Dýraverndarinn - 01.08.1962, Blaðsíða 2

Alvariegt vandamál
Mývetningar telja sér fjárhagslega nauðsyn að láta fé ganga á afrétt fram á jóla-
föstu. Ýmsir fávísir kaupstaðabúar töldu þetta fjárhættuspil, en nauðsyn brýtur
lög. Þörf á bjargráðaráðstöfunum af hendi opinberra aðila.
NOTKUN VETRARBEITAR.
Það var fastur vani og brýn nauðsyn hér áður á
árum, að íslenzkir bændur notuðu sem allra bezt
vetrarbeitina, og surns staðar var staðið daglangt
yfir fénu, sem til beitar var haldið. Lágu til þess
þrjár ástæður. Fjármaðurinn hafði með sér reku og
mokaði snjó af grasinu, braut jafnvel á brota til
þess að hjálpa fénu og örva það við að ganga þarna
að mat sínum. Þá var og hlutverk fjármannsins að
koma í veg fyrir, að féð leitaði heim, áður en nauð-
syn bæri til, og loks bar yfirstöðumanninum að hafa
gát á veðurhoríum og reka féð að húsi í tæka tíð, ef
útlit var fyrir áhlaup. Eins og þegar hefur verið
tekið fram, var þessi mikla og vandhæfa notkun
beitarinnar skilyrði fyrir bjarglegri afkomu þorra
bænda, því að fáir bændur áttu þess kost að heyja
fyrir fé sitt á ræktuðu landi, og margir bjuggu við
afarlélegar og auk þess ógreiðfærar og jafnvel furðu
fjarlægar engjar, og þá var ekki kostur allra þeirra
heyskapartækja, sem nú flýta fyrir og draga úr erfiði
bóndans. Eina bótin var sú, að vinnuhjú fengust þá
fyrir tiltölulega lítið kaup, samanborið við það,
sem nú er krafizt, en samt sem áður var það svo,
að hjá mörgum bóndanum þoldi ekki búið að bætt
væri við á matarforðann vinnumanni og vinnu-
konu, hvað þá kaupi þeirra. Svo var þá margur ein-
yrkinn hér áður fyrrum, rétt eins og nú.
Nú eru fjölmargir bændur gersamlega hættir að
nota vetrarbeit, jafnvel þar sem hún er kjarngóð.
Með þeim heyskaparskilyrðum, sem nú eru fyrir
hendi, þykir þeim borga sig bezt að ala féð inni,
bæði sakir kostnaðar við fólkshald, ef fólk er þá
fáanlegt, og af þeim sökum, að féð verði afurða-
meira og vanhöld minni, ef það sé kappalið og
óhrakið í húsi. Þó er viðurkennt, að þar sem nýtur
við góðs og natins fjármanns, sem fylgist vel með
holdaíari og líðan hjarðarinnar, er síður en svo ill
meðferð á fé að halda því til beitar. Útivistin herð-
ir það, gæðir það seiglu og gerir það hraustara, þótt
raunar yrði reyndin sú hér áður, að fyrir bráðafári
stæði það berskjaldað.
ÞUNGAR BÚSIFJAR.
En flestum þykir enn í dag sjálfsagt að nota sér
góða hausttíð og beita fé sínu eins lengi fram eftir
og það fer ekki að leggja af, svo að neinu nemi. Ekki
þykir þetta sízt vænlegt, þegar tíð er svo góð, að
ærnar bæta við hold sín, þá er þær hafa losnað við
dilkana. En svo góðir hagar eru til sums staðar
á landi hér. Hins vegar er svo það, að þarna virð-
ist ráð, ekki síður en á öðrum sviðum, að stilla i
lióf kröfum sínum til veðurguðanna og hafa í
hyggju, að þeir telja ekki fjárgæzlu, hvað þá dag-
lega smölun í sínum verkahring. Hefur mönnum
ærið oft orðið hált á að treysta þarna á Guð og
lukkuna, orðið miklir og mjög tilfinnanlegir fjár-
skaðar og menn og fé lent í hrakningum.
Einna mesta athygli alls slíks vöktu þau harðræði,
sem smalamenn Mývetninga og fé þeirra varð fyrir
á öndverðri jólaföstu s. 1. vetur. Austan við Náma-
skarð er mikil og kjarngóð víðátta. Mun vera um
37 kílómetra vegalengd frá skarðinu og austur að
Jökulsá á Fjöllum — og mikil er víðáttan bæði til
norðurs og suðurs. Þarna gekk fé Mývetninga allt
fram á jólaföstu, og mun enginn vafi á því, að vel
hafi farið um það, meðan veðráttan var mild og
hagstæð. En ekki er ósvipað að hafa fé sitt fram á
jólaföstu á þessum slóðum og að Biskupstungnamenn
og Laugardælir hefðu sinn fénað norður við Haga-
vatn, bændur í Lundarreykjadal létu sitt ganga á
svæðinu austur af dalnum allt til Skjaldbreiðar og
34
DÝRAVERNDARINN