Alþýðumaðurinn - 20.12.1965, Blaðsíða 16

Skáldiá frá Elivogum
(Framhald af bls. 15.)
Á Sneis var neyzluvatn sótt í gamlan,
grunnan og opinn brunn, sem var snertispöl
fyrir ofan bæinn. Vatnsból þetta var held-
ur slæmt, vatnið lítið og erfitt að ná til þess
á vetrum. Sveinn hófst því handa um síðir
og leiddi vatnið í pípum til bæjar. Ekki
starfaði hann þó að þeirri framkvæmd sjálf-
ur nema að litlu leyti, heldur fékk vanda-
lausa verkamenn til að grafa skurð og
skrúfa saman rörin. Mikið þótti honum til
koma, „þegar blessað vatnið kom inn fyrir
vegginn,“ eins og hann sagði. Enginn var
vaskur eða frárennsli, sem nærri má geta
í torfbæ. En lengi og mikið var látið renna
til að byrja með og vatnið borið jafnharðan
út í fötum. Nágrannar voru hvattir til að
koma og sjá, — og meira vatn flóði um
varpann.
Þegar Sve inn keypti Refsstaði á Laxár-
dal í hið seinna sinni, voru þar lítil og ónóg
bæjarhús. Þar hafði bærinn brunnið til kola
1932. Eftir þann bruna var byggð bráða-
birgða baðstofa í eldhústóft norðan við
djúpa kjallaratóft þess íbúðarhúss, sem
brann. Þetta var lítil bygging og glugga-
vana. Síðar var einnig reft yfir kjallaratóft-
ina, á veggi, sem stóðu svo sem fet upp úr
jörð, og hafðist fólk þar við um tíma, þótt
lágreist og óvistl.eg væri íbúðin. Sveinn reif
nú þetta rjáfur af kjallaratóftinni og fyllti
hana með mold úr veggjabrotum í kring.
Síðan reisti hann aðra baðstofu með konu
og krökkum. Heldur þótti húsið illa byggt
og ósnoturt—og ekki lofa meistarann nema
í hófi. Þó járnklæddi hann smíði sína að
utan, og skyldi allur ágangur vatns og vinda
útilokaður þar með. En svo óheppilega hafði
viljað til, að sumar járnplöturnar voru skar-
aðar öfugt. Fór þar hver vatnsdropi inn,
sem til féll og bleytti gólf og vætti veggi.
Fljótlega var honum þó rétt hjálparhönd
til að lagfæra þennan galla. En ekki voru
húsakynnin skemmtileg eða stórstaðarleg á
að líta.
Auk þessa, réðst Sveinn í að girða túnið
á Refsstöðum, því ágangur var mikill og
illa þolandi, þar sem margar jarðir í kring
voru þá komnar í auðn, en búpeningur gekk
þar sem á afrétt væri. Með þessu held ég
að talin séu upp flest afrek Sveins á sviði
jarðabóta og bygginga, þau sem umtals-
verð eru eða í frásögur færandi.
Sveinn mátti heita gestrisinn, einkum þó
ef honum líkaði gesturinn til viðræðna og
gat vænst frétta. Hann hafði ætíð gaman
af að spjalla um menn og málefni og leita
nýrra tíðinda. Þögulir menn og orðvarir
þóttu honum leiðinlegir, en kjaftaskar rari-
tet og lét hann sér þá hvergi bregða, þótt
þeir brygðu af götu sannleikans endrum og
sinnum. Hann kunni manna bezt að hag-
ræða sannleikanum, ef það gat orðið til
gleði fyrir sjálfan hann og aðra. Hann var
snillingur að segja sögur eftir öðrum og af
öðrum. Hann hafði gaman af að ganga á
næstu bæi til að spjalla. Oft var honum
ósárt um tímann, ef hann lenti á málþingi.
Helzt þurfti hann að hafa orðið einn, þar
sem hann var gestur og a. m. k. um stund-
ar sakir var hann flestum gestum skemmti-
legri.
Heima fyrir var hann jafnan nokkuð
þungur á báru og hvílugjarn. Skammdeg-
ið lagðist snemma þungt á hann og á þeim
árstíma naut hann sín illa. Á hann sótti
þunglyndi og svartsýni úr hófi fram. Hin
síðari árin ágerðist þessi veikleiki hans til
stórra muna og var hann oft við rúmið eða
í rúminu tímunum saman og varla heima-
mönnum sinnandi. Oft kom það fyrir þeg-
ar þessi gállinn var á honum, að ef góða
gesti bar að garði hans, risi hann upp við
dogg og smá hjarnaði við samræðurnar,
færi síðan framaná og að síðustu í föt. Man
ég, að Helgi Magnússon granni hans í Núps-
öxl, nú bóndi í Tungu í Gönguskörðum
hafði ósjaldan slík undra áhrif á hann.
Sveinn var alla tíð meðan ég þekkti til,
vel bjargálna bóndi, að kallað var þá. Hann
varð aldrei ríkur og heldur ekki örsnauður.
Hann hélt heimili sitt sæmilega, þó án alls
íburðar og óþarfa tildurs. Hann var meira
gefinn fyrir kjöt en fiskmeti til neyzlu. Þó
keypti hann nokkrar fiskbirgðir stundum
og fór til Skagastrandar eða Sauðárkróks
þeirra erinda. Einu sinni, eftir að hann var
nýkominn heim úr slíkri skreiðarferð, hitti
ég hann á engi og höfðu krakkar fært hon-
um soðningu heiman að. Hann saug fyrir-
litlega af dálki og sagði: „Vildirðu ekki að
allur fiskur væri kominn til andskotans?“
Mér vafðist tunga um tönn og svaraði fáuv
Nýmetið var ekki vaðið í ökla, hvað þá
eyra um þær mundir. Þótti flestum eigi svo
lítil hátíðabrigði, ef nýr fiskur kom á borð.
Ég held helzt að ég hafi ekki þorað að svara
neinu.
Saga bóndans, Sveins Hannessonar, er
hvorki mikil né merkileg. Hún er í megin-
dráttum söm hinna, sem sátu önnur kot
samtímis honum og í grennd við hann. Ævi-
starf hans á því sviði er horfið í skaut
gleymskunnar og spor hans með öllu út
máð. Það er eins og ekkert hafi gerzt.
Og þó gerðist mikið þann tíma, sem hann
var bóndi og skáld. En það vissi mest að
honum, fjölskyldu hans og næsta nágrenni.
Alls sat hann sex jarðir í búskapartíð sinni,
en eignaðist átta. Sex þeirra eru nú í auðn.
Aðeins eitt ár var hann leiguliði. Hann vildi
einn ráða yíir því landi, sem hann lifði af,
og skipa bekk með jarðeigendum fremur en
ánauðugum. Hann var alltaf breytinga-
gjarn, eins og títt er um sveimhuga og leit-
andi sálir. Hann elti ókyrra gáfuhnoðu milli
fjalls og fjöru, en höndlaði hana aldrei til
langframa. Ólgandi skap og breytileg við-
horf meinuðu honum löngum að vera sinn-
ar gæfu smiður og búskap fylgir alltaf eitt-
hvert basl. Basl er búskapur.
Þegar hann bjó á Sneis, þótti honum illt
sitt hlutskipti eins og þessi vísa hans ber
með sér:
Broddar rífa beran hal
bitinn fjanda tönnum.
Illt er líf á Laxárdal
listelskandi mönnum.
Og hann breytti um. Gerðist malarmað-
ur og kunni því illa. Þá eignaðist hann höf-
uðbólið og vildisjörðina Vindhæli á Skaga-
strönd. Þar undi hann enn síður og þráði þá
heitast að komast fram á Dalinn aftur:
Auðnusól eg aldrei leit,
eða við mig kunni
á höfuðbóli í breiðri sveit
beint í þjóðgötunni.
Og enn flytur ( þann , fram - á Laxárdal,
sleppir höfuðbólinu en hreppir eyðikotið.
Þá höfðu flestir fyrri nágrannar hans flúið
dalinn og freistað gæfunnar í breiðari sveit-
um. Sveinn veit hvert hann fer og hvers
vegna hann verður að fara. Hann hlýðir
einhverri innri köllun, eðli, sem hann vildi
afneita, en ræður ekki við. Hann flytur aft-
ur að Refsstöðum og kveður:
Fötum breyta æviár,
eðli mannsins síður:
Þangað leitar klakaklár
kvalir mest sem líður.

?
%
i!'-
t
&
%
t
1
%
t
I
I
t
±
GLEÐILEIG JÓL!
Farsælf komandi ár!
Þökkum viðskiptin á árinu.
KAUPFÉLAG SVALBARÐSEYRAR
Ví! -Síf- -WS -fSS- -<■
* ?
|
I
I
f
f
I
I
I
i
0

I
t
i-
t
£
t
t
t
t
t
£
±.
r
Oska öllum viðskiptavinum mínum
gleðilegra jóla
og góðs komandi árs.
BJARNI Þ. HALLDÓRSSON - heildverzlun
GARÐASTRÆTI 4 - REYKJAVÍK
1
|
%
t
t
t

t
|
116