Alþýðumaðurinn - 25.03.1965, Blaðsíða 2

2
RITNEFND: STEINDÓR STEINDÓRSSON (ÁB.), ALBERT SÖLVA-
SON, HREINN PÁLSSON OG GUÐMUNDUR HÁKONARSON —
ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKSFÉL. AKUREYRAR — AFGREIÐSLA
OG AUGLÝSINGAR: STRANDGÖTU 9, II. HÆÐ, SÍMI 11399
PRENTUN: PRENTSMIÐJA BJÖRNS JÓNSSONAR H.F. AKUREYRl
Tll EFTIKBREYTNI
Benedikt Gröndal, alþingismaður, vekur s.l. sunnudag
í Alþýðublaðinu athygli íslenzkra lesenda á sérstakri aðferð
Breta til að leita jafnvægis í byggð landsins. Það er semsé
ekki eingöngu íslenzkt vandamál, að fólksstraumurinn liggi
til stórborganna, en smærri borgir staðni vegna fólksfækk-
unar og atvinnudeifðar né heldur að býli og jafnvel byggðir
leggist í auðn. Þetta er rás tímans í flestum iöndum heims
og þarf stjórnarfarslegar og félagslegar ráðstafanir til að
hindra þessa þróun eða öfugþróun.
Samkvæmt upplýsingum Benedikts freista Bretar m. a.
að vinna að jafnvægi í byggð landsins með því að veita iðn-
aði og ýmsum atvinnufyrirtækjum rýmri og auðveldari að-
stöðu til að koma sér fyrir og eflast á einum stað fremur en
öðrum, þar sem yfirstjórn þessara mála telur þeirra sérstak-
lega þörf. Jafnvel eru fjárfestingarleyfi fyrir nýju atvinnu-
fyrirtæki ekki veitt nema á „uppbyggingarsvæði“, og þannig
hefur ríkisvaldið hönd í bagga með staðsetningu og dreif-
ingu atvinnufyrirtækja um landið.
Vissulega er öll ofstjórn hættuleg, en vanstjórn er það ekki
síður. í jafnlitlu þjóðfélagi og voru íslendinga er það mikil-
vægara en meðal stórþjóðanna að .rata hinn gullna meðal-
veg. Það er svo dýrt fyrir oss að læra af mistökunum, að
oss er brýn nauðsyn á að færa oss reynslu annárra þjóða vel
í nyt og fylgjast með úrræðum þeirra gagnvart sams konar
vanda og vér eigum við að glíma.
Athygli sú, er Benedikt Gröndal vekur á „jafnvægis-
stjórn“ Breta með fjárfestingaleyfum og sérstökum upp-
byggingasvæða“-fríðindum, er því vissulega tímabær.
Auðvitað er framtak einstaklinga og félaga nauðsynleg
driffjöður liverju þjóðfélagi. Einnig heilbrigð samkeppni.
En á ríkisvaldinu hlýtur alltaf að hvíla sú skylda að marka
þessum öflum ramma til að vinna innan, og hér verður því
haldið fram, að sá rammi sé um margt ekki nógu vel dreginn
hér á landi, skipulag á staðsetningu atvinnufyrirtækja í mol-
um, engin skipulögð fyrirgreiðsla til varðandi uppbyggingu
atvinnureksturs, þar sem atvinnuskorts gætir, og enginn
valdaaðili, sem getur hindrað það, að nýatvinnurekstur, sem
getur dafnað vel innan vissra marka, sé ekki brotinn niður
með sókn of margra framleiðenda inn á markaðinn.
Fleira mætti hér nefna til, þótt eigi sé gert. Aðalatriðið
er, að stjórnarvöldin veiti skipulagi og staðsetningu atvinnu-
fyrirtækja meiri athygli en hingað til hefur verið gert og
stjórni þeim með ákveðnara mark fyrir augum, svo sem
Bretar virðast gera.
Að hika
Eins og oft hefur verið-rætt
áður hér í blaðinu, er efiing iðn-
fræðslu, með iðnskóla og tækni-
skóla hér í bæ, eitt af mikilvæg-
ari framfaramálum bæjarins.
Ekki verður um það sakast, að
þeim málum hafi verið illa tek-
ið, en hins vegar hafa fram-
kvæmdirnar verið meira orð en
athafnir.
Fyrir allmörgum árum var
tekið að safna fé til iðnskóla-
hyggingar, en sá skóli hefur
lengi haft þá sérstöðu allra skóla
bæjarins, að eiga ekki þak yfir
höfuðið, og svo hefur rammt
kveðið að þessu húsnæðisleysi,
að kennsla hefur fram farið á
mörgum stöðum í bænum. Er
slíkt vitanlega óviðunandi með
öllu.
Annað mál er það, að bygg-
ing iðnskóla er mikið fyrirtæki
og kostnaðarsamt, einkum þar
sem ekki verður við annað unað
en húsakosturinn verði svo full-
kominn, sem auðið er. Á síðustu
árum hefur iðnnám breytzt
hvarvetna í nágrannalöndum
vorum. Það fæiist frá verkstæð-
unum inn í skólana, sem um leið
hljóta að verða verkstæði með
fullkömnum véla- og tækjakosti.
Með tilliti til þess hve skóla-
hygging er dýr, hefur það ráð
verið tekið að fara hægt af stað
og safna heldur fé í byggingar-
sjóð. Á s.l. ári var svo komið,
að Iðnskólanefnd taldi sjálfsagt
að láta ekki dragast lengur að
hefja byggingu en til næsta vors.
Að vísu var tæpast nægilegt fé
fyrir hendi, en það virtist sýnt,
að væri ekki byrjað, þá yrði iðn-
skólinn eftirleiðis sem hingað til
látinn sitja á hakanum fyrir öðr-
um opinberum framkvæmdum í
hænum, enda þótt fátt sé brýnni
nauösyn fyrir hæjarfélagið.
V.irtist sem ráðamenn hæjarins
væru því samþykkir, að nú yrði
byrjað.
Um undanfarin ár hefur verið
unniö að teikningum og áætlun-
um. Hefur Jón G. Ágústsson
byggingafulltrúi gert uppdrætti
að skólahúsi, og liaft um það
samráð við Húsameistara ríkis-
ins og fræðslumálaskrifstofuna.
En til undirbúnings starfi sínu
fór Jón til Norðurlanda og
kynnti sér rækilega nýjustu iðn-
skólabyggingar þar. Hefur sjald-
an veriö betur unnið að undir-
búningi opinberrar byggingar
hér í bæ.
Það vakti því almenna undr-
un þeirra manna, sem nokkuð
þekkja til þessara mála, þegar á
síðasta bæjarstjórnarfundi komu
fram raddir um að draga bygg-
inguna enn á langinn, og ýmsu
við borið, sem þó raunar hefur
er sama
fæst við nokkur rök að styðjast,
annað en að æskilegt væri að
hafa meira fé. En þeir sömu
menn, sem kvörtuðu um fjár-
skortinn, felldu þó aukna fjár-
veitingu til skólabyggingarinn-
ar, við aðra umræðu fjárhags-
áætlunar. En jafnframt því gerir
bæjarstjórn ályktun um að
krefjast þess, að iðnskólinn á
Akureyri verði gérður að fjórð-
ungsskóla. Við þeirri samþykkt
er vitanlega ekkert nema gott
eitt að segja, en ég hygg, að
flestum muni vera ljóst ósam-
ræmið í orðum og geröum. Að
krefjast samtímis fjórðungs-
skóla, og neita auknu fjárfram-
lagi til að hraða byggingu skóla-
hússins, og vera með bollalegg-
ingar um að draga bygginguna
enn á langðm.
Ekki geri ég ráð fyrir að
nokkur illvilji í garð iðnskóla-
byggingar sé hér að verki, heldur
einungis þessi gamli sjúkdómur
vor íslendinga, að krefjast alls
af öllum öðrum en sjálfum sér.
Akureyri er iðnaðarbær. Víst
er að framtíöarvöxtur bæjarins
hvilir fremur öðru á auknum
iðnaði. Akureyri er einnig skóla-
bær. Viðgangur bæjarins hefur
mjög verið skólum hans að
þakka hingað til, og því ber að
stefna að aukningu og fjölgun
skóla í bænum. Vöxtur og efling
iðnskóla og iðnmenntunar þjón-
ar því tveim meginhagsmuna-
málum bæjarins, að styrkja at-
vinnuvegi hans og auka sérstöðu
AlþýÖumanninum hefur ný-
lega borizt 30 ára afmælisrit
Verkalýðsfélags Skagastrandar,
sem Björgvin Brynjólfsson hef-
ur samið. Ritið er vel úr garði
gert og í því myndir helztu for-
ystumanna félagsins fyrr og
síðar.
Þótt þetta sé ekki stórt rit,
flytur það samt merkilegan fróð-
leik um þróun og sögu verka-
lýðsmálanna hér á landi. Þar
segir frá fyrstu tilraun til félags-
stofnunar, sem varð skammlíft,
og síðan margra ára „skæru-
hernaði“ milli verkamanna og
atvinnurekenda, þar sem meðal
annars kemur fráfn, hvernig því
bragði var beitt af atvinnurek-
endum, að neita forgöngumönn-
um verkamanna um vinnu og
viðskipti í verzlunum. Eftir að
félagið komst á fastan fót hafa
kjaramálin ver.ið í þess höndum
og hefur því tekizt vel í þeim
efnum. Þá liefur félagið haft
forystu um ýmis framfaramál
og tapa
hans sem skólabæjar. Þetta verða
bæjarhúar að gera sér ljóst. En
þeir verða einnig að gera sér
ljóst, að fleiri bæir myndu kjósa
sér nýja skóla, og þeir eru senni-
lega fúsari að leggja eitthvað af
mörkum til þess. Má þar t. d.
nefna Vestmannaeyinga, sem
rekiö hafa sjómannaskóla fyrir
eigin reikning.
011 bið og allt hik á fram-
kvæmdum í eflingu iðnskólans
veldur tjóni í framgangi þess
máls. Hér er byrjað á undirbún-
ingi tækniskóla, og hefur vel
til tekizt. Aukning hans verður
ekki, nema húsnæði sé fyrir
hendi, og nýtt iðnskólahús hefði
getað bætt úr því til bráða-
birgða. Því lengur sem það
dregst að skapa iðnfræðslunni
viöunanleg skilyrði hér í bæ,
því meiri hætta er á, að aörir
verði á undan okkur með fram-
kvæmdir. Hér er því nauðsyn
að vinda bráðan bug. Markið
ætti að vera fokhelt skólahús á
þessu ári, svo að kennsla gæti
byrjað í því haustið 1966. En
til þess þarf fé, sem fást verður
með lánum, þar sem byggingar-
sjóður hrekkur ekki til. Ráða-
menn bæjarins verða að gera
sér ljóst, hve mjög ríður á, að
bærinn sýni vilja og fórnfýsi í
þessu efni, svo að unnt sé að
knýja á ríkisvaldiö um þess
hluta. Og umfram allt, vér skul-
um minnast þess, að í þessu máli
sem öðrum er reglan hin sama:
Að hika er sama og tapa.
Shagastrandar
kauptúnsins. Aftast í ritinu er
skrá um félagatal, fundahöld,
kauptaxta og eignir félagsins í
30 ár. Árið 1934 voru félags-
menn 67, og skuldlaus eign 255
krónur, en 1963 voru félags-
menn 222 og skuldlaus eign þess
559 þúsund krónur. — Æskilegt
væri að sem flest verkalýðsfélög
gæfu út sögu sína á jafnmyndar-
legan hátt.
Heilsuverndarstöð Akureyrar: —
Eftirlit með þunguðum konum
fimmtudaga kl. 4—5 e. h. — Ung-
barnaeftirlit miðvikudaga og annan
hvern mónudag kl. 1—2 e. h. Þarf
að pantast í síma 1977 og 1773.
— Hvorttveggja þetta fer fram f
Hafnarstræti 81, neðstu hæð. —
Berklavarnir: Þriðjudaga og föstu-
daga kl. 2—3.30 e. h. og bólu-
setningar fyrsta mónudag hvers
mánaðar kl. 1—2 e. h. — Hvort-
tveggja í húsnæði Berklavarnar-
stöðvarinnar við Spítalastíg.