Alþýðumaðurinn - 27.05.1965, Blaðsíða 3

Vir Ktrarlnft ií nd ú! tnggji daga kiopi
Þegar skyggnzt er um bekki Alþingis, sveilarstjórna,
stéttarfélaga eSa samvinnufélaga blasir það átakanlega
við, að þessar samkomur eru nær undantekningalaust sann-
kallaðar öldungadeildir. Það lieyrir til algjörra undantekninga
að fólk innan þrítugs séu virkir þátttakendur eða skipi
áhrifastöður í þessum stofnunum.
Ungu fólki er iðulega borið á brýn að vera sinnulaust
um félagsmál og hafi jafnvel andstyggð á þeim. Því ber
ekki að leyna að nokkuð er til í þessu, en hverjum er þetta
að kenna.
UN6A FÓLKIÐ
Sá hœngur er á öllu okkar skólakerfi, að ungt fólk lœrir
sáralítið sem eklcert tiL félagsmála. Engin áherzla er lögð
á að ala unga fólkið upp til virkrar þátttöku í því lýðræðis-
þjóðfélagi er við búum í. Menn komast í gegnum háskóla,
án þess að vita á hverju lýðrœðislegt stjórnarfar grund-
vallast.
Töluvert hefur verið rœtt um að fœra kosningaaldurinn
niður í 18 ár, sem er eðlilegur og sjálfsagður hlutur. Og
þegar hefur Alþýðuflokkurinn einn sett þann lið inn í stefnu-
skrá sína. Gerðar eru nákvœmlega sömu kröjur til unga
fólksins milli 18 og 21 árs og annarra eldri borgara. Þetta
fólk er oft og tíðum orðið fullgildir þátttakendur í atvinnu-
lífinu og liefur stojnað heimili og eignast 'börn. Það stend-
ur skil á sínum Iduta til þess opinbera eins og þeir eldri.
A nœstu árum mun því fólki, sem er innan þrítugs fara
mjög fjölgandi. Og mun það óhjákvœmilega leiða lil þess,
að það mun gera tilkall til aukinnar þátttöku í stjórn lands-
ins og krefjast meiri áhrifa um þau mál er snerta unga
fólkið fyrst og fremst.
Skaginn, 7. apríl ’65.
Barnaskólunum slitið
Tíðindamaður Alþýðumanns-
ins liafði nýverið stutt tal af
Árna Þorgrímssyni, verka-
manni, sem nú er vistmaður á
Elliheimili Akureyrar og verður
áttræður n.k. sunnudag. Talið
barst að atvinnu- og lífsskilyrð-
um verkamanna hér í bæ, um
þær mundir, er Árni fluttist
hingað 1904, og kvað Árni at-
vinuu hafa verið í íám orðum
sagt mjög slopula og ofaná hafi
bætzl, að allt kaup var greitt í
vöruúttekt, enda atvinnuveitend-
ur nær eingöngu verzlanirnar.
Lífsskilyrði verkafólks hefðu
verið hin ömurlegustu, fæði ein-
hæft og ónógt, fatnaður fábreytt-
ur og fátæklegur og húsnæði hið
hörmulegasta. Algengt var, að
hjón með 5—8 börn hírðust í
einu herberg.i litlu og eldhúsi.
Um nútímaþægindi var auðvitað
ekki að tala.
Vinnulaun voru nær undan-
tekningarlaust greidd með vöru-
úttekt, eins og fyrr segir, og
þeir, sem skulduðu verzlunum,
sátu fyrir vinnu hjá þeim. „Bless-
aðir karlarnir leituðust því við,
að koma sér í dálitla úttektar-
skuld áður en kola- eða vöru-
skip komu til þessarar eða hinn-
ar verzlunarinnar, svona 10
krónu skuld, lengra var þeim
varla lileypt, en þá fengu þeir
líka frekar vinnu,“ sagði Árni
og kímdi yfir kænskunni, sem
hafa þurfti við í þá tíð.
„Þetta var erfiðara fyrir ein-
hleypa,“ bætti Árni við. „Maður
var ekki alltaf í þeirr.i aðstöðu
að gela greilt fæði og húsnæði
í vöruúttekt, og reglúmenn, sem
Iivorki reyktu né hrögðuðu
Tvær finnskar listakonur
heimsóttu Akureyri nú um helg-
ina á vegum Tónlistarfélags
Akureyrar og Norræna félags-
ins. Voru það söngkonan Margit
Tuure og píanóleikar.inn Marg-
aret Kilpinen. Á laugardaginn
liéldu þær tónleika í Nýja Bíó.
Söng Margil Tuure þar finnska
söngva við undirleik frú Kilpin-
en. Voru lögin eingöngu eftir
tvo höfunda, þá Kilpinen og
Sibelius.
Áheyrendur tóku söngnum
mjög vel enda hefur söngkonan
fagra rödd og roikla og kann
vel með hana að fara, hefur hún
hvarvetna verið aufúsugestur,
þar sem hún liefur skemmt með
söng sínum. Annað mál var, að
áheyrendur nutu söngsins ekki
,eins vel og skyldi vegna ókunn-
áfengi, áttu gjarnan lil góða hjá
verzlunum fyrir vinnu sína af
og til fram yfir nauðsynjaúttekt,
en peninga fengu þeir ekki að
heldur.
Ég minnist þess enn, að fyrsta
haustið mitt hér vann ég ásarnt
fleirum að því fyrir Havsteens-
verzlunina að greiða sundur
skip, sem ílækt höfðu legufæri
sín saman á Krossanesbugtinni.
Þelta var hið versla verk og sjö
krónur átti ég að fá fyrir stritið.
Ég marggekk eftir kaupi mínu
hjá verzluninni, en fékk alltaf
sama svarið, að það gæti ég
fengið greitt í vöruúttekt, hverja
ég hafði enga þörf fyrir þá. En
undir vorið varð ég loks að láta
mér þessa lausn lynda, ella missa
liinna 7 króna með öllu, sem var
verulegur peningur þá eftir þá-
gildandi verðlagi.“
BLÖÐ OG TÍMARIT
Sjómannablaðið Víkingur 3.
h. 1965. Helztu greinar: Er þörf
fyrir fleiri sjómannaskóla eftir
Orn Steinsson, Vinarkveðja frá
Richard Beek, Getum við lært af
Japönum eftir Hallgrím Jónsson,
Hrakningar á sjó eftir Guðmund
Sveinsson, Nýtt tæki landhelgis-
gæzlunnar eftir Valdimar Jóns-
son, Vélaskröltið er hættulegt,
þýdd grein, og margt fleira,
smásögur og frásagnir.
Vorið 2. h. 1965 flytur að
venju fjölbreytt efni, smásögur,
leikþátt, greinar um hitt og þetta,
gátur og skrýtlur. M. a. er þar
grein um Stefán Júlíusson rit-
höfund og segir hann sjálfur
nokkuð frá rithöfundarstarfi
sínu.
ugleika á textum. En hitt er þó
allra mál, sem kunna'að meta
góðan söng, að hér hefði ósvik-
-in listakona verið á ferðinni, og
veitt áheyrendum mikla ánægju
með söng sínum.
Hilt var leiðara, að alltof fáir
sóttu söngskemmtun þessa, þar
sem menn samtímis gátu notið
ánægjulegrar stundar og um leið
sýnl merkilegri menningarstarf-
semi Tónlistarfélagsins stuðning.
Það er ekki svo margt í bæ vor-
um, sem verulegur menningar-
auki er að, að vér höfum efni á
að sýna þeirri v.iðleitni, sem í
frammi er höfð á því sviði, alltof
mikið tómlæti, sem því miður er
alltof oft, og svo var einnig hér.
En listakonunum megum vér
þakka heimsóknina.
Árni kvað þetta fyrirkomulag
á vinnulaunum hafa fjötrað
verkafólk mjög og hamlað sjálf-
stæði þess og öryggi. Þá fyrst er
Norðmenn tóku að veiða síld í
firðinum og salta hafi peningar
komið til sögunnar sem greiðsla
fyrir vinnu.
Árni sagði, að mjólkurskortur
hefði verið mikill meðal almenn-
ings, er hann kom hér fyrst og
mörg ár.in næstu. Algengast var,
að hörn verkafólks sæju varla
mjólk til neyzlu, enda mjólk ekki
flutt til bæjarins og þeir tiltölu-
lega fáu, sem áttu kýr höfðu
ekki teljandi mjólk til sölu.
„En feikn hefur verðgildi pen-
inga breytzt frá fyrri dögum,“
bætir Árni við.“ Og þarf ekki að
fara aftur til áranna 1904—10
til að rifja það upp. Hvað er 25-
eyringurinn í dag t.d. Sú var
tíðin, að ferðamaður gat keypt
sér næturgistingu á hóteli fyrir
25 aura eða kaffi með brauði
eða skotizt hér inn á eina kvik-
myndasýningu, en þeir giltu líka
nánast sem fjórðungur úr dags-
launum þá.“
Barnaskóli Akureyrar
Barnaskóla Akureyrar var
slitið í 94 sinn laugardaginn 15.
maí. — I skólaslitaræðu Tryggva
Þorsteinssonar kom meðal ann-
ars þetta fram. .1
1 skólanum voru 780 börn í
28 bekkjadeildum.
Sýning á skólavinnu fór fram
2. maí og kom þar í ljós að
starfræn vinnubrögð fara stöð-
ugt vaxandi.
Börn úr skólanum nutu
kennslu í fiðluleik og lúðrasveit
drengja er starfandi í bænum.
Fyrir tilmæli skólastjóranna
við barnaskóla bæjarins var dr.
Matthías Jónasson fenginn til
þess að athuga börn, sem ástæða
þótti til að sálfræðingur rarln-
sakaði. Eru það eindregin til-
mæli skólanna á Norðurlandi að
hér verði sem fyrst komið upp
sálfræðiþj ónustu.
Að þessu sinni útskrifuðust
117 börn úr Barnaskóla Akur-
eyrar. Tíu þeirra hlutu ágætis-
einkunn.
Á síðastliðnum vetri gáfu
Lionklúbbarnir á Akureyri
barnaskólanum sjónprófunar-
tæki og voru nú öll börnin sjón-
prófuð með því, og þau, sem
sjóngallar fundust hjá send til
sérfræðings.
Zontaklúbbur Akureyrar
kynnti 12 ára börnum „Nonna-
safnið“ og rithöfundinn Jón
Sveinsson.
í vetur fóru 12 ára börn í
fyrsta sinn í skíðaútilegu í Hlíð-
arfjall ásaml kennurum. Þessi
útilega tókst prýðilega og mikil'
ánægja var innan skólans með
þessa nýbreytni. Útilegan kem-
ur að nokkru í stað skólaferða-
lags, sem 12 ára börn hafa farið
að undanförnu.
Við skólaslitin færði Skíða-
ráð Akureyrar skólanum verð-
launagrip að gj öf vegna þátttöku
skólans í Norrænu skíðagöng-
unni, en 99% af nemendum skól-
ans luku göngunni.
Glerárskólinn
Skólastj órinn, Hj örtur L.
Jónsson, skýrði frá störfum skól-
ans á skólaárinu.
1 skólanum voru 100 börn í
6 deildum. Barnaprófi luku átta
hörn. Hæstu aðaleinkunn á
harnaprófi hlaul Þorsteinn
Reynisson 8,66, en hæstu aðal-
einkunn í skólanum hlaut Ásdís
ívarsdóttir í 5. bekk 9.22 og
fengu þau bæði verðlaun fýrir
góðan námsárangur.
Sparifjársöfnun barnanna
nam um kr. 3400. Eru það aðal-
lega yngri börn sem safna.
Börnin héldu skemmtun fyrir
ferðasjóð sinn og varð ágóðinn
6900 kr. Fer nokkuð af þeirri
upphæð til að greiða hluta af
kostnaði við tvegja daga skíða-
námskeið, sem börn í 6. bekk
fengu í Hlíðarfjalli. En afgangn-
um verður varið til tveggja
daga ferðalags um Skagafjörð
og Húnavatnssýslur um næstu
mánaðamót.
Zontaklúbbur Akureyrar hauð
hörnum úr 6. bekk að heim-
sækja Nonnasafnið, eins og
undanfarið. Skrifuðu börnin
síðan ritgerð um heimsóknina.
í vor hefur orðið að vísa all-
mörgum börnum frá skólanum
vegna þrengsla og verða þau að
sækja Oddeyrarskólann. Er því
brýn nauðsyn að fara að undir-
búa skólabyggingu í Glerár-
hverfi, því hyggðin þar fer ört
vaxandi.
Oddeyrarskólinn
Oddeyrarskólanum var slitið
þami 15. maí s.l. Eiríkur Sig-
urðsson, skólastj. flutti skýrslu
um slarf skólans á árinu. í skól-
anum voru i vetur 373 börn í
15 deildum. Kennarar voru 13.
Úr skólanum útskrifuðust 60
börn í vor. Af þeim höfðu 6
ágætiseinkunn. Kvöldvökuútgáf-
an gaf bækur eins og áður til
Framh. á bls. 4.
Söngskemmtun