Alþýðumaðurinn - 13.09.1960, Qupperneq 2
2
ALÞÝÐUMAÐURINN
ÞriSjudagur 13. september 1960
ALÞÝÐUMAÐURINN
Útgefandi:
Alþýðuflokksfélag Akureyrar
Ritstjóri:
BRAGI SIGURJÓNSSON,
Bjarkarstíg 7. Sími 1604.
Verð kr. 50.00 á ári.
Lausasala kr. 1.50 blaðið.
Prentsm. Björns Jónssonar hf.
»00000000000000000000000
VoBdkvsði ojlobrests 09
verðfolls
Þeir sem bjartsýnastir voru á
viðreisnarmátt efnahagsráðstaf-
ana ríkisstjórnarinnar á sl. vori,
gerðu sér vonir um, að nú með
haustdögunum eða í síðasta lagi
um komandi áramót yrði svo far-
ið að rofa fram úr margra ára
styrkjabúskap, að atvinnuvegirn-
ir sætu af eigin rammleik þolað
nokkra kauphækkun til daglauna-
manna og iðnverkafólks, sem allir
eru sammála um að nauðsynlega
verði að fá kjör sín bætt innan
tíðar. í kjölfar þess yrði svo hægt
að bæta kjör fátækari bænda, op-
inberra starfsmanna og fleiri
starfshópa, sem um mörg ár hafa
raunar lifað frá hendinni lil
munnsins.
Varfærnari menn nefndu þó 1
—1% ár í þessu sambandi, en
hinir trúlausu sögðu hins vegar,
að allt yrði hrunið á miðju sumri.
Nú á haustdögum bendir flest
til þess, að hinir bjartsýnustu hafi
verið þeir raunsýnustu, ef síld-
veiði í ár hefði reynzt svipuð og í
fyrra, verð á mjöli og lýsi ekki
lakara og togaraaflinn ekki rýrri.
Það, sem hins vegar veldur
háskaútliti í þessum málum, er,
að allt hefir farið verr en vonað
var: síldveiðar brugðust verulega,
togaraafli er rýr og mikið verð-
fall hefir orðið á lýsi og mjöli.
Þessi vandkvæði valda því, að
vonlaust er fyrir verkalýðssam-
tökin, hvað fegin sem þau vildu
meðlima sinna vegna, að sækja
kjarabætur í vasa atvinnurekenda.
Þeir mundu ekki verða borgunar-
menn fyrir þeim við þær aðstæð-
ur, sem nú hafa skapazt, og eitt af
tvennu verða gjaldþrota eða
verða að fá aðstoð ríkisins, þ. e.
styrkjastefnan héldi á ný innreið
sína, og hverjir æskja hennar?
Það er þannig að loka augun-
um fyrir staðreyndum að halda
því fram, að nú sé grundvöllur
fyrir raunhæfum kjarabótum.
Þeirra er ekki hægt að krefjast
nema leggja vitandi vits í rúst
það, sem áunnizt hefir með efna-
hagsaðgerðunum frá í vor. Og
hvað mundi alþjóð vinna við
það? Slíkt skyldu allir hugleiða
vel.
En um leið og við viðurkenn-
um dapurlegar afleiðingar af
aflabresti og verðfalli, beinir það
hug okkar að því, í hve þröngri
vígstöðu sú þjóð stendur, sem svo
mjög á allt sitt undir aflaföngum
og erlendum mörkuðum fyrir þau.
Er ekki kominn tími til að
hraða því að alefli, að atvinnu-
hættir okkar séu gerðir að mun
fjölbreyttari, m. a. með verulega
auknum iðnaði?
FRÁ AÐALFUNDI LOFTLEIÐA:
Ktgstriistii É i sifi féliosins
Heildarvelfa á síðasta óri yfir 97 millj. kr. og
neffóhagnaður 2.6 millj. kr.
Aðalfundur Loftleiða vegna
reikningsársins 1959 var haldinn
2. þ.m. Formaður félagsstjórnar
Kristján Guðlaugsson, flutti þar
skýrslu um starfsemina árið 1959.
Hann ræddi sérstaklega um flug-
vélakaup, þjálfun flugliða og
flugreksturinn í heild. Ennfremur
um samninga um lendingarleyfi á
Bretlandi og Norðurlöndum, sem
hann kvað hafa lokið á farsælan
hátt fyrir félagið.
Þá rakti formaður í stórum
dráttum reksturinn á þessu ári og
ræddi sérstaklega kaup- og kjara-
samninga flugliða. Gat hann þess
að bráðabirgðalögin um bann
gegn vinnustöðvun íslenzkra at-
vinnuflugmanna hefðu ekki verið
sett að ósk stjórnenda Loftleiða,
enda fælist ekki í þeim nokkur
lausn á þeirri kaup- og kjaradeilu,
sem yfir stæði. Taldi hann, að
flugliðar og stjórnendur flugfé-
laganna yrðu að leysa sín mál
sjálfir enda myndi stjórn Loft-
leiða leggja fullt kapp á að svo
yrði gert.
Ur rœðu forstjóra.
Næstur tók til máls Alfred Elí-
asson, forstjóri Loftleiða, og
mælti hann m. a. á þessa leið:
„Vorið 1959 voru flognar fjór-
ar ferðir í viku milli meginlands
Evrópu og Ameríku með viðkomu
á íslandi. Sú áætlun var í gildi
þar til 30. apríl.
Sumaráætlunin tók við þann 1.
maí og stóð til 31. okt. Voru þá
flognar 9 ferðir vikulega á milli
heimsálfanna með viðkomu í
Reykjavík og var það 3 ferðum
meira á viku en 1958. Síðan tók
við vetraráætlun aftur frá 1. nóv.
Þá voru flognar 5 vikulegar ferð-
ir fram og til baka yfir Atlantshaf
eða einni ferð fleira en árið áður.
Samtals voru þannig flognar 337
ferðir fram og til baka á milli Ev-
rópu og N.-Ameríku á móti 245
árið 1958. Fjórar ferðir af ofan-
greindum ferðafjölda voru auka-
ferðir, er flognar voru til að anna
mikilli eftirspurn. Notaðar voru
fjórar Skymaster flugvélar, tvær
þeirra voru leigðar frá Braathens
SAFE, hinar tvær voru flugvélar
Loftleiða hf., þær Hekla og Saga.
Árið 1959 voru fluttir 35.498
farþegar, en 26.702 farþegar árið
áður, og varð aukningin 32.9%
hvað höfðatölu snertir.
Vöruflutningar urðu nokkuð
meiri nú en árið áður, eða 315
tonn á móti 250 tonnum árið áð-
ur. Hafa því vöruflutningar auk-
izt um 26%. Póstflutningar urðu
nú 32 tonn á móti 24 tonnum árið
1948 og hafa því aukizt um
33.3%.
Flugvélar þær, sem félagið,
'er svipað og sætanýting varð
1958.
í árslok 1959 voru starfsmenn
I félagsins alls 263, en auk þess um
50 manns, sem beint eða óbeint
störfuðu við skrifstofu og flug-
störf á vegum félagsins.
Þetta hefir nú verið það helzta
! varðandi árið 1959, en þar sem
nú er svo áliðið 1960 þykir rétt að
skýra nokkuð frá hvernig gengið
hefir fyrstu 7 mánuði þessa árs.
Fluttir hafa verið 23.228 far-
þegar, 215 tonn af vörum og 22
tonn af pósti. Miðað við sama
tíma f. á. hefir verið flutt 4193
farþegum meira, eða 22% aukn-
ing. Flutt hefir verið 49 tonnum
meira af vörum eða 29% aukn-
ing. Flutt hafa verið 14 tn. af pósti
eða 59% aukning.
Sætanýting þessa sjö fyrstu
mánuði ársins hefir orðið 65%
að jafnaði, sem af er. Þá er þess
að geta, að þegar sumaráætlun
byrjaði þann 1. apríl sl., voru
teknar í notkun hinar tvær Doglas
DC-6B (Cloudmaster) flugvélar,
sem félagið festi kaup á seinni
hluta síðasta árs. Hafa nú í sum-
ar verið flognar átta ferðir á viku
fram og til baka milli Evrópu og
Ameríku með viðkomu á íslandi.
Hafa fimm af þeim verið flognar
með hinum nýju DC-6B flugvél-
um, en þrjár ferðir með Skymast-
er. Hafa nú Loftleiðir á leigu eina
Skymaster flugvél frá Braathen-s
SAFE, en reka áætlunarflugið að
öðru leyti með eigin flugvélum.
Eins og kunnugt er, seldi félag-
ið Skymasterflugvélina Sögu í
sumar, þar sem fyrir hana fékkst
tiltölulega gott verð eða 180.000
dollara, en það er mun betra verð
en hægt hafði verið að reikna með
i °
miðað við almennt markaðsverð.
í undirbúningi eru nú kaup á
þriðju DC-6B flugvélinni.
Til fróðleiks vil ég að endingu
geta þess, að árið 1959 skilaði fé-
lagið erlendum gjaldeyri til bank-
anna fyrir 12% millj. kr. á gamla
genginu með 55% uppbótinni, en
í ár hefir félagið nú þegar skilað
sömu upphæð, en þá er að sjálf-
| sögðu reiknað með nýja genginu.
j Auk þess hefir félagið sj álft aflað
gjaldeyris fyrir öllum útgjöldum
: og afborgunum af flugvélunum
! og öðrum Iánum.“
Veltan 97 milljónir.
Varaformaður félagsstj órnar,
Sigurður Helgason framkv.stjóri,
las og skýrði reikninga félagsins.
Brúttótekjur árið 1959 námu
kr. 97.324.761.75, og er það um
30% aukning miðað við 1958.
Nettóhagnaður varð 2.617.159.20
kr., og reyndist þetta því hagstæð-
asta ár í sögu félagsins til þessa.
Af þessari upphæð er félaginu nú
gert að greiða kr. 1.874.089 í
skatta og útsvar, eða um 70% af
nettóhagnaðinum, og taldi ræðu-
maður það vera meira en góðu
hófi gegndi.
Heildarafskriftir félagsins voru
meiri en nokkurn tíma fyrr og
námu þær nú kr. 4.598.186.47.
Utlit er fyrir að veruleg aukning
verði á veltu félagsins á yfirstand-
andi ári. Er m.a. gert ráð fyrir að
afskriftir af nýju flugvélunum
verði um 11 millj. kr.
Stjórnin lagði til að hluthöfum
yrði greiddur 8% arður ,og sam-
þykkti fundurinn það.
Þá fór fram stjórnarkosning.
Endurkjörnir voru Alfred Elías-
son, E. K. Olsen, Kristján Guð-
laugsson og Sigurður Helgason,
en í stað Ólafs heitins Bjarnason-
ar var kosinn Einar Árnason,
flugstjóri. I varastjórn voru kosn-
ir þeir Dagfinnur Stefánsson,
flugstjóri og Sveinn Benediktsson
f ramkvæmdastj óri.
írtf tfttnndo
8. þing Sambands norðlenzkra
barnakennara var haldið á Akur-
eyri, í Barnaskóla Akureyrar, dag-
ana 1.—3. september.
Sambandið var stofnað 8. okt.
1942 í sambandi við námskeið,
sem haldið var á vegum Kennara-
félags Eyjafjarðar, og áttu þing-
eyskir kennarar frumkvæðið að
stofnun sambandsins. Stjórn sam-
bandsins flytzt milli sýslna, og er
kjörtímabilið 2 ár.
Fráfarandi stjórn skipa: Þórar-
inn Guðmundsson, form., Svava
Skaptadóttir, ritari, og Theódór
Daníelsson, féhirðir. Varastjórn:
Tryggvi Þorsteinsson, varaform.,
Sigurður G. Jóhannesson og Indr-
iði Úlfsson.
Milli 80 og 90 kennarar og gest-
ir sátu þingið, og þau námsskeið,
sem haldin voru í sambandi við
það.
Þingforsetar voru kjörnir
Hannes J. Magnússon, skólastjóri
og Jón Kristj ánsson, Víðivöllum.
Fundarritarar voru: Páll Jónsson
og Sigurður Flosason. Gestir
mótsins voru: Dr. Broddi Jóhann-
esson, Þorsteinn Einarsson, í-
þróttafulltrúi, Stefán Kristjáns-
son, íþróttakennari, Gestur Þor-
grímsson, kennari og starfsmaður
við Kennslukvikmyndasafn ríkis-
ins, Guðrún P. Helgadóttir, skóla-
stjóri, Skúli Þorsteinsson, form.
S. I. B., og Snorri Sigfússon, fyrr-
verandi námsstjóri, sem er heið-
ursfélagi.
Dr. Broddi flutti erindi og
ræddi um hlutverk kennarans og
hafði í förum, flugu alls 14.243 þarfir. Þorsteinn Einarsson, í-
kls. og voru að meðaltali rúmar þróttafulltrúi um leiki og stöðu
10 klst. á lofti á sólarhring, eða j mannsins, og að því loknu sýndi
einni klst. lengur en 1958, og má | hann kvikmynd gerða af búnaðar-
það teljast góð nýting flugvél- samtökum Norðmanna um vinnu-
anna. Framboðnir sætakílómetrar tækni mannslíkamans við hin dag-
voru 262 millj., en notaðir sæta- legu störf. Gestur Þorgrímsson
kílómetrar voru 184 millj., en það flutti erindi um kennslukvikmynd-
gerir um 70% sætanýtingu, sem1 ir, gildi þeirra og notkun í
kennslu. Hann var einnig til við-
tals í skólanum föstudag og laug-
ardag fyrir þá, sem óskuðu eftir
upplýsingum um kvikmyndir og
skuggamyndir.
Frú Guðrún P. Helgadóttir,
skólastjóri, flutti erindi um móð-
urmálskennslu í skólum. Ræddi
hún einkum um ritgerðarkennslu
og gildi móðurmálsins fyrir þjóð-
ina. Skúli Þorsteinsson, formaður
S. í. B., flutti fréttir frá fulltrúa-
þingi S. í. B. og ræddi auk þess
við norðlenzka fulltrúa um launa-
mál kennara. Snorri Sigfússon á-
varpaði þingið og ræddi um fram-
tíðarhorfur í skólamálum þjóðar-
innar og sparifjársöfnun skóla-
barna. Þórarinn Guðmundsson
ræddi um byrjunarkennslu í
reikningi og studdist þar við ný-
útkomna bók, „Leikið og reikn-
ið“
Stefán Jónsson, námsstjóri,
sem tók virkan þátt í störfum og
undirbúningi þingsins, flutti er-
indi um athygli og gleymsku og á-
hrif þeirra á skólastarf og mennt-:
un. Hannes J. Magnússon, skóla-
stjóri, flutti framsöguerindi umj
framtíð sambandsins, vegna laga-
breytinga, sem gerðar voru á síð- ‘
asta þingi S. í. B., um skiptingu á |
kjörsvæðum.
Leikjanámskeið, og námskeið í
teiknun og meðferð lita voru alla
mótsdagana. Stefán Kristjánsson,
íþróttakennari, leiðbeindi á leikj i-
námsskeiðinu og Einar Helgason,
kennari, kenndi teiknun og með-
ferð lita.
Skólavörubúðin sýndi þann vel-
vilja að senda sýnishorn af bók-
um og áhöldum. Var sýning þessi:
sölusýning og var opin þinggest- j
um alla daga mótsins. Valgarður
Haraldsson, kennari, sá um sýn-
inguna.
Þinggestir sátu hádegisverðar-:
boð bæjarstjórnar Akureyrar á
laugardag, og um kvöldið var
kvöldvaka og kaffiboð S. N. B. að
Freyvangi.
I stjórn S. N. B. næsta kjör-
tímabil eru þessir menn:
Páll Jónsson, skólastj., Höfða-
kaupstað, Þorsteinn Matthíasson,
skólastjóri., Blönduósi, og Björn
Bergmann, kennari, Blönduósi.
Varastjórn: Lára Inga Lárus-
dóttir, kennari, Olafur Kristjáns-
son, skólastj., og Jóhann Björns-
son, kennari.
Eftirfarandi ályktanir og tillög-
ur voru samþykktar á þinginu:
1. Þrátt fyrir lagabreytingu S.
I. B., sem felur í sér að Norður-
land verði tvö kjörsvæði með
sambandi á hvoru svæði fyrir sig,
leggur þingið til, að Samband
norðlenzkra barnakennara starfi
áfram með sama hætti og verið
hefir, en kennarafélög hvors kjör-
svæðis sjái um kosningu fulltrúa
á þing S. í. B.
2. Aðalfundur S. N. B., haldinn
á Akureyri 1.—4. sept. 1960, bein-
ir þeirri ósk til stjórnar S. í. B.,
að hún hlutist til um, að erindi
um skóla og uppeldismál verði
flutt í Ríkisútvarpið í byrjun
þessa skólaárs.
3. Aðalfundur Sambands norð-
lenzkra barnakennara, haldinn á
Akureyri 3. sept. 1960, skorar ein-
dregið á hið háa Alþingi að
hækka stórlega fjárveitingu til
námsskeiða, sem haldin eru á veg-
um félagssamtaka kennara.
4. Aðalfundur S. N. B., haldinn
á Akureyri 1.—4. sept. 1960, lýs-
ir megnustu óánægju á þeim
launakjörum, sem kennarar eiga
við að búa og skorar á stjórn S.
I. B. að vinna ötullega að bættum
kjörum stéttarinnar á þeim grund-
velli, sem lagður var á fulltrúa-
þingi S. í. B., sem haldið var í
Reykjavík á síðastliðnu vori.