Dýraverndarinn - 01.07.1965, Blaðsíða 2
HIMNESKT ER AÐ LIFA
i.
í ágripinu af sögu Dýraverndarans, sem birtist í
1.—2. tölublaði, er nokkuð vikið að því, hve skáldin
hafi lagt mikinn skerf til framgangs dýraverndun-
ar hjá íslenzku þjóðinni. Um það merkilega mál
mætti margt og mikið segja og engu síður um hitt,
hvernig þekking á landinu, aðdáun á fegurð þess og
tilbeiðsla á hinum skapandi mætti hefur fléttazt
saman og orðið óhagganleg undirstaða þeirrar trú-
ar á landið og framtíðina, sem hefur leitt íslendinga
úr örbirgð og kúgun til þeirrar lífsaðstöðu, sem
þeir eiga nú við að búa.
Hið mikla afrek Eggerts Ólafssonar var að vekja
vökulum mönnum þjóðarinnar trúna á landið og
jtar með traust á sjálfa sig. En starf hans var grund-
vallað á þekkingunni á náttúru landsins og á þeirri
trú, að hin jákvæðu og skapandi gróðraröfl yrðu
með þjóðinni aflvaki nýs framtaks, nýrra dáða. Jón
Þorláksson á Bægisá, í allri sinni örbirgð, varð með
orðsnilli sinni ómetanlegur lærifaðir þeirra snill-
inga, sem á eftir honum komu. Náttúrulýsingar hans
í þýðingunni á Paradísarmissi jafnast á við það feg-
ursta hjá Jónasi Hallgrímssyni, og um dýrin hefur
hann ort ógleymanlega. Um ást hans á þeim sker
það úr, að hann yrkir af jafnhlýrri tilfinningu um
músina og um eftirlætishestinn sinn, Vakra-Skjóna,
og sannarlega býr hlýja í hinni glettnu vísu um
köttinn Monsólínu, „sem malar vel með svo löngu
skafti, en þó kemur aldrei mél úr hennar kjafti.“
Og hver getur lesið náttúru- og dýraljóð Jónasar
án þess að hrífast af tilbeiðslu hans á skaparanum
og þeim dásemdum, sem hann hefur gefið okkur:
„Smávinir fagrir, foldar skart,
finn ég yður öll í haganum enn.
Veitt liefur Fróni mikið og margt
miskunnar faðir. En blindir menn
meta það aldrei eins og ber,
unna því lítt, sem fagurt er,
telja sér lítinn yndisarð
að annast blómgaðan jurtagarð."
Ykkur dettur nú auðvitað í hug kvæðið um grá-
littlinginn. sem drengurinn finnur á hjarninu og
reynir að lífga með heitum anda sínum og þá ekki
síður hugleiðing skáldsins í kvæðislok, þar sem hon-
um verður til þess hugsað og á ]jað minnir, að marg-
ur er maðurinn litlu betur staddur en þessi fugl
og verður ekki björg veitt, nema andi Guðs á hann
andi:
„Felklur em eg við foldu,
frosinn og má ei losast,
Andi Guðs á mig andi.
Ugglaust mun ég þá huggast."
A seinustu árum hef ég ekki lesið neinar bækur,
sem hafa sýnt mér eins ljóslifandi gildi þekkingar
á íslenzkri náttúru, allt frá steinunum, skeljum
fjörunnar, mosaskóf á klöpp eða kletti og til fugla
og ferfætlinga og hrífandi lita og lína landsins í sól
eða skugga eins og bækur Birgis Kjarans, Fagra land
og Auðnustundir. Hver sem les þær og skoðar,
hvernig þær eru úr garði gerðar, hlýtur að fá nokkra
hugmynd um, hver auðna það er að geta notið
dásemda, sem skapandi máttur tilverunnar hefur
búið liverju mannsbarni, sem sjáandi sér og heyr-
andi heyrir. „Sæla reynast sönn á storð sú mun ein
að gróa“, segir Klettafjallaskáldið, og hinn mikli
frömuður á vettvangi framkvæmda og framfara,
Hannes Hafstein, hefur sagt okkur í töfrandi fer-
skeytlu, að geislar sólarinnar skrifi hvarvetna sínu
gullna letri: „Himneskt er að lifa“.
2.
Hvort er svo ekki íslenzku þjóðinni það mikil-
vægt, að sem allra flestir, lielzt allir af kynslóðum
framtíðarinnar megi verða þess unaðar aðnjótandi,
sem náttúran hefur upp á að bjóða?
Því miður var það svo, að við, sveitabörn minnar
kynslóðar og þeirra, sem á undan okkur lifðu í þessu
landi, öðluðumst of litla og takmarkaða þekkingu
á náttúru landsins til þess að við fengjum notið dá-
semda hennar í eins ríkulegum mæli og æskilegt
hefði verið. Við fengum enga hugmynd um jarð-
fræði eða jarðmyndun, og steinn var bara steinn,
klöpp var klöpp og klettur var klettur, — eina heitið
á grjóti, sem fólk kunni, auk þessara samheita, var
52
DÝRAVERNDARINN