Alþýðumaðurinn - 29.09.1953, Page 2

1
ALÞÝÐUMAÐURINN
Þriöjudagur 29. september 1953
ALÞÝÐUMAÐURINN
Utgefandi:
Alþýðuflokksfélag Akureyrar
Ritstjóri:
BRAGI SIGURJÓNSSON
Bjarkarstíg 7. Sími 1604.
Verð kr. 30.00 á ári.
Lausasala kr. 0.75 blaSið.
PrentsmiSja Björns Jónssonar h.f.
Svo mæla börn
sem vilja-
Kannske var þaÖ tilviljun, en
vísast þó ekki, að síðastliðinn
miðvikudag fluttu tvö blöð lands-
ins „hugvekju“ um „undanhald“
og „hrörnun“ sósíalismans. Þessi
blöð voru Morgunblaðið og Dag-
ur. Sennilega hefir enginn furð-
að sig á hinum grófu fölsunum,
sem Morgunblaðið beitti, því að
það er daglegt brauð þess gagn-
vart jafnaðarstefnunni, en nokkra
undrun mun hafa vakið skrif
Dags, þar sem ritstjóri þess blaðs
hefir virzt taka blaðamannsheið-
ur sinn talsvert alvarlegar en
Morgunblaðsmenn eru taldir
gera.
Greinarhöfundur Dags virðist
helzt ganga með þá meinloku í
höfðinu, að sósíalismi sé eitt og
hið sama og ekkert meira en
þjóðnýting, sem kölluð er. Sé svo,
veitir honum ekki af að læra bet-
ur um jafnaðarstefnuna. Eins og
flestir munu vita, er hún hugsuð
og ætluð sem leið til aukins jafn-
réuis og aukinnar velmegunar al-
mennings og til þess að ná þessu
marki er áœtlunarbúskapur ein
höfuðleiðin, hvað velmegunina
snertir, en réttlát félagslöggjöf
ein aðalundirstaða jafnréttis.
Þjóðnýting ýmsra atvinnu-
greina er aðeins einn liður í áætl-
unarbúskap. Hún er heldur aldrei
neitt markmið í sjálfu sér. Sé
hægt að ná sama árangri í auk-
inni velmegun þjóðar eftir öðr-
um leiðum, hafa jafnaðarmenn
síður en svo á móti þeim. Hins
vegar er það yfirleitt skoðun
þeirra, að stóratvinnutæki, sem
einstaklingurinn ræður hvort eð
er ekki við að reka nema með
stórfelldum fjárframlögum frá
ríkinu, sé eðlilegra að þjóðnýla,
enda hefir reynslan sýnt, að svo
er, þegar þjóðnýtingin hefir ver-
ið sómasamlega rekin, en auðvit-
að getur orðið misbrestur á því,
eins og fleirum mannanna verk-
um.
En hvað er svo hæft í þeim
fullyrðingum Dags og Morgun-
blaðsins, að jafnaðarstefnan sé á
undanhaldi, hvað fylgi snertir við
hana meðal liins almenna kjós-
anda?
Við skulum líta á staðreyndir:
1. Jafnaðarmenn í Bretlandi
hafa aldrei fengið hærri atkvæða-
tölu en við síðustu þingkosning-
ar þar í landi, enda þótt þeir töp-
uðu þingmeirihluta. Þeir fengu
talsvert meira atkvæðamagn en
íhaldsflokkurinn.
Veröfl borgír framtíðarinnar
með himni ór plasti?
♦
Amerískur prófessor hefir fengið þá hugmynd
Hugsanlegt er, að borgir verði
í framtíðinni byggðar undir
gagnsæum himni úr plasti og
geta menn þá ráðið, hvaða hita-
stig þar ríkir.
Ambrose Richardson heitir
prófessor við háskólann í Illinois.
Hann er 35 ára að aldri, er bygg-
ingameistari og hefir verið pró-
fessor þarna í átta ár. Hann hefir
gert nákvæma áætlun um þessar
borgir, sem eiga að hafa tjald-
þak fyrir himinn. Ollum undir-
búningi er að vísu ekki lokið, en
hann langar til að sýna í fram-
kvæmd hvernig þess háttar borg
á að vera og er fús á að byggja
smáborg til reynslu á hæfilega
stóru svæði.
Richardson gerir ráð fyrir því
að í kringum borgarhlutana verði
reistir léttir veggir úr plasti. Og
Við síðustu bæjarstjórnarkosn-
ingar þar í landi vann flokkurinn
fjölmörg ný sæti í bæjarstjórn-
um.
2. Vestur-þýzki jafnaðarmanna-
flokkurinn bætti við sig rúmlega
milljón atkvæðum við þingkosn-
ingarnar í haust.
3. Danskir jafnaðarmenn unnu
2 þingsæti í kosningunum í vor,
3 fram yfir hlutfallslega aukningu
í kosningunum á dögunum.
4. Jafnaðarmenn hafa aukið
fylgi verulega á Ítalíu.
5. í Austurríki eru þeir öflug-
asti flokkur landsins, (eins og al-
kunna er að þeir eru'líka á Norð-
urlöndum).
6. í kosningum, sem fram fóru
í Ástralíu í vetur sem leið, unnu
jafnaðarmenn verulega á. (Dagur
segir að þeir hafi tapað!)
7. Hér á Islandi hafa jafnaðar-
menn aldrei fengið hærri at-
kvæðatölu en við þingkosning-
arnar í vor.
Þannig er hægt að telja upp
hvert ríkið af 'öðru í Vestur-Ev-
rópu og víðar, þar sem jafnaðar-
menn á annað borð hafa náð
fylgi, og sýna fram á með réttu,
að fylgi þeirra fer jafnt og stöð-
ugt vaxandi. Það er aðeins í
Frakklandi, sem jafnaðarmenn
virðast í bili hafa hopað nokkuð
á hæli, en ugglaust munu þeir ná
sér þar fyrr eða síðar aftur á
strik. Enginn bráðabirgðarósig-
ur er þess umkominn að kyrkja
hina göfugu hugsjón jafnaðar-
stefnunnar, og það er líka alveg
áreiðanlegt, að hvorki Degi né
Morgunblaðinu auðnast að sjá
þann óskadraum sinn rætðst, að
Alþýðuflokkur lslands þurrkist
út. Þrátt fyrir nag og spjótlög úr
öllum herbúðum andstæðinga
mun hann vaxa og vel dafna, af
því að alþýðu landsins verður
það æ ljósar, að hann er bezti
málsvari hennar. Þar hefir ekkert
að segja, þótt börnin í Degi og
Morgunblaðinu mæli sem vilji.
yfir þá veggi á svo að hvelfa
hylkjum, sem fyllt eru með heli-
umgasi og getur það þá haldið
plasthylkjunum uppi, alveg eins
og heliumgas heldur loftskipum
uppi. Hylkin eru flöt og gagnsæ
og aðeins nokkur fet á stærð, en
þau á að tengja saman, svo að
þau verði eins og hvolf yfir borg-
unum. Þó að eitt eða fleiri af
hylkjunum eyðileggist,helzt hvelf-
ingin uppi, samt sem áður og
prófessorinn heldur því fram, að
það verði fremur auðvelt að
koma aukahylkjum á sinn stað.
Skað'legir geislar síast frá.
Á vetrum getur sólarljós og
hiti náð gegnum plast-hvolfið, en
skaðlegir geislar síast frá. Á
sumrum verða gluggar opnaðir á
hvelfingunni, svo að kalt loft geti
síreymt niður en heitt loft streym-
ir upp og hverfur. Regnvatni því
sem á hvelfinguna kemur, verður
safnað saman og notað til þess að
vökva með trén, blómin og gras-
fleti undir tjaldhimninum. Mönn-
um verður þessi hvelfing ekki til
neinna óþæginda, því að hún á
að svífa uppi yfir borgunum í
hálfs kílómeters hæð. Prófessor-
inn segir, að með þessari aðferð
geti fólk loks byggt og búið utan
dyra. Einbýlishús eigi að hafa
létta veggi og vera þaklaus. Og
nægileg sól verði jafnvel þó að
skýjað sé. Um nætur þurfi kann-
ske að hita, en regn, snjór og
skorkvikindi verði óþekkt í borg-
um með slíkum umbúðum.
Vill gera tilraun.
Prófessorinn vill láta gera til-
raun í smáum stól. Síðan vill
hann láta byrja stærra og láta
setja upp svona himinhvolf sums
staðar, til dæmis yfir íþróttavöll-
um. Virðist sú hugmynd ekki af-
leit.
Svona borg gæti orðið fyrir
skemmdum á stríðstímum, en þó
síður en venjuleg borg. Hvelfing-
in og veggirnir gætu orðið fyrir
skemmdum af skotum og spreng-
ingum. En það mætti fljótlega
bæta. Og á plastið mætti setja
ýmisleg efni, svo að óvinaflug-
vélar ættu erfitt með að leita sér
að skotmarki í bænum, segir pró-
fessorinn.
(Ur norsku.)
Krýning Elísabetar Eng-
landsdrottningar
Skjaldborgarbíó sýnir um eða
úr næstu helgi Krýning Elísabet-
ar Englandsdrottningar. Þetta er
eina fullkonma kvikmyndm, sem
gerð hefir verið af krýningunni.
Hún er í eðlilegum litum. Mynd-
in hefir alls staðar hlotið mjög
mikla aðsókn.
40 ára tcmplar
Sigtryggur Þorsteinsson, Eiðs-
vallagötu 8, átti 80 ára afmæli
fyrir réttum mánuði síðan. Þessa
merkisafmælis var getið í Degi,
og sízt að ástæðulausu, þar sem
hér var um merkan ágætismann
og borgara að ræða; og KEA-
mann og Framsóknarflokksmann
líka, en þá kosti virðist Dagur
meta meira en allt annað, og sést
þá tlðum yfir fleira gott og göf-
ugt, sem mæta menn prýðir, og
er þess vert að geta þess.
Eg hafði ætlað mér að geta
Sigtryggs í sambandi við afmæl-
ið, þó það færist þá fyrir vegna
fjarveru úr bænum, og hins, að
blöðin tóku sér sumarfrí um þetta
leyti. Ekki af því að ég gæti ekki
tekið undir með Degi, þar sem
hann hrósar Sigtryggi fyrir al-
mennan manndóm og annað, sem
allir vita að hann hefir prýtt fyrr
og síðar. En ég bjóst við, eins og
fór, að Degi sæist yfir, eða fæli
af ásettu ráði, fleiri manndóms-
merki Sigtryggs en upp eru ialin
í hinu göfuga Framsóknarblaði.
Þeir eru einkennilega sljóskyggn-
' ir, sem ber hæst í bænum, á allt
sem er í ætt við reglusemi, sjálf-
fágun og bindindi, enda Vantar
allt slíkt í afmæliskveðjuna til
Sigtryggs.
Dagur segir frá því, sem er líka
frásagnarvert, að árið 1913 gekk
Sigtryggur í Sjúkrasamlag Akur-
eyrar — var einn af stofnendum
þess — og hefir síðan unnið með
sínum alþekkta dugnaði, hygg-
indum og trúfes'u að þeim mál-
um. En Dagur íelur það ekki frá-
sagnarvert, að það sama ár, eða
nánar sagt 8. janúar 1913, gekk
Sigtryggur í Góðtemplararegl-
una, og hefir unnið í þeim fé-
lagsskap, heill og óskiptur síðan,
og gerir enn. Þannig hafa þeir
það, sem eru menn á borði, en
ekki til þess eins að sýnast, en
vera ekki.
Einmitt þetla atriði í lífi Sig-
tryggs Þorsteinssonar gæti orðið
athugulum og gegnum mönnum
umhugsunarefni; sérstaklega í
sambandi við sjúkra- og menn-
ingarmál almennings. Er hann
ekki glæsileg fvrirmynd þar, eins
og víða annars staðar? Dagur
minnist hans sem „vörpulegs
manns“ á götum bæjarins, nú er
hann stendur á áltræðu. Rétt
Dagur! En býst ritstjóri Dags
við að mannsbragur og svipur
Sigtryggs allur, hefði verið sá
sami, ef hann hefði gengið hér
um göturnar með gutlandi
brennivínsflösku í rassvasanum
þau 40 ár, sem hann e'r búinn að
vera templar — blndindismaður?
Og honum finnst ekki þess virði
að geta þess, þegar hann hyllir
Sigtrygg áttræðan.
Ég þakka Sigtryggi Þorsteins-
syni allt hans langa og trausta
starf í Góðtemplarareglunni. Ég
efast ekki um, að hann telji 8.
janúar 1913 einn af mörgum
heilladögum ævi sinnar. Við
reglusystkini hans vonum, að við
njótum lengi enn samfylgdar
hans í bindindismálunum. Og
mætti hann ætíð vera öðrum til
fyrirmyndar á þeim slóðum.
Akureyri 23. sept. 1953.
Halldór Friðjónsson.
fíó Alþjóðasambandinu:
Ályktun sambandsins
um mannrétf-indi.
Þriðja þing Alþjóðasambands
frjálsra verkalýðsfélaga haldið í
Stokkhólmi dagana 4. til 11. júlí
1953 ályktar að grundvöllurinn
að sköpun félagslegs réttlætis sé
fullkomin virðing fyrir mannleg-
um réttindum og mannlegum per-
sónuleika.
Þingið lltur svo á að í löndum
þeim, sem háð eru einræðis-
stjórn, séu almenn mannréttindi
ekki til. í ýmsum öðrum löndum,
þar með talin sum þau lönd, sem
ekki njóta fullkominnar sjálfs-
stjórnar, njóta almenn mannrétt-
indi lítillar eða engrar virðingar
og grundvallarréttindi, svo sem
persónufrelsi, málfrelsi, prent-
frelsi og fundafrelsi eru annað
hvort fyrirboðin eða þverbrotin.
Slíkt ástand er hættulegt heims-
friðinum og ógnun við mannkyn-
ið.
Á það skal sérstaklega bent, að
skýrsla hinnar sameiginlegu
nefndar Sameinuðu þjóðanna og
Alþjóða vinnumálastofnunarinn-
ar um þrælkunarvinnu hefir, að
áliti þingsins, fært öllum heimin-
um mjög mikilvæga staðfestingu
á því að ákæra Alþjóðasambands-
ins á hendur hinum kommúnist-
isku ríkisstjórnum heimsins fyrir
að reka víðtæka og skipulagða
þrælkunarvinnu í löndum sínum,
sé á fullkomnum rökum reist.
Jafnframt lýsir þingið yfir
vonbrigðum sínum á ákvörðun
efnahags- og félagsmálaráðs
Sameinuðu þjóðanna um að
fresta að taka skýrsluna um
þrælkunarvinnu til meðferðar.
Þingið krefst þess að ráðið
laki þetta mikilvæga mál til um-
ræðu og meðferðar án frekari
tafar og vonast til þess að sam-
tök Sameinuðu þjóðanna muni
gera allt, sem þau geta, til þess að
afnema hina illræmdu þrælkunar-
vinnu, hvar sem er í heiminum.
Þingið lýsir ánægju sinni yfir
starfi sambandsins innan mann-
réttindanefndar Sameinuðu þjóð-
anna, um leið og það lýsir enn á
ný yfir þeirri skoðun sinni að
grundvallarrétlindi verkafólks,
hvar sem er í heiminum, sé rétt-
urinn til þess að skipuleggja og
stofna verkalýðssamtök sín á
milli án þess að skipulagning og
stofnun slíkra samtaka sé háð af-
skiptum ríkisstjórna, vinnuveit-
Framhald á 4. síðu