Dýraverndarinn - 01.10.1953, Blaðsíða 6

46
DÝRAVE R N DARIN N
Vegfarandi:
ORÐ í BELG
Mér kemur sauðfjáreign Reykvíkinga ekki við,
enda er mér sama hvort þeir eiga kindur eða
ekki, en er ég hafði lesið þá fáránlegu viðbáru,
að ekki sé hægt að girða fyrir sauðkindur, fékk
ég löngun til að leggja orð í belg um sauðfjár-
rækt og girðingar, þó að hann sé nú kannski
þegar fullur orðinn.
Það er að vísu satt, að íslenzkar sauðkindur
eru léttfærar og duglegar að bjarga sér, hvort
sem það eru girðingar eða aðrar torfærur, sem
verða á vegi þeirra, en við eigum líka drjúgan
þátt í því að kenna þeim það. Víða er illa og
óvandlega girt. Slíkar girðingar eru beinlínis
kennslutæki, sem veitir þeim skepnum, er hafa
dug og dáð til að bjarga sér, ágæta æfingu í því
að komast leiðar sinnar gegnum girðingarnar.
Víða sjást girðingar þannig gerðar, að vírinn
hangir illa festur og slakur á brotnum stólpum,
og oft eru slíkar girðingar nærri hvítar af ull.
Jafnvel tún eru oft mjög illa girt og þá ekki síður
matjurtagarðar. Oft er þetta einna lakast, þar sem
veggir hafa verið hlaðnir utan um garðana. Illa
hlaðnir veggir vilja aflagast og verða skörðóttir.
Þegar svo er komið er oft mjög auðvelt fyrir
kindur að hoppa yfir garðinn eða smjúga undir
vírþættina, sem oftast eru ofan á þeim. Fyrir
mun svo koma, að hundurinn sé sendur til að
reka úr túni án þess að hlið sé opnað. Stekkur
féð þá á garðinn og brýtur hann eða slítur vírinn.
Svo er farið að gá, hvar þessar kindur muni hafa
farið, eitthvað dyttað þar að og síðan sagt sem
svo, að líklega bili nú ekki þama næst. Svona
er haldið áfram, þar til þessir skaðræðisgripir,
sauðkindurnar, eru orðnar svo æfðar, að fáar girð-
ingar halda þeim.
Það er því hyggilegast, að girða vel þegar í
byrjun.
Góðar girðingar eru að vísu dýrar, en það eru
ónýtu girðingarnar, sem ég hef lýst, líka, og auk
þess til skammar og skaða. Mörg dæmi veit ég þess,
að lélegar girðingar hafi orðið skepnum að slysi,
en það verða vandaðar girðingar og rammgerðar
tæplega.
Nú eru farnar að heyrast um það allháværar
raddir, að við eigum að fjölga fénu, og er gott
til þess að vita, að áhugi á sauðfjárrækt er að
glæðast. Hún hefur borið íslenzkan landbúnað
hæst og má sízt úr honum hverfa. Ætti það vissu-
lega að vera ósk allra sannra Islendinga, að allir
þeir, sem af völdum fjárpesta hafa orðið að farga
öllu sínu fé, geti sem fyrst komið upp góðum
stofni á ný, en þar sem fjárstofninn er heilbrigð-
ur, held ég, að fjölgun sé ekki alls staðar æski-
leg eða nauðsynleg. Oft heyrist um það kvartað,
að upprekstrarlönd séu of beitt og lömb rýr af
þeim ástæðum. Heimahagar og slægjulönd eru
auk þess beitt til skaða. Innan um þessar kvart-
anir heyrast svo þessar hálfhjáróma raddir:
Fjölgið fénu!
Hvernig á nú að samræma þetta?
Ég held, að við ættum að sækjast eftir að fá
fullan arð af hverri skepnu — en ekki því að
eignast sem flest höfuðin. Ég er þess fullviss, að
hægt er nær undantekningarlaust að auka arð-
inn af ánum með betri meðferð, sums staðar, þar
sem ég þekki til, að miklum mun, — og það þó
að allvel sé nú fóðrað. Ég þekki mörg dæmi, bæði
af eigin reynslu og annarra, að reglulega vel með
famar ær hafa gefið tvöfaldan arð á við góðar
meðalær. Vitanlega hefur fóðrið kostað eitthvað
meira, en þetta sýnir aðeins, hvað ærnar geta
gefið furðulega mikið af sér.
Nú mundi einhver vilja segja, að það borgi
sig ekki að kosta svona miklu til. Um það er ég
ekki fær að dæma, en vildi þó spyrja: Þykir bænd-
um á mjólkursölusvæðinu borga sig að ala kýrn-
ar svo, að þær gefi fulla nyt? Ef svo er, mundi
þá ekki líka borga sig að ala og hirða ærnar svo,
að hver einstök skili sem mestum arði. Ég vildi
ráða þeim, sem í vafa eru um þetta, til að reyna,
hversu mikinn arð má fá af nokkrum ám, álíka
nákvæmlega hirtum og fóðruðum og kýrnar eru
að jafnaði, áður en þeir festa trú á gömlu stað-
hæfinguna, að ekki borgi sig að bæta fóðrun og
meðferð sauðfénaðarins. — Enginn ætti að verða
gjaldþrota við slíka tilraun.
Hjá okkur í strjálbýlinu eru ærnar helzta tekju-
lindin, — dilkarnir eina markaðsvaran að heita
má. Á mjólkursölusvæðinu fæst mestur arður af
kúnum. Það vita bændurnir; þess vegna hlynna
þeir að kúnum eftir beztu getu, og munu telja