Alþýðumaðurinn - 11.02.1965, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐU
MADURINN
RITNEFND: STEINDÓR STEINDÓRSSON (ÁB.), ALBERT SÖLVA-
SON, HREINN PÁLSSON OG GUÐMUNDUR HÁKONARSON —
ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKSFÉL. AKUREYRAR — AFGREIDSLA
OG AUGLÝSINGAR: STRANDGÖTU 9, II. HÆÐ, SÍMI 11399
PRENTUN: PRENTSMIÐJA BJÖRNS JÓNSSONAR H.F. AKUREYRI
Sogan endnrtekur sig
Svo segir máltækið, og oft rekumst vér á dæmi þess.
Kristján Albertsson, rithöfundur, hefur í æfisögu Hann-
esar Hafstein rifjað upp fyrir þjóðinni baráttuna í ýmsum
stórmálum hennar um og eftir aldamótin síðustu, og þá fyrst
og fremst átökin um heimastjórn, síma og „uppkastið“
fræga. Ýmsir vilja að vísu staðhæfa, að Kristján rekji gang
mála Hannesi í vil, en þó sú staðhæfing sé látin liggja milli
hluta, verður ekki gengið framhjá þeim staðreyndum, sem
lesa má úr orðréttum tilvitnunum í bréf og blaðagreinar um
þessi mál í bita bardagans á þeim árum, og kemur þar á-
takanlega í ljós, að stjórnmálalegt siðgæði, jafnvel ann-
ars mætustu manna, hrapar oft á furðu lágt stig, þegar
barizt er um úrslitavald. Sérstaklega verður andstaða
minnihluta, sem heldur sig geta gripið sárt á þjóðernis-
kennd og þjóðarmetnaði, næsta ófyrirleitin og sést lílt fyrir.
Það er ekki hikað við að telja „þjóðarsvik“ einn daginn,
sem þólti sjálfsagt nokkru fyrr, meðan haldið var, að fram-
kvæmdin kæmi í hlut minnihlutans sem meirihluta.
Þegar vér lesum þessar frásagnir og tilvitnanir í bréf
og blaðagreinar, getum vér ekki annað en hugsað til við-
bragða stjórnarandstöðunnar hin síðari ár í málum eins og
landhelgisdeilunni við Breta og hvað hún hefur sagt um
lausn landhelgismálsins í samanburði við það, er hún ætl-
aði fyrst að leysa það.
Mun það varla þykja ófróðlegri lesning eftir 40—50
ár að sjá þær tilvitnanir bornar saman heldur en tilvitnan-
ir andstæðinga Hannesar Hafstein undir deilunum um heima-
stjórn.
Ellegar þá hvernig Framsóknarflokkurinn telur eiga að
leysa efnahagsvandkvæði líðandi stundar, þegar hann er í
stjórn og hvernig þau úrræði eru öllu viti fjarri, þegar
liann er í stjórnarandstöðu.
Minnir sú afstaða oss ekki furðanlega mikið á viðbrögð
þeirra, er börðust gegn símalagningu til landsins og um það
á dögum Hannesar, af því að hann leysti málið, en höfðu
áður verið með, meðan þeir hugðu eins vel, að það yrði
lilutskipti þeirra að koma því máli í höfn?
Þetta minnir oss á, hve hlutverk stjórnarandstöðu er
vandmeðfarið, hve baráttuhitinn leiðir oft margan góðan
dreng til að blanda- í gagnrýnina dreggjum öfundar og
valdalönguna, svo að gagnrýnin missir marks og verður
ekki það hreinsunar- og endurlausnarlyf, sem hún á og
þarf að vera, svo að þingræði og lýðræði þróist og þroskist
sem bezt.
Raforknmálin
Nokkur skriður virðist nú
vera að koma á raforkumálin
á hærri stöðum. í sl. viku skip-
aði rikisstjórnin nefnd sex þing
manna úr lýðræðisflykkunum,
til að athuga og undirbúa við-
ræður um stórvirkjun og hugsan
lega aluminiumverksmiðju, en
þau tvö mál hafa nú um skeið
verið mjög tengd hvort öðru.
Allmikill úlfaþytur varð á Al-
þingi út af nefndarskipan þess-
arri. Þóttust kommúnistar illa
sniðgengnir, er þeir fengu ekki
sæti í nefndinni, en formaður
þingflokksins, Lúðvík Jósefsson,
hafði áður lýst því yfir, að
flokkurinn sem slíkur væri á
móti öllum viðræðum um alum-
iniumverksmiðju.
Hvað sem líður aluminium-
verksmiðju, er fullljóst, að yfir-
vofandi er raforkuskortur til dag
legra þarfa, bæði sunnanlands
og norðan. Verður ekki bætt úr
honum til frambúðar, nema með
stórum virkjunum.
Að því er snertir mál vor
Norðlendinga, þá hafa tvær leið-
ir verið um talaðar, annars veg-
ar að leiða rafmagn frá stórvirkj
un í Þjórsá norður Sprengisand
til Akureyrar, og hin að hefja
v.irkjanir í Laxá. Á meðan á und
irbúningi og framkvæmdum
stendur, verði þörfin leyst með
varmaaflstöð.
Athuganir og útreikningar,
sem gerðar hafa verið á vegum
Laxárvirkjunar, hafa leitt í ljósj
að hóflega stór virkjun í Laxá
verði fjárhagslega hagkvæmari
en lína sunnán yfir fjöll, og ekki
þarf að spyrja að því, hversu
miklu meira öryggi slík lausn
hefur i för með sér.
H.ins vegar eru báðar lausn-
irnar dýrar, og ný virkjun Lax-
ár krefst stóraukinnar notkunar
rafmagns. Virðist lausn á því
máli vera helzt sú, að leidd yrði
raforka frá Laxá til Austur-
lands, sem nú vantar stórlega
rafmagn.
Ef til þess kæmi, að reist
verði aluminiumverksmiðja, hef
ur verið á það minnst, að til
greina kæmi að reisa hana norð-
anlands, þótt fremur megi ólík-
legt teljast, að svo verði. Væri
þá allt öðru máli að gegna um
flutning orku sunnan frá Búr-
felli, en ef sá orkuflutningur á
einungis að verða til hinna dag-
legu þarfa vorra hér nyrðra.
Hver sem niðurstaða þessa
máls verður, er eitl víst. Það ríð-
ur á miklu fyrir oss hér nyrðra
að standa saman að þeirri lausn
mála, sem sýnl er, að heppileg-
ust reynist til að tryggja lands-
hlutanum nægilegt rafmagn með
sem lægstu fáanlegu verði. Þar
mega engin aukasjónarmið koma
fram, hvorki pólitísk né önnur.
Það getur vel farið svo, að þeir
sem með völdin fara í þessum
málum, hafi þar önnur sjónar-
mið en vér hér nyrðra. Um það
tjáir ekki að sakast, en hitt verð'
um vér að gera oss ljóst, að vér
fáum þá lausn vorra mála, sem
oss er hagkvæmust því aðeins, að
vér séum vel á verði, sækjum á
og séum einhuga í málinu. Von-
ir standa til, að innan skamms
verði unnt að leggja fram grein-
argerðir um málið, og jafnvel
getur verið, að svo fari að ekki
sé langt undan landi að taka
þurfi fullnaðarákvörðun.
Framsagnarkvold
Vlnrahlar Björns§onar
Það mátti teljast sérstæður
viðburður í fábreytlu bæjarlífi
voru, að hinn góðkunni leikari
Haraldur Björnsson efndi til
framsagnarkvölds í Samkomu-
húsinu miðvikudaginn 3. febrú-
ar. Er það hvort tveggja, að Har
aldur er sjaldséður gestur hér
í bæ, þótt liann fyrrum væri
stoð og stytta leiklistarinnar hér,
bæði er hann var hér búsettur
og síðar sem gestur Leikfélags-
ins, eða er hann hélt hér sjálf-
stæðar leiksýningar. Hitl er ekki
minna um vert, að fátítt er nú
orðið, að vér hér eigum þess
kost að heyra lesið upp af kunn-
áttumönnum, hvorki lærðum né
ólærðum í listinni. En framsögn
og upplestur er mikilvæg list-
túlkun, sem alltof lítil stund er
lögð á. Það finnum vér bezt,
þegar lesið er af list, hvernig á-
heyrandanum opnast ný sýn, nýr
skilningur, jafnvel á gamal-
kunnum verkum. Væri þess
sannarlega full þörf, að lögð
yrði áherzla á að kenna fram-
sagnarlist í skólum landsins, þótt
vitanlega yrðu fæstir þeirra,
sem lærðu, listamenn, yrðu þar
alllaf nokkrir, sem lærðu að
fara svo með bundið mál og ó-
bundið að ánægjuauki væri að,
og þeir gætu skemmt sjálfum sér
og öðrum með þeim hlulum. Það
er því vissulega athyglisverð til-
raun, sem hér hefur verið gerð
fyrir atbeina Leikfélags Mennta-
skólans, að fá Harald hingað
norður til framsagnarkennslu.
En það var raunar ekki ætlunin
að fjölyrða um það, heldur þá
ánægjustund, sem Haraldur
veitti oss Akureyringum í leik-
húsinu með lestri sínum. Las
hann þar bæði bundið og óbund
ið mál. Lengsti lesturinn var úr
binni nýþi skáldsögu Jóns
Björnssonar, Jómfrú Þórdís, las
hann þar svipmikinn kafla, sem
fékk þó drjúgum meiri reisn í
meðferð Haralds. Þá las hann
einnig kafla úr Paradísarheimt
Halldórs Laxness, kvæð.i úr Hul-
iðsheimum Garborgs, og gaml-
an kunningja, Jón hrak eftir
Stephan G., og Glámskvæðið úr
Grettisljóðum Malthíasar. Ekki
er gott að gera á milli, hvar
bezt var lesið. En mest þótti mér
koma til meðferðarinnar á kafl-
anunis úr Paradísarheimt, og
Framhald á bls. 7.
Vegurinn um
í síðasta Degi skrifar Jón
Kristjánsson bóndi á Víðivöll-
um alhyglisverða grein um veg-
arsambandið austur yfir Vaðla-
beiði, og bendir þar á þá lausn,
að leggja veginn um Víkurskarð.
Þetta er að vísu ekki nýtt, en
furðu gegnir, hve hljótt hefur
verið um þetta vegarstæði, og
hvorki gerðar þar áætlanir eða
mælingar. Er þó vegarsamband-
ið austur sífellt vandræðamál á
bverjum vetri, enda þótt vetur
hafi nú um langan aldur verið
mildir og snjóléttir, hjá því sem
áður var.
Umsögn jafnkunnugs og at-
liuguls manns og Jóns á Víði-
völlum ætti að vera þung á met-
Víkursknrð
unum í þessu máli. En hér verð-
ur sem oftar, að ef eitthvað á
að gerast, verður að halda mál-
inu vakandi og ýta á framkvæmd
ir. Kaupstaðirnir og héruðin báð
um megin Vaðlabeiðar geta ékki
lengur beðið aðgerðarlaus í
þeim efnum, að láta samgöngu-
leiðina lokast, hvað lítið sem á
bjátar, eða að verða að leggja
i langa og snjóflóðahætta leið
um Dalsmynni. Oruggur vetrar-
vegur yfir Vaðlaheiði er krafa,
sem fylgja verður fast eftir, og
þegar kunnugir menn benda á
líklega lausn á því máli, er ófrá-
víkjanleg krafa að hún verði at-
huguð áður en lagt er í vafasam
an kostnað við aðrar leiðir.