Alþýðumaðurinn - 28.08.1951, Síða 1

XXI. árg.
Þriðjudagur 28. ágúst 1951
30. tbl.
Ibúar Ahireyrar 7459 í drslok 1910
í árslok 1949 var íbúatalan 7017 manns
2 9.sgúst 1S62 hlaut hærínn kaupstaðar-
réttindi
,,Mjór er mikils vísir"
Saga Akureyrar er ekki orðin
gömul að árum né rík að stór-
brotnum atburðum, og þó er hún
vissulega ævintýri líkust, eins og
raunar öll saga íslenzku þjóðar-
innar nú um aldarbil.
Árið 1850 bjuggu 187 manns
á Akureyri. I árslok öld síðar búa
hér 7439 manns, og lætur þá
nærri að íbúatalan liafi fertug-
faldast. Sé skemmra farið aftur í
tímann, má geta þess, að 1. nóv.
1901 var mannfjöldinn hér 1370
manns, þ. e. hér ætti að vera um
40 þús. íbúa bær um aldamótin
2000, ef líkur vöxtur helzt á bæn-
um og s. 1. hálfa öld.
Þá má geta þess til gamans, að
árið 1891 voru útsvör áætluð
1200 kr. hér í bæ og árið 1900
3300 kr., en s. 1. vetur voru þau
áætluð rúml. 6,5 millj. kr., en að
visu verður þess að gæta, að gildi
krónunnar hefir mjög raskazt á
þessum tíma.
Einu sinni var —.
Einhverjir hefðu kannske gam-
an af í tilefni af afmælisdegi bæj-
arins á morgun — að lesa eftir-
farandi lýsingu af Akureyri 1553.
Birtist hún í blaðinu Norðra það
ár og hljóðar fyrri liluti hennar
svo:
Akureyri.*]?ar eru nú heimilis-
fastir 230 manna, þar af 40 heim-
ilisráðendur, þeirra á meðal
fjórðungslæknirinn, apótekarinn,
3 kaupmannsfulllrúar, 1 borgari,
1 borgarinna, 1 veitingakona, sem
selur kaffi m. fl., og nokkrir sem
þjóna að verzlun, 1 prentari, 1
bókbindari, 4 gull- og silfursmið-
ir, 4 járnsmiðir, 5 tré- og húsa-
smiðir, 1 söðlasmiður, 1 múrari,
1 skóari, og enn nokkrir, sem
meðfram öðru leggja stund á
járn og trésmíði, og hér um bil
60 börn ófermd. í bænum eru 33
timburhús, og nokkur af timbri
með torfþaki, auk annarra, sem
eru með veggj um og þaki af torfi,
1 prentsmiðja, en kirkja engin,
barnaskóli enginn, spítali enginn,
geslgjafahús ekkert. Næstliðið
sumar öfluðu bæjarmenn 686 tn.
af jarðeplum og hér um bil 1800
hesta af heyi. Þar eru og 40 kýr,
fátt eitt af sauðfé og hrossum.
Þar eru 32 för, mest
manna og fáein stærri. Helztu at-
vinnuvegir bæjarmanna eru:
verzlun, srníðar, heyskapur, jarð-
eplarækt, selveiði, fiskiafli og
síldarveiði. Meginbærinn liggur á
sléttri sandeyri, sem er „Akur-
eyri“ innst við Eyjafjörð vestan-
verðan, hér um bil 18 fet yfir
sjávarmál, þar sem hún er hæst.
Yfirstéttarhroki.
Árið 1859 var lagt fyrir Al-
þingi frumvarp til bæjarstjórnar-
laga fyrir Akureyri. Var flutnings
maður þess Sveinn Skúlason, rit-
stjóri Norðra. í gagnrýni, sem
kom fram á þingi á frumvarpinu,
var að því fundið, að tómthús-
mönnum væri enginn fulltrúi ætl-
aður í bæjarstjórn, eins og þó
væri lögákveðið í Reykjavík.
Þessu svaraði Sveinn m. a. með
þessum orðum (Saga Akureyrar
blaðsíðu 68.1: „Þegar bæjarstjórn
kemur á Akureyri, þá veit ég, að
hún muni hafa á móti því, að
þessir tómthúsmenn með soltna
maga, og ekkert í þá að láta, kom-
ist þar að.“
Er svo að sjá, sem Sveini Skúla-
syni hafi ratazt hér satt orð á
munn, því að enn í dag býr bæj-
arstjórn Akureyrar svo að bæjar-
fulltrúum, að nær má heita ó-
kleift fyrir daglaunamenn að
sitja í bæjarstjórn og hljóta af
því vinnutjón og tekjumissi. Hef-
ir þannig bæjarstjórn Akureyrar
frá upphafi verið skipuð af meiri-
hluta úr broddborgaraliði bæjar-
ins. Hefir þetta mótað að vissu
marki settlegan , en um leið kon-
servatívan og þyngslalegan svip á
stjórn bæjarmála, kannske að
sumu leyti bæjarlífið allt.
Skólabær, iðnaðarbær,
fagur bær, og nú
rísandi útgerðarbær.
Á vetrum setur „skólaæskan“
mikinn svip á bæinn og gerði það
þó drjúgum meira fyrr. Iðnaðar-
stétt bæjarins hefir lengi verið og
er enn fjölmenn, og í þeim hópi
hefir bærinn átt marga sína mæt-
ustu borgara. Þá 'hefir Akureyri
fengið orð fyrir að vera fagur
bær, bæði frá náttúrunnar hendi
og af manna völdum, og má þó
gengin frægð að meiru eða minna
leyti. Og svo er Akureyri nú að
verða rísandi útgerðarbær. Hvergi
hefir útgerð nýsköpunartogar-
anna svo nefndu gengið betur en
hér. Það er stolt og hamingja
bæjarins i dag.
En mættum við ekki
að ósekju vera
aðsópsmeiri.
Á aljjjóðarvettvangi gætir Ak-
ureyringa ekki mikið. Þeir virð-
ast nánast sagt heldur værukærir.
Þjóðmálaskörunga eiga þeir ekki.
Framkvæmdaraðsópsmenn eiga
þeir fáa, dýrkun listanna er mis-
brestasöm, og smáborgaraleg
tregða allrík til að viðurkenna
það, sem þó er vel gert, sárfáir
iðka vísindastörf og þá aðeins í
hjáverkum stopulla tómstunda,
og svona mætti upp telja. Þó er
margt af vel gerðu fólki, en það
er eins og þurfi að hrista það
upp. Það er eins og því gleymist
allt of oft, að því fylgir ábyrgð
og því fylgja kröfur að vera íbú-
ar höfuðstaðar Norðurlands og
næststærsta bæjar landsins.
—j <—
ÍBÚATÁLA GLERÁR-
ÞORPS UM SL. ÁRAMÓT
REYNDIST 527 MANNS
Við manntalið í vetur reyndist
íbúatala Glerárþorps vera 527
manns, en í Lögmannshlíðarsókn
allri 660 manns.
••
Russneskt síldarsöltunar-
ship d Akureyrarhöfn
Síðastliðinn laugardag kom hér
á höfnina rússneskt síldarsöltun-
arskip (móðurskip) til að taka
vatn, og var það hér yfir helgina.
Varð bæjarbúum tíðreikað nið-
ur á bryggju til að virða fólkið
um borð fyrir sér, en það virtist
flesl á æskuskeiði og smávaxið,
heldur tötralegt, en fremur mynd-
arlegt margt. Á sunnudaginn
gekk Jjað í smáhópum hér um
göturnar afskiptalaust, en kur-
eist. Bæði á laugardags- og
sunnudagskvöld var dunandi
harmonikumúsik urn borð og
dans, en í landi stóðu forvitnir
áhorfendur.
Skip þetta var hinn mesti ryð-
kláfur og vinnuskilyrði um borð
frumstæð, að því er séð varð.
tveggja vel gæta þess, að það verði ekki
Ahureyri er nú örtvaxandi bœr.
Slys á Hjalteyri
*
Síðastliðið laugardagskvöld kl.
um 10.30 slasaðist maður alvar-
lega um borð í b.v. Gylli frá
Reykjavík, sem staddur var við
Hjalleyri. Bar slysið að með
Jjeim hætti, er nú skal greina:
Verið var að kola skipið og
var búið að setja kolin í það öðr-
um megin og var verið að snúa
því við bryggjuna til að hægt
væri að selja kol í liina hliðina.
Þegar langt var komið að snúa
skipinu og það var alveg að
stöðvast, var skyndilega keyrt aft-
ur á bak á svo mikilli ferð, að
landfestar, sem voru úr gildu
manillurvírtógi slitnuðu og slas-
aðist þá einn skipverja, Sigurð-
ur Karlsson, háseti, frá Reykja-
vík, piltur um tvítugt, með þeim
hætti, að því er talið var, að fest-
arendinn hafi kastast í hann, þeg-
ar festin slitnaði. Annað lærið,
nokkuð ofan við hné, tættist í
sundur og leggurinn mun hafa
brotnað illa, en ekki mun slysið
hafa reynzt eins hæltulegt eins og
í fyrstu var ætlað. Maðurinn var
fluttur á sjúkrahúsið á Akureyri.
Talið er, að ferð sú, er kom á
skipið öllum að óvörum, muni
hafa stafað af mistökum og er
upplýst, að I. vélstjóri hafi verið
undir áhrifum áfengis. Sjópróf
fór fram á Hjalteyri á sunnu-
dagskvöld vegna þessa atburðar.
JÖRUNDUR
hefir nú afiað nær
13 þús. mól síldar
Togarinn Jörundur er afla-
hæsta skip síldveiðiflotans ísl. í
sumar, svo sem kunnugt er, og
mun nú hafa aflað um 12,600 mál
síldar, en það eru ágæt veiðiföng.
1 gær var togarinn að veiðileit
um 90 mílur austnorðaustur af
Langanesi, ásamt öðrum togur-
um, sem á síldveiðar ganga.
Höfðu Jjeir fundið þar síld með
dýptarmæli, en ekki hafði hún
Útflutningur brennisteins
aí hefjast frá Húsavík
Samkvæmt frétt frá Húsavík
hefir verið stofnað hlutafélag,
sem hyggst nema brennistein á
Þeistare.ykj um og við Námaskarð
og flytja til Englands um Húsa-
vík. Hefir Húsavíkurbær gerzt
hluthafi, og samið hefir verið
við Bifreiðastöð Þingeyinga á
Ilúsavík um flutning brenni-
steinsins frá námunum til Húsa-
víkur. Ráðgert er að flytja um
300 smálestir utan á þessu ári.
Ekki hefir blaðið frétt, hvort
samið hefir verið um námurétt-
indi við landeigendur né heldur
hvaða fjármagn stendur að baki
þessum fyrirætlunum.
Fegrnnarrfélag
Akureyrar minn-
isl afmælis
bæjarins
Fegrunarfélag Akureyrar hefir
ákveðið að gera 29. ágúst — af-
mælisdag Akureyrarbæjar — að
hátíðis- og fjáröflunardegi til á-
góða fyrir starfsemi sína.
Verður kvöldskemmtun annað
kvöld í Samkomuhúsinu, þar sem
Lúðrasveitin, Kantötukórinn og
Jón Norðfjörð skemmta, og
Brynjólfur Tobíasson flytur ræðu.
— Jafnframt fer þar fram af-
hending verðlauna fyrir bezt
hirta skrúðgarða í bænum.
Kvikmyndasýningar verða í
Nýja-Bíó og Skjaldborgarbíó kl.
7, og merkjasala verður frá því
um hádegi.
vaðið, og ekkert veiðzt um rniðj-
an dag.
Smærri síldveiðiskip voru sögð
í landvari í gær.