Dýraverndarinn - 01.08.1962, Blaðsíða 5

Vanéert er ógert
Alþingi þykist nú hafa gert mjög vel, þar eð
það hefur samþykkt að ríkið gjaldi tólf krónur
fyrir hvern skotinn svartbak, og víst er um það, að
ekki er ótrúlegt, að ýmsum ofbjóði slík eyðsla á
ríkisfé, og skai nú athugað, hve í þessu felast virkar
og róttækar ráðstafanir til útrýmingar svartbak.
Ég vil þá fyrst fara nokkrum orðum um það, hve
skaðlegur hann er fuglalífi og atvinnu manna á
ýmsum stöðum á landinu, þó að á það mál hafi
áður verið minnzt hér í blaðinu.
Svartbakurinn er mikill vágestur í varpi, étur
egg og unga, meira að segja þó að þeir séu orðnir
allstórir, og hann drepur oft bráð sína á hrylli-
fegan hátt. Þar sem honum hefur fjölgað geisimik-
ið á síðari árum, bæði vegna góðs árferðis og fyrir
það, að menn þykjast ekki upp á það komnir eða
hafa tíma til að skjóta hann sér til matar hefur
hann minna af því æti, sem hann lifði mjög á
áður, og svo veldur hann þá miklu meira tjóni en
hann olli hér fyrrum á fuglalífi og eggverum.
Einkum leggst hann á æðarunga, og svo gráðugur
er hann, að hann gleypir stundum einn af öðrum,
án þess eð gefa sér tóm til að melta á milli. Loks
er svartbakaurinn erfiður þeim, sem leggja stund á
selveiði með byssu — eða refaveiði. Hann sveim-
ar gjarnan yfir veiðimanni, sem liggur í leyni —
eða er að læðast að veiði, og svo gefur hann frá sér
sérkennileg og næstum bjölluklingjandi liljóð, sem
bæði selurinn og tófan vita, hvað þýðir — og þau
eru svo ærið fljót að bregða við og forða sér. Hefur
mér oft gramizt illilega við svartbakinn, bæði sem
veiðimanni og fuglavini.
Það, sem sérstaklega hefur verið gert til að út-
rýma honum, er að eitra egg. En sú aðferð hefur yíir-
leitt gefizt jafnilla og liún er ljót og miskunnar-
laus, en miskunarlausa tel ég hana, þó að svartbak-
nrinn eigi í hlut, því hann mun ekki hafa etið af
skilningstré góðs og ills. En svo vitur er hann, að
hann lærir fljótt að forðast eitraðan niðurburð, —
það er alveg víst. Það eru ekki margir fuglar af
allri svartbaksmergðinni, sem eitrið drepur, en hins
vegar fækkar eitrunin erninum, því þar er ekki af
miklu að má. Það var þó trú margra, að hægt væri
dýraverndarinn
að ráða niðurlögum svartbaksins með eitruninni,
þótt reyndin hafi orðið sú, að þessurn skaðræðis-
fugli, sem veldur áreiðanlega árlega beinu tjóni,
sem nemur mörgum hundruðum þúsunda, fjölgar
mjög ört. í vetur gafst lilustendum útvarpsins kost-
ur á að heyra samtalsþátt, þar sem Sveinn Einars-
son veiðistjóri átti tal við Gísla bónda Vagnsson á
Mýrum í Dýrafirði, og þar skýrði Gísli skilmerki-
lega frá árangri og afleiðingum eitrunarinnar, og
þarf þar ekki miklu við að bæta, enda Gísli merk-
ur maður, athugull og skilorður og vandur að virð-
ingu sinni, og hann hefur haft tækifæri tif að at-
huga það, sem hann ræddi um, einhver mesti og
hagsýnasti æðarvarpsbóndi landsins.
Eins og ég minntist á áðan, hafa menn hliðrað sér
hjá að skjóta svartbak upp á síðkastið, og þó eink-
anlega eftir að eitrunin hófst. Þau smánarverðlaun,
sem fyrir það voru goldin, freistuðu einskis manns,
en svo vaknaði hjá þeim, sem höfðu skotið svart-
bakinn sér til matar, ótti um það, að eitrið gæti
borizt með íugli og orðið sjálfum þeim og öðrum
að bana, en annars er svartbakur — og þó einkum
ungfuglinn, góður til matar.
En er nú líklegra, að hafin verði skotherferð að
svartbaknum, eftir að verðlaunin eru komin upp í
þessar tólf krónur, sem áður hefur verið um getið
og sumum þykir bruðlun af hendi þingmanna?
Svartbakurinn ferðast mikið, þegar honum líkar
ferðaveðrið, en ferðalög iðkar hann mest á veturna,
þegar stormur er og kuldi, en ekki snjókoma —
hvað þá blindbylur. Og þegar hann er í þessum
ferðalögum, er tækifæri til að eyða lionum — ekki
með eitrun, heldur með skotum. Það vopnið, sem
lielzt dugar, mun vera haglabyssa, en byssan þarf að
vera góð og skotin líka. Það er vandi að veiða svart-
bak með byssu. Það verður nú auðvitað að skjóta
hann á fluginu, þegar hann er á flakki sínu, og
maðurinn þarf að vera góð skytta og viðbragðsfljót.
Svartbakurinn er vitur fugl, og hann gerir glögg-
an greinarmun á byssu og priki, er líka rnjög sjón-
skarpur, og hann óttast ekki eins drengpatta og full-
orðinn mann. Strax og fullorðinn rnaður miðar á
hann í sæmilegu færi, er hann viss með að sjá það.
Gildir þá að hafa hraðar hendur og glöggt auga, því
að fuglinn er ekki lengi að vinda sér úr skotfæri.
Þá þarf skotmaðurinn að vera vel búinn og vanur
kulda og útivist, því að hann verður að liggja fyrir
fuglinum, þar sem hann veit af reynslunni, að
37