Alþýðumaðurinn - 31.01.1956, Blaðsíða 4

Þriðjudagur 31. janúar 1956
Dr. Gunnlaugur Þórðarson:
Skipulegt undanhald
í grein minni hér í blaðinu
10. desember síðastliðinn var
vikið að lausafregnum um
sáttatilraunir Efnahagssam-
vinnustofnunarinnar í löndun-
arbanns- og friðarlínumálinu
og á það bent, að samkomu-
lag, slíkt sem fjallað var um í
lausafregnum þessum, hlyti
að verða álitið undanhald í
Jandhelgismálinu.
Ríkisstjórnin hefir varizt
allra frétta af málinu þar til
7. janúar sl., að gefin var út
fréttatilkynning um það, sem
veitti þó engar upplýsingar
um, hvaða ráðabrugg væri í
bígerð milli ríkisstjórnar ís-
lands og brezku stjórnarinnar.
í fréttatilkynningunni sagði,
að svo sem kunnugt sé, hafi
vandkvæði þau, er stafi af
Jöndunarbanninu, hvað eftir
onnað komið til umræðu í
Efnahagssamvinnustofnuninni
í París og hafi þær umræður
orðið til þess, að lögð hafi
verið fram að tilhlutan stofn-
unarinnar tillaga til lausnar
málinu (friðunarlínumálið
og löndunarbannið), og sé
hún í athugun hjá ríkisstjórn-
inni.
Hins vegar var þess að engu
getið, hver var upphafsmaður
þess, að mál þessi hafa hvað
eftir annað verið þar til um-
ræðu. En á sínum tíma, des-
ember 1952, var gefin út
fréttatilkynning um það, að
Ólafur Thors, ráðherra, flutti
mál þetta (friðunarmálið og
löndunarbannið) að lítt hugs-
vðu máli fyrir Efnahagssam-
vinnustofnuninni í París og
„rakti sögu landhelgismáls-
ins“ eins og komizt var að
orði í fréttatilkynningu utan-
ríkisráðuneytisins.
Ollum má ljóst vera, að
Efnahagssamvinnustofnunin
hefir ekkert vald yfir land-
helgismálum íslands og því
vanhugsað, að flytja það mál
á þeim vettvangi og hitt eigi
síður, að rugla því máli sam-
an við löndunarbann Breta.
Laevíst og varhugaverf'
sáttaboð.
Afleiðing þessarar hvatvísi
ráðherrans er nú orðin sú, að
ríkisstjórn íslands hefir feng-
ið sáttaboð, sem að dómi
Breta og bandamanna þeirra
í þessari deilu, nýlenduríkj-
anna Belgíu, Hollands og
Frakklands, hlýtur að vera
mjög aðgengilegt, en er lævíst
og viðsjárvert.
Ríkisstjórnin hefir verið ó-
fáanleg til þess að skýra þjóð-
inni frá því, hvað felist í
sáttaboðinu. Á Alþingi hafa
verið bornar fram fyrirspurn-
ir um þetta mál, en engin
greið svör fengizt, önnur en
þau, að núverandi friðunar-
lína verði ekki færð innar (þó
ekki væri!) og svo innantóm
yfirlýsing um að hvergi verði
hvikað í málinu. Manni verð-
ur spurn: Frá hverju eigi ekki
að hvika, lágmarksrétti þeim,
er felst í friðunaraðgerðun-
um, vilja 16 þingmanna um
stækkað friðunarsvæði eða
frá fornum rétti vorum?
Enda þótt ríkisstjórnin hafi
verið ófáanleg til þess að
skýra þjóðinni frá þessum
inálum, hafa samt borizt ör-
uggar fregnir (náttúrlega frá
útlöndum!) um innihald
sáttatilboðsins. Þær fregnir
(Times, 5. jan.) staðfesta al-
veg lausafregnirnar um sátta-
tillögurnar, sem sé að Bretar
aflétti löndunarbanninu og
fjögurra sjómílna friðunar-
línu eða veiðimörkin verði
viðurkennd, gegn því að ís-
lendingar stækki ekki friðun-
arsvæðið, fyrr en fyrir liggur
álil alþjóðalaganefndar S. Þ.
um landgrunns-, landhelgis-
mál og fleira þar að lútandi.
Eins og bent hefir verið á
áður, óttast Bretar nú mest
frekari útfærslu friðunarlín-
unnar og er það engin furða,
því að 16 alþingismenn hafa
flutt tillögu í þá átt.
PönHinarvara Breta.
Sáttatillagan er sýnilega
gerð eftir pöntun Breta, með
henni hyggjast þeir þagga
niður allar kenningar um sér-
stöðu íslands í landhelgismál-
um og binda íslendinga fyrir-
fram við þær ákvarðanir, sem
alþjóðalaganefndin kann að
gera í landhelgismálum. Fyr-
ir Breta er það mikilvægt, því
að þeir gera sér án efa ljóst
nú orðið, að Island getur vitn-
að til fornra ákvæða um 16
mílna landhelgi — og jafnvel
enn víðáttumeiri — og að ís-
land hefir algjöra sérstöðu
meðal þjóða heims í þessu
efni. Þá er það alkunna, að
íslenzka þjóðin hefir frá önd-
verðu litið á fiskimiðin um-
hverfis landið sem eign sína
og hefir aldrei afsalað sér
þeim rétti, þó hún hafi ekki
verið þess umkomin að verja
hann. Réttur íslands í land-
helgismálum er svo sérstæð-
ur, að sé honum haldið fram
af einurð með öllum tiltækum
rökum, þá er ekki ósennilegt
að alþjóðleg stofnun eins og
alþjóðalaganefndin treystist
ekki til annars en að taka fullt
tillit til hans. Þá er hins að
minnast, að við erum ekki í ó-
friði við Breta og þurfum
ekki að undirgangast neinar
skuldbindingar til þess að
losa Breta úr þeirri klípu,
sem þeir eru í vegna hefndar-
ráðstafana sinna, löndunar-
bannsins.
Undanhald.
I En það furðulega hefir
gerzt, að ríkisstjórninni virð-
ist umhugað að koma á sátt-
um, eru hérlendir stéttarbræð-
ur brezku úlvegsmannanna án
efa þar að verki, því að nú
hefir ríkisstjórnin komið því
til leiðar, að allsherjarnefnd
Sameinaðs þings hefir skilað
áliti, sem er undirbúningur
! þess að ríkisstjórnin geti
hörfað af hólmi með því að
gera samkomulag við Breta
um þetta mikilvæga sjálfstæð-
ismál þjóðarinnar. — Álitið
er svohljóðandi: „Þar sem
reglur um landhelgi hafa að
frumkvæði íslands verið til
meðferðar hjá Sameinuðu
þjóðunum undanfarið sam-
hliða reglum um úthöf, telur
Alþingi ekki æskilegt að íaka
ákvarðanir varðandi útfærslu
friðunarlínunnar, fyrr en lok-
ið er allsherjarþinginu á þessu
ári og tími hefir unnizt til að
athuga það, sem þar kann að
koma fram. Gildir álit þetta
einnig við aukatillögur um
| stækkun friðunarsvæðis fyrir
Austfjörðum og Suð-Austur-
Lmdi.“
í greinai'gerð fyrir þessari
tillögu allsherjarnefndar er
sagt, að „árið 1949 fékk ríkis
stjórn íslands því til leiðar
komið, að fiskveiðitakmörkin
voru tekin á dagskrá Samein-
uðu þjóðanna. Síðan hefir al-
þjóðalaganefndin fjallað um
þetta mál og á hún að skila
endanlegu áliti sínu fyrir
næsta þing Sameinuðu þjóð-
anna og þar verða skýrslur
hennar og tillögur teknar til
meðferðar.“
Verði þessi dagskrártillaga
samþykkt, hefir Alþingi þar
með orðið landhelgismálum
íslands til hinnar mestu ó-
þurftar og er erfitt að segja,
»l>n ^brún « 50 ára
Hinn 26. janúar s. 1. voru
50 ár liðin frá stofnun Verka-
mannafélagsins Dagsbrún í
Reykjavík. Var það stofnað
formlega 26. janúar 1906, og
voru stofnendur 384 að tölu.
í stofnskránni segir svo:
„Vér, sem ritum nöfn vor
hér undir, ákveðnum hér með
að stofna félag með oss, er
vér nefnum Verkamannafé-
lagið Dagsbrún. Mark og mið
þessa félags vors á að vera:
1. að styrkja og efla hag og
atvinnu félagsmanna.
2. að koma á betra skipulagi,
að því er alla daglauna-
vinnu snertir.
3. að takmarka vinnu á öll-
um sunnu- og helgidögum.
4. að auka menningu og bróð-
urlegan samhug innan fé-
lagsins.
5. að styrkja þá félagsmenn
eftir megni, sem verða fyr-
ir slysum eða öðrum ó-
höppum.
Fyrsti formaður Dagsbrún-
ar var Sigurður Sigurðsson,
síðar búnaðarmálastjóri, og
var hann formaður félagsins
3 fyrstu árin, auk eins síðar.
Lengst allra var Héðinn
Valdemarsson. fyrrv. alþm.,
formaður Dagsbrúnar — eða
15 ár — og undir hans for-
ustu varð félagið að síórveldi.
Næstlengst hefir Sigurður
Guðnason, alþm., gegnt for-
mannsstarfi, eða 12 ár. Nú-
verandi formaður er Hannes
Stephensen.
Svo sem vænta má og eðli-
legt er, er Dagsbrún lang-
stærsta og öflugasta verka-
mannafélag landsins. Er nú
svo komið, að í raun og veru
ræður það mestu um allt land
kaupgjaldi í almennri dag-
launavinnu og sést á þessu, að
miklu máli skiptir fyrir verka
lýð landsins, að vel og vitur-
lega sé þar haldið um stjórn-
völ og ætíð sé heill og hagur
verkalýðsstéttarinnar ásamt
heill alþjóðar það leiðarljós,
sem eftir er stýrt.
Alþm. óskar þess, að svo
megi verða um framtíð, um
leið og hann flytur hinu
fimmtuga afmælisbarni beztu
árnaðaróskir.
Jafnaðarmenn í
Frakklandi
(Framh. af 2. síðu.)
um margt aðgengilegri í við-
kynningu en Mandes-France,
sem þykir talsvert drambsam-
ur.
Mollet er öruggur og fast-
sækinn málafylgjumaður, sem
á marga skoðanaandstæðinga
en fáa óvildarmenn. Sökum
félagslegra anna sinna á hann
mjög fáar tómstundir til hvíld
ar og hressingar, en þeim fáu,
sem hann getur öðlazt frá
ílokksforystu og borgarstjóra-
starfi sínu í Arras, eyðir hann
með konu sinni og tveimur
dætrum.
Hann hefir lítinn smekk
fyrir gamansemi og hlær
sjaldan.
Satt bezt að segja mun líka
sá, sem verður forsætisráð-
herra Frakklands 1956, hafa
. að litlu að hlæja.
hvað illt kann af því að hljót-
ast fyrir íslenzku þjóðina í
^ framtíðinni. Samþykki Al-
þingi hins vegar til dæmis til-
löguna um stækkun friðunar-
^svæðisins fyrir Vestfjörðum
sýnir það, svo að ekki verði
um villzt, að það telur íslend-
inga eiga fornan rétt til að
minnsta kosti 16 sjómílna
landhelgi; og er kominn tími
til þess að það taki af öll tví-
mæli í því efni.
Kapp það, sem sumir menn
leggja á lausn löndunarbanns-
málsins virðist fremur stafa
af eiginhagsmunum og metn-
aði en því, hvað íslenzku
þjóðinni sé fyrir beztu. Eins
og nú horfir, þá er afnám
löndunarbannsins ekki svo
eftirsóknarvert, að fyrir það
sé fórnandi neinum hagsmun-
um og betur væri að alþingis-
menn létu ekki nota sig eins
og peð í tafli, sem sett hefir
verið upp til þess að koma
fram þeim samningum, sem
| rnarga grunar að búið sé að
gera á bak við tjöldin til
lausnar löndunarbanninu
brezka.
Hitt má vel vera, að það
kunni að vera óhagstætt um
stundarsakir að neita sátta-
boðinu. Bretar, og einkum
brezkir útvegskóngar eru vís-
ir til þess að þyrla upp ó-
hróðri um oss og æpa: „ís-
lendingar slá á útréttar hend-
ur til samkomulags“ eða eitt-
hvað á þá leið. Og er illt að
vita til þess, að hvatvísi ís-
lenzks ráðherra skuli þann
veg gefa Bretum og jafnvel
fleirum tækifæri til nýrra á-
rása á íslenzku þjóðina.
íslenzka þjóðin má ekki
gleyma því, að sú sáttahönd,
sem Bretar rétta oss í dag, var
í gær reiðubúin að kyrkja ís-
lenzku þjóðina í greip sinni,
hefði hún verið þess megnug
og getað gert það í kyrrþey,
því að Bretar höfðu fullan
hug á því að kúga íslendinga
til hlýðni og hrifsa úr hönd-
um þeirra lífsbjörgina. En þá
gerast þau firn, að íslenzkir
stjórnmálamenn vilja láta ís-
lenzku þjóðina undirgangast
skuldbindingar, svo að stétt-
arbræður þeirra í Bretlandi
geti hætt að verða þjóð sinni
til skammar. Hvaða hvatir
liggja á bak við þennan hugs-
unarhátt?
(Alþil. 27. jan. 1956.)