Dýraverndarinn - 01.05.1959, Blaðsíða 4

trassaskapur hneppir hann ekki í seigdrepandi
fjötra aldagamallar tregðu.
Skal þá fyrst vikið að högum hestsins okkar,
þarfasta þjónsins, sem eitt sinn var og er það
raunar enn allvíða, minnsta kosti stundum. Enn-
þá krafsar hann gaddinn og jóðlar sinuna sex
langa vetrarmánuði í sumum héruðum landsins,
þolir frost og fjúk og umhleypinga langar og öm-
urlegar skammdegisnætur og gengur sér til húðar
á útmánuðum, samtímis því sem eigandinn ber
út falskar fregnir um líðan hans í blöðum og
útvarpi. Ætíð er hann talinn í „haustholdum“,
hvernig sem viðrar. Sannleiksgildi slíkra fregna
kunna þeir bezt að meta, sem hirt hafa búfé svo
áratugum skiptir og kynnzt því af eigin reynslu,
hve mikið og gott fóður þarf til að halda því í
haustholdum allan veturinn út í gegn, enda hlæja
þeir biturt að slíkum fréttaburði og þykir enginn
vafa á því leika, að þar láti vond samvizka til
sín heyra, dettur jafnvel í hug orðtækið: ,,sá er
enginn heimskur, sem hefur vit á að þegja.“ Þá
geta og vegfarendur, sem sjá þessa hesta og gefa
sér tóm til að ganga til þeirra, þreifa á þeim og
athuga svip þeirra, um það dæmt, hvort meðferð-
in á þeim sæmi íslenzkum bónda, sem sjálfur unir
með fjölskyldu sinni, raunar góðu heilli, í hlýjum
og þægilegum húsakynnum, — hvort það sé
nokkrum sæmilegum manni samboðið að hafa
þessa þrautpindu vesalinga að féþúfu — og í raun-
inni nokkrum Islendingi fært, sóma síns vegna,
að láta slíkt viðgangast nú á dögum. Nei, það
verður að vera ófrávíkjanleg krafa, að öll íslenzk
hross séu hýst á hverju kvöldi og þeim gefið,
eftir að harðnar um.
Það kemur oft fyrir í fjárleitum á haustin, að
kindur uppgefast eða verða á annan hátt farlama,
ég hygg, að það komi fyrir í hverri leit. Þá eru
kindurnar aflífaðar og oftast á þann hátt, að menn
skera þær með vasanhíf. Já, svona er þetta enn
þánn dag í dag, ekki undantekningarlaust, en
langoftast. En hvað um það, þessi óhæfa verður
tafarlaust að hverfa úr sögunni. „Nauðsyn brýtur
lög“, segja menn, en þetta er sannarlega engin
nauðsyn, því að svo að segja á hverju sveita-
heimili, þar sem ég þekki til, á bóndinn riffil,
ágætt áhald og yfirleitt mjög létt og þægilegt í
meðförum. Slík verkfæri ættu menn að hafa með
sér á fjallið oftar en gert er, ekki þó svo að skilja,
að ég ætlist til, að hver einasti gangnamaður hafi
með sér riffil, heldur tel ég, að hver gangnafor-
ingi ætti að þykjast skyldur til að sjá um, að slíkt
vopn væri með í förinni. Annars vil ég geta þess,
að kindur eru mun oftar aflífaðar í fjallgöngum
en nauðsyn krefur. I fyrstu leit er til dæmis
ástæðulaust að lóga þeim kindum, sem heltast úr
lestinni, nema um sé að ræða meiðsl eða veik-
indi —— eða þá því meiri fjarlægð frá byggðum.
Því að lúinn er fljótur að líða úr, ef ekki kemur
fleira til, og rölta þá þessi grey oftast í áttina
heim — eða reynast frárri á fæti næst, ef vel
og skynsamlega er að þeim farið. Ennfremur má
benda á það, að víða hagar þannig til, að bilfært
er til afréttalandanna eða að minnsta kosti all-
langt áleiðis þangað. Hafa því margir tekið upp
þann sið að fara með bíla á móti safninu og taka
þær kindur, sem eru sízt til gangs, og flytja þær
til byggða. Þessi aðferð er vissulega góðra gjalda
verð, og ættu sem flestir að taka hana upp.
Þriðja og síðasta atriðið, sem ég vil minnast á,
er sinubrennurnar, sem nú eru mjög teknar að
tíðkast — jafnvel á vorin.
Ég tel þá heillavænlegt að drepa fyrst á þau
gagnrök gegn slíkum aðgerðum, sem ættu jafnvel
að duga gagnvart þeim, sem kynnu að vera ónæm-
ir fyrir rökum, sem lúta að dýravernd. Menn
brenna sinu í þeim tilgangi að bæta gróðrarskil-
yrði. En sannleikurinn er sá, að sinubruni að vor-
lagi skemmir grassvörðinn svo mjög, að hann er
lengi að ná sér.
Hins vegar þykir mér fyrst og fremst af öðrum
ástæðum óhugnanlegt að sjá reykjarmekki frá
sinubrennum stíga í loft upp, þá er snjóa leysir
og jörð tekur að gróa á vorin undir geislum lífg-
andi og græðandi sólar, því að þar er ótölulegur
grúi fugla í hættu — og meira en það: Þeir eru
í ægilegri hættu. Greinargóðir menn, sem voru
sjónarvottar að því síðast liðið vor, þegar brunnu
um hundrað hektarar lands á Hvammsheiði í
Suður-Þingeyjarsýslu, sögðu mér, að þar hefðu
áreiðanlega brunnið hundruð hreiðra, og ekki nóg
með það, heldur hefðu eggjamæðurnar farizt þar
líka, — þær létu bókstaflega eldinn steikja sig
lifandi á hreiðrum sínum, hugðust þannig verja
egg sín og unga. En yfir brunasvæðunum sveim-
uðu kveinandi einstæðingar, dökkir af sóti og
með sviðnar flugfjaðrir. Angist þeirra verður ekki
20
DÝRAVERNDARINN