leika, virðist takmarkið vera, að
daufheyrast við kalli nýja tímr
ans og fljóta sofandi að feigðar-
ósi. Að vísu tókst. eftir mikið
Framhald á 4. síðu.
ast hinn, ntyndi til langframa
megnugt þess að skapa frið á
jörð.
X.