Alþýðumaðurinn - 28.08.1962, Blaðsíða 3

land fyrir listmálara; sig blóðlangaði þangað oft, en
liann gæti bara ekki hugsað sér að vera þar, — Akur-
eyringar væru svo leiðinlegir! Já, náttúrufegurðin er
ósvikin, þó að andinn sé ekki reiðubúinn.
í vetrarsnjónum fannlivíta er Akureyri hrein og
saklaus, eins og Þyrnirós nývöknuð af sínum liundrað
ára svefni. Þá er gott að teyga að sér svalt og tœrt
loftið og lúta stjörnunum í skini bragandi norðurljósa
með tigin og herðabreið fjöll til allra átta, sem minna
á tryggðina við sjálfan mann og landið. Og mér verður
að fyrirgefast sem heimamanni, þó að ég segi, að
hvergi gangi vorið í garð á mýkri skóm né í yndislegri
rökkurbláma en stundum liggur yfir bœnum á kvöld-
in, þegar vel viðrar í apríl og maí. Þá er Pollurinn
lygn, eins og spegill, sem Guð almáttugur hefur fœgt
handa sjálfum sér að spegla sig í, og má mikið vera,
ef hann rekur ekki í rogastanz, eins og Narkissos hinn
gríska forðum.
Bœrinn er frægur fyrir garða sína og gróður, og
gróðurkyrrðin á sinn þátt í að hlú að hinum andlega
gróðri, sem vex í skjólinu. Afturhverfið til upprunans
og moldin góða hafa orðið mörgu skáldinu hugleikið
efni fyrr og nú. Og á Akureyri er grasið jafngrænt og
annars staðar og mjúkt, eins og ástmeyjarfaðmur. En
síðsumarið og fyrstu dagar haustsins eru upprisuhátíð
andans í þessum bæ. Þegar laufvindarnir taka að blása
í hauststillunum og allt, sem grœr, hefur lifað sitt
fegursta, en er þó enn ekki sölnað og farið á fjúk.
Aldrei er kyrrðin dýpri né litirnir fleiri. Það er rétt,
sem Rósberg segir, að:
„Rósirnar anga þó aldrei,
eins og þann dag, sem þœr falla,“
og með fyrstu haustvindunum mœtti segja mér, að
margt Ijóðið hefði orðið til á Akureyri. Og eflaust
koma ný Ijóð með nýjum haustum.
Fólkið í bœnum er tæpast ónæmara fyrir listinni
en fólk í öðrum stöðum. Og þó að það sé almennt
ekkert sérstaklega Ijóðelskt, þá er það gott fólk og
stendur ekki skáldum sínum fyrir þrifum. Saga þeirra,
sem lítt þekkja til, um kuldalega viðmótið, snobbið,
hrokann og merkilegheitin er gömul lygi, sem engir
trúa aðrir en þeir, sem tyggja ómelt eftir náunganum
eða hefur brostið þolinmœði til að kafa eftir hjarta-
gullinu, sem víðast hvar má finna, ef vel er leitað. Það
er gömul trú og stendur enn í gildi, að listræn stór-
virki séu oftar unnin í kyrrþey í vinalegum, litlum
stað en með auglýsingaskrumi í fjölmenni og borgarys.
Það liefur margur maðurinn gert sitt bezta úti í pró-
vinsunni. Akureyri er nógu kyrrlát og nógu fögur til að
veita andanum allt í senn: fegurðina, friðinn og nœð-
ið, sem hann þráir. Jarðvegur er þar ekki ófrórri en
annars staðar fyrir hið andlega sáðkorn, og sagan lief-
ur sannað, að frjálsbornir menn í andanum hafa getað
átt Akureyri að, án þess að bíða tjón á sálu sinni.
Þó að fá séu skáldin, sem fœðst hafa á staðnum,
getur hann þó verið stoltur af því, að margir þjóð-
kunnir höfundar hafa dvalizt þar um lengri eða
skemmri tíma og átt þar búsetu, og svo er enn. —
Matthías ]ochumsson var í senn sálusorgari og and-
legt leiðarljós þessa bœjarfélags allan síðari hluta œvi
sinnar, þessi síkviki og tröllaukni andi, sem efaðisl
í huganum, en átti svo óbifandi trú í hjartanu fram
á banadægur, að í augum lians voru tár ungbarnsins
þyngri á metaskálunum en hrynjandi vatnsflaumur-
inn, sem hann sá falla með reginþunga ofan í gljúfrið
austur við Dettifoss. Sigurhæðir minna okkur á hann,
og aldrei verður mér gengið svo fram hjá húsinu hans
í Fjörunni, að ég minnist þess ekki, að hann kvað þar
um hafísinn, og vitanlega trúði hann því þá eins og
endranær, að lífið bœri sigurorð af dauðanum. Það
eru ekki allir bœir, sem hafa fengið að njóta slíkra
skörunga. Og átti ekki Nonni bernsku sína að nokkru
leyti inni í Fjöru? Lagði hann ekki þaðan upp út í
heiminn, óreyndur ferðalangur, að gera ísland og bæ-
inn sinn frœgan í útlöndum? Við Bjarkarstíg situr
Davíð Stefánsson og yrkir á sjötugsaldri Ijóð, sem öll
þjóðin les úr pennanum, en á Akureyri hefur starfs-
dagur hans liðið síðan hann flaug með arnsúg inn í
íslenzkan Ijóðheim á sínum svörtu fjöðrum fyrir 43
árum.
Og þeir eru fleiri, sem hér yrkja lífræn Ijóð á því
herrans ári 1962. Akureyri gleymir þeim ekki, og þeir
munu jafnan bera til hennar hlýjar taugar, þó að tíðin
verði tvenn og þrenn og tíðin verði ný. Á aldarafmœli
bœjarins tekur Alþýðumaðurinn undir við þá og biður
ykkur að hlusta með!
ALÞÝÐUMAÐURINN
3