Alþýðumaðurinn - 13.11.1945, Blaðsíða 2

2
ALÞTÐUMAÐURINN
Þriðjudaginn 13. Nóv. 1945
Hættuleg öf
(Niðurlag.)
í síðasta blaði lauk ég ináli
mínu með því að birta hina
furðulegu 25. grein í samning-
um verkamannafélagsins „Dags-
brún“ og Vinnuveitendafélags ís
lands, en vegna þeirra, sem ekki
kynnu að hafa lesið það blað,
en fá þetta í hendur, tek ég hana
hér upp aftur, og þá með frek-
ari skýringum en áður.
Greinin er svohljóðandi:
„Stjórn Dagsbrúnar skuld-
bindur sig til að vinna að
því eftir mætti, að samning
ur þessi verði haldinn í
öllum greinum af hálfu fé-
lagsmanna, meðan hann er
í gildi, þar á meðal til að
beita sér gegn því að verka-
menn geri hópsamtök um
að hverfa frá vinnuveitanda
vegna tilboða annarstaðar
um hærra kaup en ákveðið
er í samningi þessum. A
sama hátt skuldbindur
stjórn vinnuveitendafélags-
ins sig til að vinna móti því
að verkamenn séu lokkað-
ir frá vinnustöðvum með
yfirboðum eða tilraunir séu
gerðar til að fá þá til að
vinna fyrir lægra kaup en
samningur ákveður.“
Hvílík regin verklýðssvik eru
framin af stjórn Dagsbrúnar með
því að rita undir svona plagg,
og hvílík svívirðing hér er á
ferð, sést enn skýrar þegar at-
huguð er 5. grein sama samn-
ings. Hún byrjar svo: (Leturbr.
mín)
LÁGMARKSKAUP í al-
mennri dagvinnu fyrir full-
gilda verkamenn“ o. s. frv.
Með orðinu lágmarkskaup er
meint og því lofað, að verka-
menn fái að njóta hærra kaups
en þetta ef í boði er. Þ. e. geta
sætt þeim hlunnindum, sem eft-
irspurn og samkeppni um vinnu-
kraftinn skapar. En svo koma
bara þeir háu herrar, sem um
þessi mál fjalla og semja per-
sónulega um, að gera þetta á-
kvæði að engu. Hjálpast að því
að verja pyngju atvinnurekenda
fyrir verkamönnum og gera hlut
þeirra sem rýrastan.
Til samanburðar er rétt að at-
huga aðstöðu bænda á líkum
vettvangi. Löggjöfin tryggir þeim
hærra verð fyrir afurðir þeirra
þann tíma ársins, sem eftirspurn
in er mest eftir þeim, en það er
sama og kauphækkun fyrir hænd
Urna. Hvað skyldu bændur
segja við sína forsvarsmenn, ef
þeir færu að makka við neyt-
I að verki.
endurna um það að þeir skyldu
„skuldhinda“ sig til „eftir
mætti“, að hafa þessi hlunnindi
af þeim, sem stunda húskapinn?
Þó hér hafi verið bitið höfuð-
ið af skömminni, þarf enginn að
ætla, að kommúnistar séu allir
þar sem stjórn Dagsbrúnar er.
Hér nyrðra hafa formenn tveggja
verklýðsfélaga sagt frá því, að
þeir hafi fengið aðfinnslur frá
starfsmanni kommúnistaforyst-
unnar í Alþýðusambandinu fyr-
ir nokkru síðan fyrir það eitt,
að þeir náðu betri samningum
við atvinnurekendur á staðnum
en Alþýðusambandsstjórnin
hefði talið gott og hæfilegt.
Haustið 1942, þegar Erlingur
hróðir minn gerði þá bestu samn
inga við atvinnurekendur hér,
sem þá átlu sér stað í landinu,
gátu kommúnistar í Reykjavík
ekki dulið gremju sína yfir því
að þessir samningar höfðu tekist.
Maður, sem kom frá Reykjavík
rétt eftir að fréttin um þessa
glæsilegu samninga barst þang-
að, gat þess við mig, að sér hefði
þótt einkennilegt að heyra ldjóð-
ið í kommúnistunum í höfuð-
staðnum út af þessum sanming-
um. Einn hefði nú gengið svo
langt að segja, að það væri naum
ast r. . . . á karlhelv. . . . þarna
norður á Akureyri. Það þvrfti
að „handtéra“ hann við tæki-
færi.
Og það stóð ekki á „handter-
ingunni“ þegar kommúnistar
fengu áhrifavald í Alþýðusam-
bandsstjórninni. För þeirra sam-
einingar-Jónanna hingað var
ekki farin fyrir verkalýðinn.
Það, að stærsti atvinnurekandi
bæjarins hljóp þegar til sam-
vinnu við þá til að koma Verk-
lýðsfélagi Akureyrar fyrir katt-
arnef, var engin tilviljun. Hún
var hara einn liður í þeirri þró-
un, sem verið var að vinna braut
í íslenskri verklýðshreyfingu, að
koma þeim mönnum þar til
valda, sem gera sanminga eins
og Dagsbrúnarsamningana, sem
aðal-perlurnar úr hafa ver-
ið sýndar hér, og efla þá „sam-
vinnu“, sem stofnað hefir verið
til gegn hagsmunum og atvinnu-
frelsi verkalýðsins.
V.
Þetta, sem ég hefi sagt hér á
undan liggur opið fyrir. En nú
býst ég við að einhverjir, sem
ekki átta sig á samhengi ástæðna
og athafna, spyrji hvað þetta
komi máli B. B. við og dómi Fé-
lagsdóms, sem ég gat um í upp-
hafi þessarar greinar.
Ófreskja kúgunarinnar hefir
marga arma og langa. Klær henn
ar læsa sig inn á ólíklegustu stöð
um.
Fyrir mér liggur málið þann-
ig, og ég trúi ekki öðru en það
verði margir, sem líta á það á
sama 'hátt þegar gögnin liggja
á borðinu fyrir framan þá.
Eins og sagt er frá fyr í þess-
ari grein, hefir Morgunblaðið
játað nýlega, að samningar séu
í gildi milli forystumanna Sjálf-
stæðisfl. og Kommúnistafl. um
haráttu gegn Alþýðufl. innan
verklýðsfélaganna. Þetta vissu
reyndar allir áður, en játning
Morgunbl. er þó mikilvæg sönn-
un í málinu. Reyndar virðist
vera hér um samninga milli at-
vinnurekendavalds Sjálfstæðis-
flokksins og kommúnistaforyst-
unnar að ræða, en ekki milli
flokkanna sem heilda. Það sýna
og sanna Dagsbrúnarsamning-
arnir hest. Virðast þá málin
liggja þannig fyrir frá háðum
hliðum. Til þess að kommúnista-
forystan í Alþýðusamhandinu
geti staðið við samningana frá
sinni hlið, er nauðsynlegt fyrir
hana að geta kúgað alla
verkamenn inn í verk-
lýðsfélögin, og svo heimtar Al-
þýðusamhandsstjórnin að henni
sé falið að fara með alla samn-
inga fyrir verklýðsfélögin. Með
þessu er félögunum sjálfum ýtt
til liliðar í baráttunnni. Félágarn
ir missa áhugann fvrir haráttu-
málunum og taka því, sem að
þeim er rétt.
Eins er það með félög at-
vinnurekenda. Þegar allt samn-
ingavald verklýðsfélaganna er
komið í hendur Alþýðusamhands
stjórnarinnar í Reykjavík, eru
þessi félög út um land nauð-
beygð til að ganga í Vinnuveit-
endafélag íslands og láta það
fara með umboð sitt í samning-
um um kaup og kjör. Hér verða
því aðilar að öllum þessum mál-
um tvær fámennar klíkur í R.-
vík, sem nota aðstöðu sína til
pólitískra hrossakaupa.
Báðir aðilar vita að öll þessi
atvinnukúgun er hrot á atvinnu-
frelsi manna og stjórnarskrá
ríkisins, en til þess að viðhalda
þessari aðstöðu verður að berja
niður hverja tilraun til að brjóta
þessar viðjar.
í Félagsdómi eiga þessir tveir
aðilar sinn fulltrúann hvor, eða
samningsaðilar tvo dómendur af
fimm. Þetta er sterk aðstaða.
Svo sterk að ekki þarf nema
einn af hinum þremur að snúast
á sveif með fulltrúum áður-
nefndra samningsaðila og dóm-
urinn er á valdi þeirra. Auðvitað
er þetta óþolandi ástand og bein-
asta leið til að skapa vald í
landinu, sem getur aðhafst hvaða
svívirðingu 'sem er, þar sem
skannnsýni löggjafanna hafa sett
Félagsdóm á bekk með Hæsta-
réttij svo ómögulegt er að ná rétti
sínum gagnvart honum, hvernig
sem framferði hans er.
Hér tel ég vera fólginn lykil-
inn að því að dómurinn í máli
B. B. féll eins og raun varð á.
Pólitískir hagsmunir og hrossa-
lcaup tveggja aðila, sem háðir
eiga gengi sitt undir því að per-
sónufrelsi og réttindum alþýð-
unnar sé haldið undir jámhæl
kúgarans voru í veði. Þess vegna
varð að herja niður tilraun verka
mannsins til að ná þeim rétti,
sem honum er heitið í stjórnar-
skrá ríkisins. Aðeins af þessum
ástæðum getur — að mínu áliti
•— skapast þvílíkt plagg, sem
dómur Félagsdóms í máli B. B.
er. Svo langt er frá. að hann
byggist á lögum og almennum
rétti.
Og það er enginn tilviljun, að
það er verkamaður, sem óréttin-
um er beittur. Hann á sameigin-
legan óvin í háðum þeim aðil-
um, sem hafa skapað sér að-
stöðu til að svifta hann mann-
réttindum og frelsi.
Síðar mun ég svo sýna fram
á hvílík blekking það er, að það
sé hagsmunaatriði fyrir verka-
menn yfirleitt, að hafa í samn-
ingum verklýðsfélaganna for-
rétlindaákvæði til vinnu hjá sér-
stökum atvinnurekendum.
Þau eru livergi til í reynd.
Halldór Friðjónsson.
Burt með
áfengið!
Ríkisstjórnin hefir sagt upp
fjórum af lögregluþjónum hæj-
arins, en þeim var bætt .við lög-
regluliðið 1940. Málið lá fyrir
síðasta bæjarstjórnarfundi. Var
bæjarstjórnin sammála um, að
ekki megi fækka lögregluþjón-
unum, meðan núverandi ástand
ríkir í áfengismálum hæjarius.
Samþykkti hún því, að gerði rík
isstjórnin alvöru úr þessu, krefð
ist bæjarstjórnin þess að áfe.ng-
isútsölunni hér yrði lokað.
Búist er við að á næstunni
verði haldinn hér almennur fund
ur um áfengismál, samskonar og
fundirnir syðra, sem sagt var frá
í síðasta blaði. Er vel að þessi
mál séu tekin til meðferðar á
sem flestum stöðum.
★
Þing Æskulýðsfylkingarinn-
ar, nýlega haldið í Reykjavík,
skoraði á ríkisstjórnina að láta
héraðabönn koma til fram-
kvæmda sem fyrst og veita ekki
drykkjumönnum ábyrgðarmikl-
ar stöður. Skoraði það á önnur
æskulýðsfélög landsins að veita
bindindismálinu allan þann
stuðning er þau mega.