Alþýðumaðurinn - 27.11.1951, Page 1
Þriöjudagur 27. nóvember 1951
42. tbl.
XXI.
arg.
sins i
Télf stinda hvíld d
öllum veiðni.
Þrír þingmenn Alþýðuflokks- hraustbyggðustu menn urSu
ins í neðri deild, þeir Stefán Jóh. heilsulauslr á unga aldri. AlþýÖu-
Stefánsson, Emil Jónsson og Gylfi flokkurinn hóf þá þegar baráttu
Þ. Gíslason, lögðn strax á fyrsta fyrir löggjöf til verndar sjómönn-
degi þingsins, fram jrumvarp til' Um meö þeim árangri, aö h:n al-
laga um tólf stunda hvíld á sól-. kunnu togaravökulög, sem form.
arhring á togurum á öllum veið- Alþýöuflokksins, Jón Baldvins-
um. son, fékk samþykkt á Alþingi ár-
iö 1921, tryggöu togarahásetum
Frumvarpiö er frumvarp til 6 stunda hvíld á sólarhring, meö
laga um breytingu á lögum nr.!an siciP voru veiöum. Þetta
53 27. júní 1921 um hvíldartíma' oröalag var hártogaö af sumum
háseta á íslenzkum botnvörpu- skipstjórum. Létu þeir slíta vökt-
skipum og á lögum nr. 45 7. maí urn’ l^ESar laSl var a^ sta® heim,
1928 um breytingu á þeim lög-' °S settu e^r vaktir fyrr en kom-
um. Það hljóðar svo: jið var a Lskimiðin aftur. Barátt-
I unni var haldið áfram, og meÖ
l gr lögunum, sem gengu í gildi 1.
_ , 1 iúlí 1928, náöist 'hin upphaflega
2. gr. laganna orðist svo: 1 ,,,,,, *
. , , . 8 tima hvildarkrafa, er atti ao
Þa er sk.p er að veiöum með
, , .. «•-•]• -n- ívrirbyggja ofþjökun við þessa
botnvorpu eða a sighngu milh - '.
. , , , , ströngu vinnu, sem oft var unnm
.nnlendra hatna og tiskimið- °
°S
anna, skal jafnan skipta sólar-
hringnum í fjórar sex stunda vök-
ur. Skal eigi nema helmingur há-
seta skyldur að vinna I einu, en
hinn helmingurinn eiga hvíld, og
skal hver háseti hafa að minnsta
kosti 12 klukkustunda hvíld á
sólarhring hverjum. Samningar
mllli sjómannafélaga og útgerð-
armanna um lengri vinnutíma en
fyrir er mælt í lögum þessum
skulu ógildir vera.
2. gr.
4. gr. orðist svo:
Skipstjóri og útgerðarmaður
bera sameiginlega ábyrgð á því
að fyrirmælum þessara laga sé
fylgt, og varðar ítrekað brot
skipstjóra stöðumissi.
3. gr.
1 stað „100—10000“ í 5. gr.
laganna komi: 5000—50000.
4. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi.
í greinargerð fyrir frumvarp-
inu segir:
„Á síðasta þingi flutti þing-
maður Isfirðinga, Finnur Jóns-
son, frv. samhljóða þessu frv. Var
því vísað til n„ en hún afgreiddi
það ekki. Af þeim sökum er mál-
ið nú flutt aftur. í gréinargerð
þess frv. sagði m. a.:
„Vökur og takmarkalaus
þrælkun togarasjómanna gekk á
sínum tíma svo úr hófi fram, að um víðs vegar að. Hún klofnaði
í verstu veðrum. Einnig var bvo
! eðið á, að vaktir skyldu hald-
ast, meðan skip væri í siglingu
milli innlendra hafna og fiski-
miðanna. í þessum lögum var
ákveð.ð að skipta sólarhringnum
sem héi segir:
Fyrst 6 tíma hvíld og 18 tíma
á þilfari, en síðan 8 tíma hvíld
1 samfellda og 16 tíma á þilfari.
Þegar fyrirkomulag þetta hafði
staðið nokkur ár, komust menn á
þá skoðun að fenginni reynslu,
að heppilegra væri að skipta vökt-
um þannig, að 6 tíma hvíld kæmi
eftir hverja 12 stunda vinnu. —
í tilefni af frv. til 1. um tólf
stunda hvild togaraháseta, sem
borið var frarn á Alþingi 1947,
en vísað var til ríkisstjórnarinn-
ar, skipaði þáv. forsætis- og fé-
lagsmálaráðherra, Stefán Jóh.
Stefánsson, 6 manna milliþinga-
nefnd í málið. í nefndinni voru
Jónatan Hallvarðsson, hæstarétt-
ardómari, og Torfi Hjartarson,
tollstjóri, skipaðir án tilnefning-
ar, Borgþór Sigfússon, formaður
Sjómannafélagsins í Hafnarfirði,
og Sigfús Bjarnason, starfsmað-
ur Sjómannafélags Reykjavíkur,
af hálfu sjómanna, en af hálfu út-
gerðarmanna Skúli Thorarensen,
forstjóri, og Ingvar Vilhjálmsson,
útgerðarmaður.
Væntu menn góðs árangurs af
slarfi nefndarinnar.
Nefndin starfaði í rúmt ár og
hefir viðað að sér miklu af gögn-
togurum ó
| að lokum í þrennt. Fulltrúar sjó-
! rnanna lögðu til, að lögboðin yrði
12 stunda hvíld togaraháseta,
fulltrúar útvegsmanna lögðust
gegn því, en tveir nem. gerðu
engar tillögur. Af þessu er aug-
jljóst, að samkomulag næst ekki
með hásetum og útgerðarmönn-
um um þetta mál.------
Fulltrúar útvegsmanna leggja
höfuðáherzlu á, að aukinn hvíld-
artími mundi mjög draga úr
framle.ðslu togaranna og manna-
fjölgun á skipunum, sem nauð-
synlegt væri til að halda afla-
magninu, ef hvíldartíminn væri
aukinn, yrði svo kostnaðarsöm,
að ókleift yrði að halda togurun-
um úti. Jafnframt benda þeir til
fr stunda sjómanna á fiskveið-
um, en gera saltfiskveiðar lítt að
umtalsefni.
Fulltrúar sjómanna segja hins
vegar um þessi atriði:
„Átta stunda vinnudagur hefir
verið lögleiddur með flestum
menningarþjóðum heims og við
hér á landi haft hann urn árabil.
Víðá er enn unnið að styttingu
vinnudagsins. Það er því ekki
sæmandi ,að togarasjómenn þurfi
að vinna 16 klukkutíma á sólar-
hring og ávallt við mun verri að-
stæður en menn í landi. íslenzk
togaraúlgerð hlýtur að byggjast
á því, að menn fáist til að stunda
þá atvinnu, en það verður því að-
eins, að menn njóti í þeim starfa
þeirrar hvíldar og aðbúðar, sem
þeim er nauðsynleg. Seinna at-
riðinu hefir verið séð fyrir með
hinum nýju og stóru skipum, sem
við eigum nú. En að því er hvíld-
artímann varðar, verður ekki
talið, að nauðsyn sjómanna hafi
verið fullnægt, og er þess ekki að
vænta, að menn séu fúsir til þess
að ráða sig á togara til 16 stunda
vinnu á sólarhring, er fáanleg er
vinna í landi, þar sem 8 stunda
vinnudagur er gildandi.
Það er vitað mál, að togara-
vinna er engin íhlaupavinna og
stór hópur manna gerir hana að
1 fsstarfi sínu, en eins og nú er
háttað um vinnutíma, er ekki
hægt fyrir menn nema á bezta
aldri að stunda þessa atvinnu.
Þegar menn eru orðnir miðaldra,
eru þeir orðnir svo til útslitnir,
en oft samt neyddir til að vera
áfram á sjónum, sökum þess að
þeir fá ekki vinnu í landi. Líðan
þessara manna þaif ekki að lýsa. j
Utgerðarmenn halda því hins
vegar fram, að stytting vinnu-
tímans mundi þýða fleiri menn i
um borð í skipunum og þar af
leiðandi hærri útgerðarkostnað.
En við teljum miklar líkur fyrir,
að þótt fjölga þyrfti mönnum til
að byrja með, mundi það koma
fljótt í ljós, að vinnuafköst
mundu aukast það mikið við
aukna hvíld, að fleiri menn en nú
eru um borð í togurunum mundu
óþarf!r.“
Síðan þetta var ritað hefir sam-
tökum sjómanna í harðvítugri
vinnudeilu tekizt að knýja ákvæði
um 12 stunda hvíld á saltfiskveið-
um inn í kjarasamninga. Er samt
sem áður nauðsynlegt að lögfesta I
uessa skipan og kveða svo á, aðj
hún taki til ísfiskveiða einnig. !
Engin sanngirni mælir með j
því, að togarahásetar vinni nokk-
urn tíma 16 stundir á sólarhring,
þegar landmenn vinna 8 stundir.
Munurinn er nógu mikill enn, þó
að togarasjómönnum verði
tryggð með lögum 12 stunda
hvíld í sólarhring.
Nú stendur fyrir dyrum upp-
sögn gildandi kjarasamninga á
milli s’ómanna og togaraeigenda.
Er öllum Ijóst, að langvarandi
stöðvun togaraflotans er þjóð-
hættuleg. En það er engum vafa
bundið, að nokkuð mundi það
greiða fyrir samningum, ef fyrir
lægju lagaákvæði um 12 stunda
hvíld á sólarhring hverjum á tog-
urunum við allar veiðar.“
NouMing d örsfum
Svo sem kunnugt er úr útvarpi
g sunnanblöðum, lentu tveir Ak-
ureyringar, þeir Viktor Aðal-
sle nsson, bílstjóri, og Stefán Sig-
urðsson, útvarpsvirki, í alltví-
sýnni svaðilför fyrra þriðjudag
og miðvikudagsnótt. Voru þeir
ið koma sunnan úr Reykjavík á
litilli kennsluflugvél, er þeir eiga
F KAM. Er það eins hreyfils
tvíþekjuvél. Lögðu þeir félagar
if siað úr Reykjavík um kl. 12.40
á þriðjudag og flaug Viktor vél-
nni, því að hann hefir flugpróf.
Áttu þeir að öllu sjálfráðu að
e a komnir á Melgerðismela um
kl. 3.30, en er svo varð ekki og
Akert sást eða spurðist til þeirra
um kl. 4, þótti sýnt, að eltthvað
iiefti förina. Ógerlegt reyndist að
hefja leit þá þegar sökum nátt-
myrkurs og hríðar og varð að
bíða miðvikudagsmorguns, en þá
lögðu margir leitaiflokkar af stað
upp úr Eyjafirði og Skagafirði,
en 8 flugvélar að sunnan leituðu
úr lofti.
Um hádegi kom sú gleðifrétt
hingað í bæinn, að þeir Viktor
og Stefán væru komnir heilir á
húfi fram og var þeirra hrakn-
ingssaga í fám orðum þessi:
Þeir höfðu flogið venjulega
flugleið frá Reykjavík í stefnu á
Melgerðismela, en ekki þrætt
byggðir, sem þó hefði verið ör-
uggara sökum skammdegis og
svo vöntmiar á talstöð. Einnig
betra upp á lendingarstaði auk
þess sem þá var styttra til manna-
bústaða, ef eitthvað yrði að. Allt
gekk eins og í sögu, unz yfir
fjallgarðinn kom milli Austurdals
í Skagafirði og Eyjafjarðardals
innst. Þar fengu þeir ísing á
blöndung vélarinnar, svo að hún
varð ekki flughæf. Var þá einn
kostur að nauðlenda. Áttu þeir
þá fárra mínútna flug norður yf-
ir Eyjafjarðardal. Ekki var glæsi-
legt að hyggja til lendingar fyrir
þá félaga. Voru þeir komnir að-
eins norður fyrir Urðarvötn, er
liggja í kvos nokkurri milli Urð-
arvatnsáss að vestan, en Kerling-
arhnjúks að austan. Hefði þeim
verið leikur einn að lenda á Urð-
Framhald á 4. síðu.
Tillaga Haralds Guð-
mundssonar:
Uppbót d lífeyri opin-
berra starfsmanna frd
I. moí 1910
Haraldur Guðmundsson hefir
lagt til á Alþingi, að ríkisstjórn-
inni sé falið að sjá um, að þeir,
sem njóta lífeyris úr lífeyrissjóði
starfsmanna ríkisins, lífeyrissj óði
barnakennara, Iífeyrissjóði hjúkr-
unarkvenna og lífeyrissjóði Ijós-
mæðra, fái greidda á hann verð-
lagsuppbót frá 1. maí 1950 sam-
kvæmt þeim reglum, sem gilda
um greiðslu verðlagsuppbótar á
laun starfsmanna ríkisins.
Rannveig Þorsteinsdóttir og
Kristín Sigurðardóttir báru fram
áður þingsályktunartillögu um,
að verðlagsuppbót yrði greidd á
lífeyri greiddan úr lífeyrissjóði
starfsmanna ríkisins, en ekkert var
m:nnzt á. I'feyrissjóði annarra
slétta, og ekki heldur fram tekið
frá hvaða tíma verðlagsuppbótin
skyldi greidd.
Flytur Haraldur tillögu um, að
þingsályktunartillögu þessari sé
breytt í framan greint horf.
Enn er ekki greidd önnur upp-
bót á fyrrgreind eftirlaun en
15%.