Dýraverndarinn - 01.07.1965, Blaðsíða 12

^^ncfótu ieóendurnir
Sæfcj örnlnn
Lýsing og lifnaðarhættir
Nokkrir vélbátar hér á landi hafa verið skírðir
Snæbirnir, og tii eru nokknð margir menn, sem
halda, að bátarnir séu látnir heita í höfuðið á hvíta-
birninum — eða ísbirninum, eins og hvítabjörninn
er nú oftast kallaður, þó að hvítabjörn sé miklu
fallegra nafn og væri alltaf notað hér áður fyrrum.
En sæbjörninn er allt annað dýr en hvítabjörninn.
Hvítabjörninn er af bjarndýraættinni, en sæbjörn-
inn er skyldur selunum, heyrir til þeirri kynkvísl
sela, sem kölluð er eyrnaselir, en nánustu frændur
sæbjarnarins eru sæljónin og rostungarnir.
Nú skylduð þið ætla, að réttast væri að kalla karl-
dýrið björn og kvendýrið birnu, en úr því að sæ-
björninn er af selakyninu, ber að tala um brimil og
urtu. Brimillinn er miklu stærri en urtan. Hann er
200—250 sentímetrar á lengd og getur orðið allt að
250—270 kíló á þyngd, en urtan verður ekki nema
50—60 kíló, enda sjáið þið á mynd, sem hér
fylgir, að stærðarmunurinn er ærið mikill. Sæbjörn-
inn er ekki eins ólíkur landdýrunum og selirnir, og
það eru þeir ekki, heldur nánustu fændur hans.
Hann er hálslengri en selir, iljarnar á hreifunum
eru hárlausar, og hann getur sett þá inn undir
sig og labbað á þeim, þótt hægt fari, jafnvel klifrað
yfir stóra steina og upp brattar klappir eða lága
kletta, sem ekki eru þverhníptir. Sundfitin á aftur-
fótunum nær lengra en tærnar, enda er brjósk fram-
an á liverri tá. Þá eru og framhreifarnir lengri og
sterklegri heldur en á selunum, og nota dýrin þá
ekki aðeins á landi, heldur líka, þegar þeir synda.
Ef þeir synda mjög hægt, nota þeir framhreif-
ana eingöngu, en ef þeir vilja fiýta sér, róa þeir fjór-
um árum, ef svo mætti segja, nota alla íjóra hreif-
ana, og þá eru þeir eldfljótir á sundi. Á miðtá bak-
hreifanna er mjög löng og sterk kló, en litlar klær
á öllum hinum tánum. Eins og þið kannski vitið, eru
engin ytri eyru á selnum, en aftur á móti á sæbirni,
rostungi og sæljóni, en ekki eru jrau ýkja stór eða
áberandi.
Sæbirnirnir eru félagslyndir, halda sig í geysi-
stórum hópunr. Þeir lifa i Norðurhöfum, en á rnjög
takmörkuðu svæði í grennd við Alúta- og Príbýló-
eyjar. Skinnin af Jreim eru mjög dýr. Þau eru not-
uð í kápur. Hárin eru tvenns konar, löng og gljá
yfirhár, eins konar tog, og mjúk og jrétt undirhár,
sem eru gul á lit. Áður en unnið er úr skinnunum
eru reytt af Jreim öll yfirhárin, og nú er tízka að
lita undirhárin dökkbrún eða tinnusvört. Mikið er
sótzt eftir skinunum aí sæbirninum, og Jró að fyrir
svo sem hundrað árum væru til af honum tugir
milljóna, er nú talið, að ekki séu eftir af stofninum
nema 4 nrilljónir, og um 1910 var að Jtví komið, að
sæbjörnunum væri eytt að fullu. Þá voru Jreir að
nokkru leyti friðaðir, og Jrar eð eyjarnar, sem Jreir
hafast við í, Jregar Jreir kæpa og ala upp kópa sína,
teljast til Alaska, láta Bandaríkin varðskip gæta
Jressara dýra á friðunartímanum, en Jrað eru einkum
Japanir, er Jrykja erfiðir veiðijtjófar. Áður fyrrum
voru skotnir mörg hundruð þúsund sæbirnir á ári,
en nú er leyft að skjóta allt að 50 þúsundum árlega,
og er talið, að stofninn heldur stækki en minnki,
Jró að svo margir sæbirnir séu skotnir á ári hverju.
Sæbirnir labba á land, þegar vorið er komið Jrarna
norður í höfum. Þá heyja brimlarnir harðar orrust-
ur um urturnar, og stærstu og illvígustu brimlarnir
safna stundum að sér 50 urtum, og það er nú síður
en svo, að jreir leyfi öðrum brimlum aðgang að Jressu
kvennabúri. Þegar lokið er bardögunum um urt-
urnar, hefur hver brimill sitt ákveðna svæði, og
virða þeir yfirleitt landamerki hver annars, Jrótt
ekki séu gerðir neinir skriflegir samningar um Jjau.
Þó kemur alltaf meira og minna til átaka öðrti
Þarna getur að líta brcði fullorðna srebirni og ungviði
og þó að litið stoði, þegar vopnaða varga ber að lancli,
verja forehlrarnir afkvami sin eftir beztu getu.
62
DÝRAVERNDARINN