Dýraverndarinn - 01.09.1953, Blaðsíða 4

36
DÝRAVE RNDARINN
UM ALDUR DÝRA
Rannsóknir á ævilengd dýra eru miklum erfið-
leikum bundnar, nema um húsdýr sé að ræða.
Að visu eru til skýrslur um ævilengd ýmissa ann-
arra dýra, en þær eru byggðar á athugunum um
aldur dýra í dýragörðum og gefa því enga áreið-
anlega hugmynd um aldur sömu dýra við eðlileg
lífsskilyrði.
Er dýr kemur undir umsjá mannsins, er það
verndað fyrir óvinum, þurrki, sulti og fjölmörg-
um hættum öðrum, svo og ýmsum sjúkdómum,
sem gætu stytt ævi þess að öðrum kosti. —- Þrátt
fyrir þetta kasta svona skýrslur nokkru ljósi á
ævilengd dýra og ryðja um leið úr vegi reyfara-
legum hugmyndum um háan aldur sumra dýra.
Svo virðist sem maðurinn lifi allra dýra lengst,
ef litið er á alla tegundina en ekki á stöku lang-
lífa einstaklinga, og frá eru taldar risaskjaldbök-
urnar, sem óðum fer fækkandi.
Tölur þær, sem safnað hefur verið um aldur
dýra, benda til, að samræmi sé á milli stærðar
og langlífis. Stór líkami er lengur að slitna en
lítill. Meðal spendýra virðist reyndin sú, að gras-
ætur og alætur lifi lengur en kjötætur svipaðrar
stærðar. Þessi dýr verða að vísu að eyða lengri
tíma til að afla sér fæðu en kjötæturnar, en á
hinn bóginn lifa grasætur auðveldara lífi og
áhyggjulausara.
Ætla má, að mannaparnir: górilla, órangútan
og simpansi, gangi næst manninum að langlífi,
ef miðað er við stærð. Þar til mjög nýlega hefur
ckki tekizt að halda mannöpum lengi lifandi í
dýragörðum, svo að þekking á ævilengd þeirra
er ennþá mjög sundurlaus. Simpansar og órang-
útanar hafa lifað allt að fjörutíu ár í dýragörð-
um. — Minni apar eru oftast skammlífari en
stóru aparnir.
Margar sögur eru til um aldur fíla: þeir eiga
að lifa öldum saman, en slíkar sögur munu mjög
orðum auknar. Fíll getur átt afkvæmi, er hann
er tíu ára, og þótt fyrir geti komið, að fílar verði
hundrað ára, sýna þeir oftast skýr ellimörg þeg-
ar um fimmtugt. Grasbítirnir: úlfaldar, gíraffar,
hestar, naut, kindur o. s. frv. geta náð fertugs-
aldri, ef góð skilyrði eru fyrir hendi. Sama er að
segja um flóðhesta og nashyrninga. I Vestur-
Evrópu eru dæmi þess, að asnar verði vel þritugir,
en i Austurlöndum verða þeir sjaldan meira en
aldarfjórðungsgamlir. Eru það lítil undur, er þess
er gætt, hvílíkum ósköpum er hlaðið á asnana
þarna eystra. I Vestur-Asíu er til málsháttur á
þessa leið: „Kaupmaðurinn býr fyrst út byrðina
og fer síðan út og leigir sér burðardýr". Og oft-
ast fær asninn að bera byrðina, enda allra burðar-
dýra algengastur þar um slóðir. Hve þung sem
byrðin verður, bregzt það naumast, að kaupmað-
urinn hlassast sjálfur ofan á. Nokkur bót í máli
er þó, að hann lætur konu sína (eða konur) jafn-
an ganga!
Kettir, birnir og sæljón ná frá fimmtán til fjöru-
tíu ára aldri, og verða stærstu dýrin elzt. Ljónin
eru langlífust allra dýra af kattaættinni, að
minnsta kosti í dýragörðum. En ef borin eru
saman jafnstór dýr meðal spendýra, verður sam-
anburðurinn mjög í vil jurtaætum. Leðurblaka,
sem lifir á ávöxtum og er helmingi minni en ref-
ur, verður tvöfalt eldri.
Enginn veit neitt með vissu um aldur hval-
anna. En nú er nýskeð farið að merkja þá með
örvum eða litlum skutlum, og ber það kannski
nokkurn árangur, er fram líða stundir. Eftirlit
til að hindra útrýmingu hvala yrði mun auðveld-
ara, ef haldgóð vitneskja um aldur þeirra væri
fyrir hendi.
Það, sem vitað er um aldur fugla, stangast á
við þá vitneskju, sem við fáum frá spendýrum
um sambandið milli jurtafæðu og langlífis. Strút-
urinn, hálfur fjórði metri á hæð og tvö hundruð
pund að þyngd, lifir mun skemur en hrægamm-
urinn, sem oft verður hálfrar aldar gamall. Hrafn-
inn, sem sagður er verða margra alda, mun naum-
ast ná hálfum aldri gammsins.
Trúlega verða uglur og frændur þeirra, páfa-
gaukarnir allra fugla elzt. Stórar uglur hafa náð
yfir 65 ára aldri í dýragarði, og þess eru dæmi,
að páfagaukar verði ennþá eldri.
Skriðdýr, fiskar og froskdýr hætta aldrei alveg