Dýraverndarinn - 01.11.1953, Blaðsíða 5

DÝRAVERNDARINN
53
Bjarni Signrðsson:
Fjandmenn fuglanna
Sú tegund lífvera, sem nefndar eru fuglar, eru
gæddar ýmsum sömu eiginleikum og aðrar líf-
verur af ólíkum stofnum. Líkjast þeir eiginleik-
ar að sumu leyti þeim, sem er að finna meðal spen-
dýra og manna. Sýnir það skyldleikann á milli
allra þeirra tegunda, sem lífsanda draga. Þannig
eiga þeir ástina til afkvæma sinna, eins og menn-
irnir, óttann við háska, eins og þeir, varfærni til
að verjast hættum, greind til að afla fæðu handa
sér og sínum og glöggt auga til að greina óvini
frá vinum.
Allir eru fuglarnir fallegir og margir svo skraut-
legir, að þeir eru sérstakt augnayndi. Þess vegna
eru þeir mjög eftirsóttir á tjarnir í borgunum
og í skrúðgarða þeirra. Og fátt er skemmtilegra
og ánægjulegra en fjörugt fuglalif við heimili
í bæjum og sveitum. Minnist ég þess, hve skemmti-
legt var á vorin í sveit minni, sem dregur nafn
af álftum, að sjá stóra hópa af þeim synda þar
syngjandi á tveimur vötnum. Þá voru þær að
hvíla sig, búa sig undir að verpa og bíða eftir
því, að vorþeyrinn tæki snjóinn upp úr varp-
löndum þeirra inn til fjallanna. Þær vissu vel,
að eggin þeirra stóru, mundu vera mjög eftir-
sótt og verða gripin ránshendi, ef þær verptu á
slóðum, þar sem ræningjar færu um. Þess vegna
verptu þær aldrei í sveitinni eða nálægt vötn-
unum, þar sem þær höfðust við fyrst á vorin.
Þær voru þarna í veri.
Eg minnist þess til æviloka, hve mikla ánægju
ég, drengurinn, hafði af því, að ganga fram á
bakkann við Mjóásvatn, þegar álftirnar höfðust
við undir bökkunum. Bjóst ég þá í fyrstu við því,
að þær mundu verða hræddar, taka sig upp og
fljúga lengra út á vatnið. Ég fór því mjög var-
lega og læddist til þeirra, þar sem þær voru undir
bakkanum. Tilgangurinn var sá að komast sem
næst þessum stóru, fannhvítu og tignarlegu fugl-
um. Hitt kom mér ekki til hugar að hrekkja þá
eða gera þá hrædda. Mér til mikillar ánægju voru
þær ekkert hræddar við mig, en sýnilega þótti
þeim þó varlegra að synda með hægð spölkorn
ut á vatnið. Þær höfðu aldrei orðið fyrir neinum
óknyttum af hálfu mannanna á vötnunum þarna
og hafa því litið á þá, sem vini sína. Þær voru
mjög spakar.
En hér urðu skjót umskipti til hins verra.
Tvennt illt átti sér stað allt í einu. Ánægjan af
fegurð og söng svananna hvarf á svipstundu, er
einn af þeim missti maka sinn. Veiðimaður hafði
fengið lánaða byssu, læddist að þeim, sem aldrei
höfðu þurft að óttast neitt illt og uggðu því ekki
að sér, og myrti eina álftina. Enginn getur lýst
þeirri sorg og undrun, sem gagntók álftarmakann
og félaga hans, er friðurinn var rofinn. Vötnin,
sem reynzt höfðu friðarheimkynni þeirra frá órofi
alda, voru nú allt í einu orðin vettvangur gráð-
ugra óvina og morðingja. Og ótti þeirra við þetta
leyndi sér ekki. Þær tóku sig allar upp samstundis
af vatninu, þar sem myrta álftin lá, og flugu
burtu. Og það sem meira var, allar álftirnar af
hinu vatninu, sem þó var æði langt í burtu, forð-
uðu sér einnig frá þessum ófriðarstað. Eftir það
sást enginn svanur á vötnunum það vorið. Næsta
vor á eftir komu þeir að vísu, en voru þá þögulir,
tortryggnir og styggir. Fyrir dálítinn bita af fugla-
steik og nokkrar fjaðrir eyðilagði óvinur fuglanna
ánægju og yndi heillar sveitar um leið og hann
svifti saklausan fugl lífi, sem hann átti ekkert
sökótt við, en hafði þvert á móti skemmt hon-
um með tiginni fegurð sinni og óviðjafnanlega
fögrum söng. Ég þekkti vel þennan mann. Hann
var góðgjarn og greiðugur og mikilhæfur á ýms-
um sviðum, en veiðimennska var honum í blóð
borin svo sterk, að hann átti erfitt með að hafa
hemil á henni. Annað var þó verra í þessu efni.
Dýrin voru alveg réttlaus að áliti og í huga manna
yfirleitt, þegar ég var á barnsaldri. 111 meðferð
þeirra var meira sprottin af þekkingarskorti á
lífseðli þeirra og misskilningi, en af grimmd eða
tilfinningaleysi. Þá var ekki búið að vekja menn
til skilnings á því, að fuglar og önnur dýr eru
gædd heitu blóði, eins og mennirnir, eiga tilfinn-
ingar, eins og þeir og syrgja og sakna, eins og þeir.
Nú er þessi afsökun ekki til lengur. Að vísu
var hún veik þá, en nú er hún alveg horfin. Þó