Stúdentablaðið - 01.12.2008, Blaðsíða 24

24 STÚDENTABLAÐIÐ - MÁLEFNI STÚDENTA
Eitt af þeim fjölmörgu lagafrum-
vörpum sem þingmenn okkar þurfa
að taka afstöðu til í vetur eru
endurskoðuð lög um Landsbókasafn
íslands - Háskólabókasafn, þ.e.a.s.
Bókhlöðuna. Forsvarsmenn Stú-
dentaráðs hafa opinberlega gert
athugasemdir við 8. grein
frumvarpsins, sem gefur stjómendum
safnsins heimild til þess að
innheimta gjald fyrir þjónustu þess,
s.s. útlánastarfsemi, millisafnalán,
fjölföldun, gerð Ijósmynda,
sérfræðilega heimildaþjónustu og
tölvuleitir.
Tengsl Bókhlöðunnar við Háskóla
íslands minnkuð
Það sem helst snertir nemendur við
Háskóla íslands er að til stendur að
minnka til muna tengsl skólans og
safnsins, þegar stefna ætti að því að
auka þau tengsl. Síðan Háskólasafnið
var sameinað Landsbókasafni íslands
árið 1994, virðast tengsl Háskóla
íslands við safnið hafa minnkað
verulega og orðið óskýrari. í nýja
frumvarpinu kemur m.a. fram að
Háskólinn missi nú annan af tveimur
fulltrúum slnum í stjórn safnsins.
Samkvæmt umræddu frumvarpi verður
safnið nú að bókasafni allra háskóla á
íslandi, en hingað til hefur safnið verið landsbókasafn annars vegar og bókasafn
Háskóla Islands hins vegar.
I frumvarpinu er gert ráð fyrir að safnið veiti Háskóla íslands þjónustu samkvæmt
ákvæðum þjónustusamnings sem stofnanirnar gera sín á milli. Það á einnig við um
aðra háskóla landsins, sem hingað til hafa ekki komið að rekstri safnsins. Ekki er gerð
grein fyrir því hvers eðlis þessir þjónustusamningar eru. Ákvæðið um þjónustusamning
safnsins við alla háskóla landsins er mjög opið og hafa starfsmenn safnsins lýst yfir
efasemdum um að ráðast í breytingar sem þessar án þess að umræða hafi farið
fram um málið innan háskólasamfélagsins.
Stúdentar við Háskóla fslands eru stærsti notendahópur safnsins og eiga þeir ekki
að sætta sig við annað en að eiga aðkomu að ákvörðunum varðandi Bókhlöðuna.
Með tilvísun til þess að um eina
mikilvægustu stofnun á háskólasvæðinu
er að ræða, er fullkomlega eðlilegt að
Stúdentaráð fái að tilnefna fulltrúa f
stjórn safnsins.
Ekki lengur rannsóknarstofnun
Verst þykir mér þó að vegið sé að
safninu sem rannsóknarstofnun, svo og
frumkvæði safnsins f þeim efnum.
Samkvæmt frumvarpinu, eins og
menntamálaráðherra kynnti það, verður
safnið einungis þjónustustofnun. I
núgildandi lögum er skýrt kveðið á um
að safnið sé rannsóknarbókasafn. Á
handritadeild safnsins fer t.d. fram
mikilvæg rannsóknarvinna, sem fer
framhjá mörgum notendum safnsins.
Óvíst er hvort sú vinna geti haldið
áfram, ef ekki er fjallað um rannsóknar-
hlutverk safnsins í nýjum lögum um
hlutverk þess.
Svo dæmi sé tekið um skert
rannsóknarhlutverk safnsins, kemur
fram f núgildandi lögum að eitt
hlutverka safnsins sé að „halda uppi
rannsóknum á sviði íslenskrar bókfræði
og bóksögu og veita upplýsingar um
íslenska bókaútgáfu." I frumvarpinu
sem liggur frammi er ekki lengur gert
ráð fyrir þvf að safnið „haldi uppi"
rannsóknum heldur er því aðeins ætlað
að „veita aðstoð við" rannsóknir á þessum sviðum. Annað hlutverk safnsins sem
fellur út, eru skyldur þess til að kaupa inn rit.
Einfaldari lög - fábrotnara safn
Fleiri breytingar verða á gildandi lögum, nái frumvarpið f gegn. Þannig er hlutverkum
safnsins fækkað töluvert - það er skýrt með því að verið sé einfalda lögin. Það hlýtur
að verða erfitt fyrir safnið að fá fjárveitingar f verkefni sem eru ekki einu sinni nefnd á
nafn f lögum um hlutverk safnsins, á við alla þá rannsóknarstarfsemi sem fer fram
innan þess. Með því að fækka hlutverkum safnsins f lögum er verið að undirbúa, að
ég best fæ séð, niðurlagningu ýmissa verkefna sem unnin eru innan safnsins f dag.
(3 Eggert Sólberg Jónsson, MA nemi i þjóðfræði og Bókhlöðu-unnandi
FrumYarfijð um
Bokhloðuna
Stúdentar hafa löngum leikið lykilhlutverk við
lýðræðislegt aðhald við ráðandi öfl, gagnrýni á
stjómvöld og umbreytingu á samfélagi - þegar
svo ber undir og þess gerist þörf. Ekki þarf að
hafa mörg orð um að stjómvöld í þeim löndum,
sem við viljum ekki bera okkur saman við, hafi
beitt valdi til þess að kveða niður tjáningarfrelsi
þeirra sem ekki sætta sig við óréttlæti,
gerræðislega stjómarhætti, eða hvað sem við á
í viðkomandi samfélagi.
Tjáningarfrelsið er dýrmætt. Dýrmætt fyrir hvem
einstakling og ekki síður fýrir samfélagið í heild. Án
tjáningarfrelsis er lýðræðið dauðadæmt. Segja má
að stúdentar, bæði sem þjóðfélagshópur og ekki
síður sem einstaklingar, hafi verið broddflugur
margra samfélaga - og stundum fengið að launum
harkaleg viðbrögð.
Ólögleg handtaka stúdents
Fyrir skemmstu var stúdent við HÍ handtekinn og
settur í steininn að lokinni vísindaferð í Alþingi.
Handtaka þessi var ólögleg þar sem stúdentinum var
ekki send tilkynning um upphaf afplánunar. Lagalega
gæti þetta varla verið skýrara og getur hver sem er
áttað sig á þessu með því að skoða lög nr. 49/2005
um afplánun refsinga. Skýringar lögreglu eru að
mistök í skráningarkerfi hafi verið orsakavaldurinn
en lögreglan hefur ekki beðist afsökunar né reynt að
bæta úr á annan hátt.
Tilefni handtökunnar var ógreidd sekt sem
stúdentinn hafði fengið við að „fara út fyrir leyfileg
mörk tjáningarfrelsisins” að mati dómstóla, ef svo
má segja. Nánar tiltekið neitaði viðkomandi að fara
eftir fyrirmælum lögreglu þar sem hann tók þátt í
friðsamlegum mótmælum. Hvað um það, stúdentinn
sættist á refsingu sína og hafði tekið hana út að hluta
til, en var gert að yfirgefa fangelsið á sínum tíma
vegna plássleysis. Allt þar til hann slysaðist til þess
að fara í vísindaferð í Alþingi, sem endaði í
fangageymslum.
Hvað næst?
Eftir þetta klúður allt saman, svo og söguleg mótmæli
við lögreglustöðina, er ýmsum spumingum ósvarað:
Hvernig báru starfsmenn Alþingis kennsl á
stúdentinn? Eru þeir með lista yfir óæskilega gesti í
þinginu? Slíkt er ólöglegt samkvæmt lögum um
persónuvemd. Geta stjómvöld haldið mótmælendum,
sem hafa verið dæmdir til sekta fyrir óhlýðni, í
stuttum taumi, með því að láta þá sitja af sér smá
stubba af fangelsisvistinni í einu og draga þá síðan
inn þegar þykir henta - eða með öðmm orðum þegar
óheppilegt þykir að láta of marga aktivista ganga
lausa?
Ef fallist er á þessa framkvæmd stjómvalda, væri
hægt að draga nokkurra vikna fangelsisvist yfir
fjöldamörg ár! Ef mistök áttu sér raunverulega stað,
hvers vegna hefur viðkomandi stofnun ekki sent frá
sér tilkynningu og tekið ábyrgðina af hart gagnrýndri
lögreglunni? Hvers vegna rannsakaði lögreglan ekki
hvort tilkynning hefði verið send, þegar upplýsingar
um það komu fram? Og þegar mistökin vom komin
í ljós, hvers vegna slepptu þeir hinum handtekna
ekki fyrr en sektin var greidd?
Pyrir opnunarhátið ólympíuleikanna í Kína fór
lögreglan í hreinsunarátak - óæskilegir aðilar vom
flarlægðir af götum Peking til þess að tryggja að allt
gæti farið friðsamlega fram. Það er sorglegt að við
neyðumst til að spyrja okkur hvort fsland sé sokkið
niður á það plan.
B Kári Hólmar Ragnarsson,
varaformaður Stúdentaráðs