Alþýðumaðurinn - 04.03.1965, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐU
MAÐURINN
RITNEFND: STEINDÓR STEINDÓRSSON (ÁB.), ALBERT SÖLVA-
SON, HREINN PÁLSSON OG GUÐMUNDUR HÁKONARSON —
ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKSFÉL. AKUREYRAR — AFGREIÐSLA
OG AUGLÝSINGAR: STRANDGÖTU 9, II. HÆÐ, SÍMI 11399
PRENTUN: PRENTSMIÐJA BJÖRNS JÓNSSONAR H.F. AKUREYRI
Umhugsunarefni
Á fjárlögum yfirstandaudi árs er áætlað, að greiða þurfi
183 millj. kr. í útflutningsuppbætur á landbúnaðarvörur.
Þá er áætlað, að veila um 160 millj. kr. til landbúnaðar-
mála (hér eru framlög til skógræktar, sandgræðslu, varna
gegn ágangi vatna og til húsmæðrafræðslu dregin frá), og
gera þessar tvær upphæðir samt. kr. 343 millj., eða röska
þrjá fimmtu þeirrar upphæðar allrar, sem ríkið áætlar til
menntamála landsmanna.
Þá er á fjárlögum ætlaðar 89.7 millj. kr. til raforkumála,
og fer veruleg upphæð þar af til rafvæðingar liændaliýla,
en auk þess verður að minna á,.að nær allar héraðsrafveit-
ur landsins eru reknar með miklum halla, sem allir þegnar
ríkisins verða að standa undir, og þá að meginhluta þeir,
sem í þéttbýlinu húa, því að þar er mannfjöldinn.
Enn skulum vér vekja athygli á, að vegna strjálbýlis í
sveitum, er vegalagning og símalagning auk rafvæðingar
mjög kostnaðarsöm um þær, kostnaður, sem allir Jandsménn
hera meira eða minna. Loks er svo að minna á kr. 543 millj.,
sem á ýfirstandandi áii eru ætlaðar til niðurgreiðslu verð-
lags, aðallega húvara, upphæð, sem snertir á mikilsverðan
liátt hag neytenda og liænda, svo og ríkissjóð.
Að síðustu skal svo minna á, að meðaltalstekjur hænda
eru samkvæmt úrtaki Hagstofu íslands 1963 eftir skatta-
skýrslum lœgstar allra stétta landsins.
Að öllu þessu höfðu í huga, getur engan furðað, þótt marg-
ir álykli svo, að landhúnaðarmál vor geti ekki verið tekin
réttum tökum og Hér þurfi breyttrar stefnu við, þar eð sii
gata, sem gengin hefur verið undanfarið varðandi þessi
mál öll, hafi hvorki reynzt hændum, neytendum né ríkis-
sjóði farsæl leið.
í sl. viku efndu íelög ungra jafnaðarmanna víða um
land til umræðu innan samtaka sinna um landbúnaðarmál.
Þau vildu með þessu leggja áherzlu á þá skoðun Alþýðu-
flokksins, að landbúnaðarmál vor þurfi sérstakrar athug-
unar við.
Þessi skoðun hefur sætt miklu aðkasti frá öllum hinum
stjórnmálaflokkunum, og Alþýðuflokknum verið hrigzlað
um fjandskap við bændur á öðru leitinu, en hinu um fá-
fræði um þessa atvinnugrein.
Auðvitað eru hrigzlin í garð Alþýðuflokksins um fjand-
skap við hændur uppspuni. Alþýðuflokkurinn herst fyrir
jafnrétti þegnanna, hvaða atvinnu sem þeir stunda, og sem
jöfnustum og heztum lífskjörum. Hitt er hins vegar skoð-
un hans, að sú stefna, sem nú er ríkjandi í landhúnaði vor-
um, leiði livoiki hændur né viðskiptavini þeirra, neytend-
urna, þessa braut, og því vill hann, að hér séu málin skoð-
uð niður í kjölinn með lieill heggja fyrir augum.
En fáfræðin þá? Sjálfsagt er að viðurkenna, að Alþýðu-
flokksmenn í kaupstað eru engir sérfræðingar í húskap
- VÍSITALAN -
Vísitala framfærslukostnaðar
hefur líklega meiri áhrif á ís-
lenzkt efnahagslif en nokkur ein
tala önnur. Eftir henni mæla
stéttir og samtök breytingar
verðlags og taka ákvarðanir um
óskir og kröfur um breytt kjör.
Eftir vísitölu eru ríkisstjórnir
dæmdar, standa eða falla.
En hvað er þessi vísitala, sem
hýr yfir slíku valdi? Hvernig
er hun tilkomin?
Á árinu 1939 var fyrst fund-
inn grundvöllur fyrir vísitölu
framfærslukostnaðar. Þá var
sett upp kauplagsnefnd, og fékk
hún 50 fjölskyldur í Reykjavík
til að halda búreikninga í eitt
ár. Úr því fengust 40 nothæfir
reikningar, og var vísitalan
byggð á þeim veika grunni. Sú
vísitala gilti þó í 20 ár.
Á árunum 1953—54 var
grundvöllurinn endurskoðaður.
Var reynt að fá 300 fjölskyldur
til aðstoðar, en aðeins fengust
nothæfar skýrslur frá 80 heim-
ilum. Á því var byggður nýr
grundvöllur, sem sýndi allmikl-
ar breytingar á neyzluvenjum síð
an 1940. Þessi nýi grundvöllur
var tekinn í notkun af stjórn
Emils Jónssonar 1959.
Nú hafa enn orðið miklar
hreylingar á lífskjörum íslenzkr-
ar alþýðu og neyzluvenjur fólks
hafa án efa breytzt. Er því eðli-
legt, að enn sé grundvöllurinn
endurskoðaður, svo að hann sýní
sem réttasta mynd af meðal-
neyzlu íslenzkra launþega. Slík
endurskoðun er að hefjast á
vegum kauplagsnefndar og Hag-
stofunnar, og er mikilsvert, að
allir þeir veiti aðstoð, sem til
verður leitað, og nothæfar upp-
lýsingar fáist um fleiri heimili
en áður. Þessi endurskoðun er
eitt þeirra mála, sem samið var
um í júní í fyrra milli ríkisstjórn
ar, alþýðusamtaka og atvinnurek
enda.
Það er mikill Ijóður á ráði
íslenzlcra stjórnmálamanna og
blaða, liversu óvarlega og óná-
kvœmlega oft er jarið með töl-
ur. Til dœmis hefur mátt heyra
margar mismunandi átgáfur á
fwí, hve mikið vísitalan liaji
hœkkað á tilteknu árabili, og er
þá von. að alþýða manna rugl-
ist í ríminu. Þetta stafar af því,
að vísitalan skiptist í jlokka,
matvöru, Jiúsnœði, fatnað og
álnavöru, ýmis útgjöld og frá-
dráttarliði. Eigi ýmsir til að taka-.
aðeins vísitölu matvöru, ef húm
er hærri en heildarvísitalan og;
tala um þennan liluta sem „vísi-
töluna.“
Jafnframt ítarlegri endiirskoð
un á grundvelli vísitöhrnnar væri
æskilegt að flokkar'ár og áróð-
ursmenn þeirra reyndu að auka
virðingu sínr. með því að gera
drengskap'arsamning um að nota
framverjig allir sömu tölu, þegar
þeir ræða um „vísitöluna,“ en
hrátta þeim kúnstum, sem við-
gengist hafa á þessu sv.iði. A
þetta raunar eins við um aðrar
tölur varðandi efnahagsmál
þjóðarinnar. (Alþbl. 26. 2. ’65).
ÚR DAGBÓK LÍFSINS
Stjórn bindindisvikunnar hef-
ur farið þess á leit við Magnús
Sigurðsson skólasljóra, að liann
sýni hér kvikmyndina „Úr dag-
bók lífsins“. Hefur hánn orðið
við þessurn tilmælum og verður
hún sýnd í Borgarbíói laugar-
dag.inn 6. marz kl. 5 síðdegis.
fiemur en annarra flokka nienn í kaupstöðum landsins.
En hér er þess að gæta, eins og fyrr getur, að landbúnaðar-
málin snerta fleiri en þá, sem að honum vinna, þau snerta
rnjög fjármál allra landsmanna, hæði í sveitunr og hæjum.
Og það er af þeim sjónarhóli skyggnzt, sem Alþýðuflokk-
urinn getur ekki orðið sammála öðrum flokkum landsins
um stefnuna í þessum málum.
í fyrsta lagi heldur Alþýðuflokkurinn því fram, að eng-
in stétt í landinu húi við eins misjöfn kjör og hændastétt-
in. Til þess að bæta lífskjör þeirra verst stæðu þurfi önnur
og róttækari ráð en nú er beitt, m. a. sé það engin „bænda-
vinátta“ að spyrna gegn því að afdalajarðir og harðbýlis-
kot fari úr hyggð.
í öðru lagi telur Alþýðuflokkurinn óhagsamt, að hænd-
m séu örvaðir til að framleiða búvörur fram yfir það, sem
innlend neyzla taki við. Stefna heri að því, að sú fram-
leiðsla sé framleidd af færri og þannig komi meira í hlut
hvers hónda.
í þriðja lagi hendir Alþýðuflokkurinn á, að menn skuli
ekki friða sig gagnvart núverandi offramleiðslu húvöru,
sem flutt er út með háum útflutningsuppbótum, að hér sé
um stundarfyrirhrigði að ræða, sem hverfi með fjölgun
þjóðarinnar. Þetta hefur verið sagt árum saman, en reynsl-
an sýnt, að búvöruframleiðsla hefur vaxið meir en inn-
lendur markaður, af því að ekki hafa verið settar skorður
við þessari offramleiðslu heldur ýtt undir hana með óheppi-
legum ráðstöfunum og óraunsæjum áróðri.
Loks skal hér bent á til umhugsunar, að það er grund-
vallarmisskilningur í samanhurði þeim, sem formaður
Stéttarsamhands hænda hefur uppi um stuðning Breta og
íslendinga við landhúnaðinn: Bretar framleiða hvergi nærri
nóg af húvöru til að íullnægja innlendri eftirspurn og þurfa
að flytja inn feikn landbúnaðarvara, íslendingar flytja út
landbúnaðarvörur, sem þeir þurfa að greiða með milljón-
ii' í útflutningsuppbætur, þ. e. hér er framleitt meira af
landhúnaðarvörum en þjóðinni er hagstætt.
Eins og fyrr getur, eru þessi atriði tekin hér fram til
umhugsunar og athugunar. Það skal viðurkennt, að fleiri
atriði her að hugleiða en þau tölulegu ein, en þau eru san’,1
sem áður þungamiðjan. Hvaða stuðningur við landhÚD að-
inn er liagrænn þjóðinni í heild og hvernig má bæta kjör
bœnda innan þess ramma. Þetta er þungamiðja máls’.ns, en
ekki fimbulfamb um „vináttu“ eða „fjandskap“" í «arð
sveitanna. Því fyrr sem vér tökum að ræða þes si mál út
frá þessu sjónarmiði fyrst og fremst, því fyrr iná gera ráð
fyrir, að vér gelum leyst þann remhihnút, senv landhúnaðar-
mal voi ei u oneitanlega i, hæði hvað afkomu verulegs hóps
hænda sneitu og veiðlagsmal landhunaðarframlejðslunn-
ar í heild.