Alþýðumaðurinn - 28.01.1965, Blaðsíða 2

2
RITNEFND: STEINDÓR STEINDÓRSSON (ÁB.), ALBERT SÖLVA-
SON, HREINN PÁLSSON OG GUÐMUNDUR HÁKONARSON —
ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKSFÉL. AKUREYRAR — AFGREIDSLA
OG AUGLÝSINGAR: STRANDGÖTU 9, II. HÆÐ, SÍMI 11399
PRENTUN: PRENTSMIÐJA BJÖRNS JÓNSSONAR H.F. AKUREYRI
Mdliðerehhjsvonaeinfalt
Vikublaðið Dagur birti nýverið viðtal við Gunnar Guð-
bjartsson, formann Stéttarfeambands bænda, þar sem hann
gerir að umtalsefni verðlagsmál landbúnaðarius og niður-
greiðslur á verði landbúnaðarvara og útflutningsbætur.
Formaðurinn hefur mál sitt með þessum orðum: „Eg vil
fyrst taka það fram, að ég tel, að niðurgreiðslur séu ekki
inntar af hendi vegna bænda, heldur til að halda niðri verð-
lugi í landiriu, þar á meðal kaupgjaldi sem atvinnuvegirnir
greiða.“
Oft sér almeimingur svo þveröfugri staðhæfingu haldið
fram, að niðurgreiðslur séu eingöngu vegna bænda. En hvor-
ugt er rétt, ástæðan fyrir henni og álnif hennar á efnahags-
iífið er margþættara en svo, að hún verði afgreidd á jafn-
einfaldan hátt og formaður Stéttarsambandsins gerir eða
þá hin staðhæfingin, að allt sé fyrir bændur gert.
Það liggur í augum uppi, að væri landbúnaðarvara hér-
lendis ekki greidd niður, en kaupi haldið í hæfi við kaup-
greiðslugetu aðalútflutningsatvinnuvegar vors, sjávarútveg-
inn, og bændur fengju forsvaranleg lífsskilyrði við búskap-
inn, þá yrðu búvörur að seljasl svo háu verði, að markað-
ur drægist verulega saman. Þelta mundi síðar kalla á sam-
drált í búskapnum og fólksflutningar nmndu enn aukast
úr sveitunum, fleiri jarðir fara í eyði.
Enginn getur þannig sagt, og allra sízt formaður Stéttar-
sambands bænda, sem krefjast verður af almennrar yfirsýn-
ar, að niðurgreiðslur séu alls ekki inutar af hendi vegna
bænda, þótt hitt sé jafnfráleitt, að þeirra hagsmunir ráði
þar einir um.
Þjóðfélagslega séð hlýtur það að vera mikilsvert, að hér
sé rekinn blómlegur landbúnaður og undirstaða þess er,
að menn njóti þar sambærilegra lífskjara við aðrar stéttir
þjóðfélagsins. Urlausnarefnið er, hvernig svo skuli vera,
svo að ekki sé gengið um of á hlut annarra og ekki ýtt und-
ir óheppilega og óeðlilega fjárfestingu og vinnuaflsfest-
ingu, svo sem margir telja gert, þegar dauðahaldi er hald-
ið í búskap á afdalajörðum og sótt með harðfylgi að leggja
þangað síma, rafmagn og vegi, auk þess að byggja þar upp
og rækta, þegar jafngolL og belra fengist við nýbýlagerð í
meira þéttbýli. Þá telja margir, að útflutningsuppbætur á
landbúnaðarvörur, sem eigi þurfa fyrir innanlandsneyzl-
una, kalli á ofvöxt framleiðslunnar, og hindri skynsamlega
skipulagningu í þessum málum.
En eins og það liggur í augum uppi, að niðurgreiðslur
landbúnaðarvara eru bændastéttinni til hagsbóta, jafnljóst
er það, að þær auðvelda neytendum að fá þessar vörur á
viðráðanlegu verði og gera þeim kleift að njóta þeirra í svo
ríflegum mæli, að Islendingar eru meiri kjöt- og mjólkur-
neyzluþjóð en margir telja heilsufarslega séð skynsamlegt.
Einmitt vegna þessarar miklu neyzlu á landbúnaðarvör-
Leikhús Akureyrar
Þegar vér Akureyringar kom-
urn í hið gamla samkomuhús
vort, getur ekki hjá því íarið,
að vér gerum nokkurn saman-
burð á því og þeim samkomu-
húsum, sem nú rísa upp hvar-
vetna á landinu, í sveitum, kaup-
stöðurn og kauptúnum, og á ég
þar við hin nýju félagsheimili,
og sá samanburður verður ekki
hagstæður okkur. Þegar Sam-
komuhúsið var reist fyrir meira
en hálfri öld, var það stærsta
og veglegasta samkomuhús lands
ins, jafnvel höfuðstaðurinn átti
þá ekki svo vandaðan samkomu-
sal. Slíkur var þá stórhugur og
framtak eins félagsskapar hér
í bæ, Góðtemplara, og nutu þeir
einskis styrks til framkvæmd-
anna.
„Umbætur“ þær, sem gerðar
voru á húsinu fyrir 15 árum,
bætLu að vísu úr ýmsurn ágöll-
um, svo sem sætum og aðbún-
aði leikara, sem ekki var van-
þörf á. Hins vegar höfðu þær
í för með sér, að húsrúm fyrir
leikhúsgesti milli þátta varð
enn minna en áður, og aðstaða
lii veitinga nær engin. Og svo
má ekki glevma því, að síðan
er sjálfur leikhússalurinn svo
stíllaus og litt aðlaðandi, að
annar leiðinlegri mun vandfund
inn á landinu, nema þar sem
menn hafa bjargast við bráða<
birgðahúsnæði. Yerður slíkt
einkum stingandi í augum
þeirra, sem muna hinn gamla,
stílfagra sal, þótt hann hefði
sína galla.
En eins og komið er, þá er
það bænum til vansæmdar að
eiga ekki betra samkomu- og
leikhús. Smáþorp og sveitir hafa
komið sér upp félagsheimilum,
þar sem allar aðstæður til leik-
sýninga eru betri en hér, að því
ógleymdu að áhorfendarúmið er
langt um stærra, salir, er rúrna
6—700 manns í sæti munu jafn
vel finnast. Þá er ótalið, að víð-
ast hvar er mögulegt fyrir sam-
komugesti að njóta veitinga við
sæmileg skilyrði.
Vér hljótum því að spyrja,
geta Akureyringar ekki komið
sér upp félagsheimili á borð við
smærri slaðina? Hér starfa fjöl-
mörg félög, sem öll þurfa á sam-
komuhúsum að halda. Hvers
vegna slá þau sér ekki saman og
hefjast lianda? Þau mundu vissu
lega geta notið þess styrks frá
Félagsheimilasjóði. Og naumast
rnundi slanda á bæjarstjórn að
veila málinu sinn stuðning. Það
er bænum til vansæmdar og
tjóns, ef þetta verður látið drag-
ast öllu lengur. Og sízt af öllu
megum vér láta þetta úr hendi
falla vegna togstreytu og metn-
aðar einstakra aðila. Allir, sem
þetta mál snertir, verða að taka
höndum saman, og þá er mál-
ið auðleyst.
Mér satt að segja rann til rifja
að sjá jafn virðulega sýningu
og hátíðarsýningu Leikfélagsins
á Munkunum á Möðruvöllum
við svo fátæklegar aðstæður, í
heimabæ skáldsins og næst
stærsta bæ landsins. Látum slíkt
ekki henda oss oftar, þegar vér
viljum minnast afburðamanna
vorra.
En hver vill brjóta ísinn?
Iðnnemasamband íslands á
tuttugu ára afmæli um þessar
mundir. Hefur tilgangur sam-
bandsins og starf verið að stofna
félög iðnnema og vinna að hags
munamálum þeirra. Nýkjörin
stjórn sambandsins er að hefja
herferð í skipulagsmálum sam-
bandsins með stofnun nýrra fé-
laga.
Islenzka þjóðin hefur með
hverju ári þurfl meira á fjöl-
mennari og vel menntaðri stétt
iðnaðarmanna að halda tii að
annast margvíslegar framkvæmd
,ir og nauðsynlegt viðhald. Til
þess- að iðnaðarmannastéttin
geti vaxið á eðlilegan hátt, er
nauðsynlegt að fá sem mest af
dugandi iðnnemum. Hins vegar
hefur frá fornu fari loðað við
sá hugsunarhátlur, að sérstök
náð sé að leyfa ungum manni
að liefja iðnnám, og hann eigi
að vinna sem mest fyrir meist-
ara sinn fyrir lítið sem ekkert
kau|). Þessi hugsunarháttur hef-
ur breytzt verulega, en samt eru
ærin verkefni fyrir samtök iðn-
nema á hagsmunasviðinu.
Það var stórviðburður i sögu
iðnnemahrey f ingarinna r þegar
stofnaður var tækniskóli, sem
opnar braut til frekara náms
fyrir þá, en áður var iðnnámið
blindgata. Nú er fyrir dyrum
stórfelld endurskoðun á iðn-
urn er verð þeirra svo viðkvænit mál í framfærsluvísilöl-
unni. Ef vér ætlum því að koma oss niður á skynsamlega
lausn í þessum viðkvæmu afkomumálum, megum vér ekki
deila endalaust um hver fái livað og hvers hagur eða tjón
niðurgreiðslan er, heldur líta á þessi mál frá hærri sjónar-
hól og helzl frá öðru sjónarhorni eu gerl hefur verið um
sinn.
Vér viljum leggja þessi atriði fram í umræðurnar:
1. Landbúnaðurinn á hvorki að vera hornreka né eftir-
læti ríkisfyrirgreiðslu. Hann á hvorki að skoðast sem
vandræðabarn né eftirlætissonur, heldur blátt áfram
jafnréttisatvinnuvegur við aðra höfuðatvinnuvegi
landsmanna: sjávarútveg, iðnað, verzlun og siglingar.
2. Lífskjör manna og lífsþægindi eiga að vera sam-
bærileg við landbúnað og við aðrar atvinnugreinar.
3. Gera þarf heildaráætlun um, hvernig svo megi vera,
án þess að landbúnaðurinn verði ómagi á öðrum at-
vinnugreinum, og þó að það verði alltaf matsatriði,
má ekki skirrast við að horfast í augu við þann vanda,
svo sem hve langt skal teygja vegi, síma og rafmagn
um strjálhýli.
4. Endurskoða verður þátt verðlags landbúnaðarvara í
kaupgjaldsvísitölu með það fyrir augum að draga
úr deilum þar að lútandi. Má í því sambandi vekja
alhygli á, hvort ríkisvaldinu væri ekki hollt að skoða
betur niður í kjölinn áburðarverð til bænda og verð
á fóðurvörum.
Þessir punktar verða að sinni látnir nægja, en að lokum
undirstrikað, að vér megum ekki halda áfram að deila um
keisarans skegg í svo þýðingarmiklu máli sem framtíð land-
búnaðar er og farsæll rekstur hans.
Allir virðasl í raun sannnála um, að þar þuríi að stokka
upp og gefa á ný, og skiptir þá höfuðmáli að það sé gert
af einlægum umbótavilja en ekki pexi um það, hver græði
á hverjum og hver hlunnfari hvern.